Τηλεργασία και εργασιακή υγεία

από την κ. Βλαδένη Ζωή, ειδικό Ιατρό Εργασίας και συνεργάτη του Κέντρου Ψυχικής Υγείας Εργαζομένων Θάλπος.

Μετά από τoν αποχαρακτηρισμό της νόσου COVID19 ως πανδημία παρατηρήθηκε πως μερικές αλλαγές στον τρόπο ζωής και εργασίας που υιοθετήθηκαν κατά την περίοδο εκείνη ήρθαν για να μείνουν. Η τηλεργασία  αποτελεί μία από αυτές. Για αυτή τη μορφή εργασίας δεν υπάρχει καθολικά αποδεκτός ορισμός. Οι περισσότεροι ορισμοί δομούνται γύρω από δύο κύριες έννοιες, από τη μία να είσαι φυσικά έξω από τις εγκαταστάσεις του οργανισμού ενώ εργάζεσαι και κατά δεύτερον να μπορείς να εκτελέσεις αυτά  τα καθήκοντα μέσω της τεχνολογίας.

Αρχικά, ως μέτρο μείωσης του συνωστισμού λόγω πανδημίας, σε εταιρείες που απασχολούν υπάλληλους γραφείου, έχει περάσει στις πρακτικές των εταιρειών ως τρόπος εργασίας. Θεωρήθηκε προστασία ατόμων που άνηκαν σε ομάδες ευπαθών καταστάσεων υγείας και παρέμεινε  με τη μορφή διευκόλυνσης και των εταιρειών. Βοηθώντας τις εταιρείες χωροταξικά, αλλά και οικονομικά. Η βοήθεια αυτή επιτυγχάνεται καταλαμβάνοντας μικρότερο χώρο ως επαγγελματική στέγη, μέσω πρόσληψης εργαζομένων για τους οποίους δεν είναι απαραίτητη η φυσικής παρουσίας ή ακόμη και την παραμονή τους στην πόλη της μητρικής εταιρείας καθώς και με τη λιγότερη κατανάλωση πόρων για θέρμανση καθαριότητα ή μετακινήσεις εργαζομένων.

Παρά το ότι υποστηρίζεται γενικά πως η εργασία στο σπίτι είναι απλή υπόθεση, αφού ο εργαζόμενος δεν βρίσκεται στο χώρο εργασίας του αλλά στον οικείο χώρο του σπιτιού, αυτός ο εφησυχασμός ενέχει κινδύνους που με μία πρώτη ματιά δεν είναι πάντοτε αναγνωρίσιμοι. Είναι σημαντικό να πούμε πως αυτό το είδος εργασίας δεν έχει μελετηθεί εκτενώς. Για την Ιατρική Εργασίας είναι μία νέα πρόκληση και αχαρτογράφητα νερά μιας και το σπίτι του καθενός είναι διαφορετικό και δεν πληρεί τα κριτήρια που έχουν τεθεί από διεθνή οργανισμούς υγείας και ασφάλειας εργασίας.

Οι εργαζόμενοι που δουλεύουν εξ αποστάσεως καλούνται να ισορροπήσουν εργασία, φροντίδα παιδιών και άλλες υποχρεώσεις νοικοκυριού. Αρκετοί από αυτούς δεν έχουν πρόσβαση σε κατάλληλους υπολογιστές ή γρήγορο ίντερνετ ή ξεχωριστό δωμάτιο γραφείου. Πολλές φορές τα έπιπλα γραφείου που χρησιμοποιούνται δεν είναι ενδεδειγμένα για συνεχή χρήση με κίνδυνο οι εργαζόμενοι να παρουσιάσουν μυοσκελετικά προβλήματα. Επίσης, για τις γυναίκες δημιουργείται μεγαλύτερο πρόβλημα η εργασία στο σπίτι λόγω του πολλαπλού ρόλου τους. Τέλος, οι εταιρείες δυσκολεύονται πολύ να παρακολουθήσουν την υγεία των εργαζομένων στο σπίτι και αυτό επεκτείνεται και στην ψυχική υγεία.

Το στρες που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι με τηλεργασία είναι πολλαπλάσιο. Μελέτες διαπιστώνουν ότι ενώ αυτοί οι εργαζόμενοι απασχολούνται στο σπίτι, περνούν περισσότερο χρόνο σε συναντήσεις, εργάζονται περισσότερες μέρες και δεν έχουν δομημένο χρόνο εστίασης σε μία ενέργεια. Επηρεάζεται η κοινωνικότητά τους και μπορεί να οδηγηθούν σε απομόνωση. Η ευεξία των εργαζομένων πλήττεται διότι χάνουν την πρόσβαση σε παροχές που βελτιώνουν την υγεία οι οποίες μπορεί να διατίθενται στον επίσημο χώρο εργασίας (π.χ. γυμναστήριο) ενώ δημιουργείται πρόσθετο στρες για την κάλυψη προσωπικών και οικογενειακών αναγκών,  για τη διαχείριση διαφορετικού φόρτου εργασίας, για την έλλειψη πρόσβασης σε εργαλεία και εξοπλισμό που απαιτούνται για την εκτέλεση εργασιών. Λαμβάνοντας υπόψιν όλα τα παραπάνω είναι αναπόφευκτο να αναπτύσσονται συναισθήματα μη συνεισφοράς στην εργασία, ενοχής για το ότι δεν βρίσκονται στην πρώτη γραμμή και αβεβαιότητας για το μέλλον της απασχόλησής τους. Επίσης προστίθεται και η πρόκληση εκμάθησης νέων εργαλείων επικοινωνίας και η αντιμετώπιση τεχνικών δυσκολιών.

Ο Ιατρός εργασίας καλείται να μετριάσει αυτού του είδους τον κίνδυνο με ή χωρίς την συνεργασία παρόχου ψυχικής υγείας αφού πλέον αποτελεί συχνή πρακτική η διάθεση συμβούλων ψυχικής υγείας από τις εταιρείες.

Σε αυτό το πλαίσιο ακολουθούν κάποιες συμβουλές για τη διαχείριση του ψυχικού στρες στην τηλεργασία:

• υιοθέτηση  ενός προγράμματος εργασίας ,
• όρια  μεταξύ εργασιακής και οικιακής ζωής,
• ίδιο πρόγραμμα ύπνου καθημερινά (πηγαίνετε στο κρεβάτι και ξυπνάτε την ίδια ώρα),
• συχνά διαλείμματα,
• άθληση,
• υγιεινή διατροφή,
• συστήνεται 30λεπτη έκθεση στο φως της ημέρας ή στον εσωτερικό χώρο σε έντονο φωτισμό,
• επικοινωνία με συναδέλφους για επίλυση προβλημάτων

Συνοψίζοντας,να πούμε πως όλα δείχνουν ότι η μορφή αυτή της εργασίας ήρθε για να μείνει. Ας είμαστε σε επαγρύπνηση για σημεία που μπορεί να φανερώνουν την εργασιακή μας εξουθένωση παρά το γεγονός ότι μπορεί να βρισκόμαστε και να εργαζόμαστε στη θαλπωρή του σπιτιού μας και όποτε κρίνουμε απαραίτητο επικοινωνούμε με τον πάροχο ψυχικής υγείας αλλά και το ιατρό εργασίας.

Photo by https://unsplash.com/s/photos/work-from-home