Άρθρα και Έρευνες
από την κοινωνική λειτουργό του «Θάλπος Καλαμάτας» Αρετή Γλέζου
Έχετε ξυπνήσει κάποια στιγμή το πρωί χωρίς κανένα συναίσθημα, κίνητρο ή ενδιαφέρον; Να νιώθετε ότι δεν σας νοιάζει τίποτε; Ότι έχετε ένα συναισθηματικό κενό; Όλοι μας μπορεί να έχουμε κάποιες κακές ημέρες, αλλά αν αυτό το συναίσθημα είναι παρατεταμένο (εβδομάδες ή μήνες), τότε μιλάμε για ανηδονία.
Στην επιστημονική βιβλιογραφία ο όρος Aνηδονία (Anhedonia) για πρώτη φορά εμφανίζεται το 1959. Στα διαγνωστικά κριτήρια του DSM-5 η ανηδονία ορίζεται ως «σημαντικά μειωμένο ενδιαφέρον ή μειωμένη ευχαρίστηση σε όλες, ή σχεδόν όλες τις δραστηριότητες, τις περισσότερες μέρες ή σχεδόν κάθε μέρα» (όπως υποδεικνύεται είτε από την υποκειμενική εμπειρία, είτε από παρατήρηση).
Πιο αναλυτικά, το άτομο αισθάνεται λιγότερο ενδιαφέρον για χόμπι, δεν νοιάζεται πια για τίποτα, δεν αισθάνεται απόλαυση από δραστηριότητες που προηγουμένως θεωρούνταν ευχάριστες, ενώ υπάρχει μείωση του σεξουαλικού ενδιαφέροντος ή της επιθυμίας.
Σύμφωνα με την υπάρχουσα βιβλιογραφία, η ανηδονία συχνά περιγράφεται ως ένα σύνολο συμπτωμάτων που “διαπερνούν” το τριμερές μοντέλο του νου (συναίσθημα, βούληση και γνώση). Η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία (APA) ορίζει την ανηδονία ως «την αδυναμία απόλαυσης εμπειριών ή δραστηριοτήτων που κανονικά θα ήταν ευχάριστες».
Οι περισσότεροι άνθρωποι αναγνωρίζουν την ευχαρίστηση και έχουν την προσδοκία ορισμένα πράγματα στη ζωή να τους προκαλέσουν ευτυχία. Μερικοί όμως χάνουν την ικανότητα να αισθάνονται χαρά. Τα πράγματα που κάποτε τους έκαναν ευτυχισμένους δεν είναι πλέον διασκεδαστικά και ευχάριστα. Η ανηδονία είναι βασικό σύμπτωμα της κατάθλιψης, αλλά δεν σημαίνει ότι όσοι πάσχουν από κατάθλιψη εμφανίζουν και ανηδονία. Μπορεί επίσης να οφείλεται στη χρήση ναρκωτικών και αλκοόλ ή σε μεγάλη πίεση και άγχος για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Άλλοι παράγοντες κινδύνου που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ανηδονία:
- πρόσφατο τραυματικό ή αγχωτικό συμβάν
- ιστορικό κακοποίησης ή παραμέλησης
- μια ασθένεια που επηρεάζει την ποιότητα της ζωής
- οικογενειακά προβλήματα και διαζύγιο
- διατροφική διαταραχή
Γενικά, υπάρχουν δύο κατηγορίες ανηδονίας, η σωματική και κοινωνική.
Η πρώτη σχετίζεται στην αλληλεπίδραση του ατόμου με το περιβάλλον του. Προκαλείται μειωμένο ενδιαφέρον και απουσιάζει από κοινωνικές εκδηλώσεις, παραμένοντας στην απομόνωση.
Η δεύτερη, η σωματική ανηδονία, επηρεάζει την αδυναμία ευχαρίστησης ως προς τα πράγματα, με τα οποία «επικοινωνεί» το σώμα μας. Το πιο σύνηθες είναι η χαμηλή λίμπιντο και η απάθεια προς το άγγιγμα ενός αγαπημένου μας.
Ποια είναι τα συμπτώματα της Ανηδονίας;
Σωματικά συμπτώματα ανηδονίας:
- Αδυναμία απόκτησης θετικών συναισθημάτων από σωματικές αισθήσεις
- Το φαγητό μπορεί να μην έχει τόσο καλή γεύση όσο κάποτε ή μπορεί να είναι ήπια
- Το σωματικό άγγιγμα, όπως το αγκάλιασμα ή το κράτημα με το χέρι, μπορεί να μην προσφέρει πλέον άνεση
- Η σεξουαλική επαφή δεν προκαλεί πλέον ευχαρίστηση (σεξουαλική ανηδονία)
Συμπτώματα κοινωνικής ανηδονίας
Τα κοινωνικά συμπτώματα της ανηδονίας, όταν το άτομο δεν απολαμβάνει πλέον τις σχέσεις του, μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Έλλειψη ενδιαφέροντος για τη δημιουργία νέων σχέσεων
- Αποχώρηση από προηγούμενες σχέσεις
- Μη επιθυμία για κοινωνικοποίηση και αύξηση άγχους για κοινωνικές καταστάσεις
- Δεν επιθυμεί να είναι οικείο(είτε συναισθηματικά, είτε σεξουαλικά)
- Αρνητικά συναισθήματα για τους άλλους και τον εαυτό του
- Μειωμένο κίνητρο να επιδιώξει σχέσεις, να κάνει κοινωνικά σχέδια ή να ασχοληθεί με άλλους
- Κοινωνικό άγχος
Μερικά παραδείγματα ανηδονίας :
“Παλιότερα μου άρεσε να παίζω βιντεοπαιχνίδια κάθε μέρα μετά τη δουλειά, με χαλάρωνε. Τώρα δεν αισθάνομαι τίποτα όταν παίζω”
“Μια φορά την εβδομάδα βρισκόμασταν με την παρέα μου και πηγαίναμε για φαγητό, λέγαμε τα νέα μας.. τώρα δεν θέλω να σηκώσω ούτε το τηλέφωνο όταν με καλούν”
“Αγαπώ τον/την σύντροφο μου και η ερωτική μας διάθεση και επιθυμία ήταν μεγάλη.. Πλέον δεν θέλω να έρχομαι σε ερωτική επαφή, δε με γεμίζει τίποτα και αισθάνομαι πως δεν έχω ερωτική επιθυμία όχι μόνο για τον/την σύντροφο μου, αλλά για μένα. Δεν υπάρχει στο μυαλό μου καμία σκέψη και το σώμα δεν ποθεί”
“Λατρεύω τη φύση, την επαφή με τα στοιχεία της(ήλιο, θάλασσα, χώμα κ.α) και κάποτε γέμιζα ενέργεια από αυτά. Πλέον δεν διαχωρίζω τις ηλιόλουστες από τις συννεφιασμένες ημέρες, είναι όλες το ίδιο. Δεν απολαμβάνω πια τη συντροφιά, τη μυρωδιά και τη θερμοκρασία της θάλασσας. Προτιμώ να μένω σπίτι μου”
Αν θες να αλλάξεις τη ζωή σου θα βρεις τρόπο, αλλιώς θα βρεις μια δικαιολογία
Για τον καθένα μας, η ζωή είναι ένα μοναδικό ταξίδι με μοναδικές προκλήσεις ενώ ταυτόχρονα αποτελεί ένα πολύτιμο δώρο στο οποίο θα υπάρξουν δύσκολες στιγμές. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να λυγίζουμε στις δυσκολίες και να τα παρατάμε. Αντίθετα, πρέπει να βρίσκουμε το κουράγιο και τη δύναμη να συνεχίζουμε και να απολαμβάνουμε κάθε στιγμή, καλή ή κακή. Οι εμπειρίες της ζωής μας χαρίζουν σοφία και ανοίγουν το δρόμο της αυτογνωσίας και της αυτοβελτίωσης. Η ανακάλυψη του εαυτού είναι μια συνεχής διαδικασία που απαιτεί προσπάθεια και δέσμευση.
Η ζωή είναι γεμάτη ομορφιές και εμείς ήμαστε εδώ για να τις χαιρόμαστε.
Πηγές:
Anhedonia: Symptoms, Treatment, and More (2018, September 17)
https://www.healthline.com/health/depression/anhedonia
Photo by KoolShooters: https://www.pexels.com/photo/young-man-holding-a-remote-control-6976102/
