Συναισθήματα

από την ψυχολόγο του «Θάλπος Καλαμάτας» Κυριακή Κορμά

Το συναίσθημα ορίζεται ως μια σύνθετη υποκειμενική, συνειδητή εμπειρία, ο συνδυασμός νοητικών και ψυχοσωματικών καταστάσεων. Δεν εκφράζεται ως απλή αίσθηση, αλλά ως κάτι βαθύ, εσωτερικό που επιδρά στο σώμα (π.χ. καρδιακός ρυθμός) και την «ψυχή» του ατόμου. Σχεδόν πάντα εκφράζεται (στο πρόσωπο, στη φωνή, στη στάση του σώματος) και είναι παρατηρήσιμο από τους άλλους.

Το συναίσθημα συναντάται σε όλα τα θηλαστικά, όχι μόνο στον άνθρωπο. Είναι αποτέλεσμα περίπλοκων ορμονικών επιδράσεων και του ασυνείδητου νου. Τα συναισθήματα είναι πολύ δύσκολο να ελέγχονται, με συνειδητή προσπάθεια. Προκαλούν την αλλαγή συμπεριφοράς στα θηλαστικά ανάλογα με την κατάσταση στην οποία αυτά βρίσκονται. Στον άνθρωπο τα συναισθήματα πολλές φορές γίνονται αιτία να μη μπορεί να ζει με λογικά αποδεκτό τρόπο.

Έχουν διατυπωθεί αμέτρητες θεωρίες και ταξινομήσεις των συναισθημάτων από διάφορους ερευνητές. Ένας από τους γνωστότερους διαχωρισμούς είναι αυτός του Πάροτ. Τα βασικά συναισθήματα είναι η αγάπη, η χαρά, η έκπληξη, ο θυμός, η λύπη και ο φόβος. Δευτερεύοντα συναισθήματα είναι η λαχτάρα, η στοργή, το κέφι, η αισιοδοξία, η υπερηφάνεια, η ανακούφιση, η οργή, η αηδία, ο φθόνος, η ταλαιπωρία, η ντροπή, η φρίκη, η παραμέληση, η συμπόνια, η νευρικότητα. Τριτογενή συναισθήματα είναι η λατρεία, η συμπάθεια, η στοργικότητα, η φροντίδα, η διασκέδαση, η ευδαιμονία, η ευθυμία, η τέρψη, η απόλαυση, η διαχυτικότητα, η ευτυχία, η αγαλλίαση, η έξαρση, η ικανοποίηση, η έκσταση, η ευφορία, ο ενθουσιασμός, η συγκίνηση, η χαρμοσύνη, η ευχαρίστηση, ο θρίαμβος, η προθυμία, η ανακούφιση, η ταραχή, η ενόχληση, η γκρίνια, η μανία, η μήνις, η εχθρότητα, η αγριότητα, το μίσος, η κακεντρέχεια, η εκδικητικότητα, ο αποτροπιασμός, η σιχαμάρα, η οδύνη, το πλήγμα, η θλίψη, η κατήφεια, ο καημός, η μελαγχολία, η αθλιότητα, η απογοήτευση, η δυσαρέσκεια, η ενοχή, η μεταμέλεια, οι τύψεις, η αποξένωση, η ηττοπάθεια, η αμηχανία, η νοσταλγία, η ταπείνωση, η ανασφάλεια, η προσβολή, η απομόνωση, η μοναξιά, η απόρριψη, ο οίκτος, το σοκ, η φρίκη, ο τρόμος, ο πανικός, η υστερία, ο εξευτελισμός, το άγχος, η απελπισία, η αγωνία, η απελπισία.

Ας σταθεί κάποιος για λίγο και ας αναρωτηθεί ποια ήταν η τελευταία φορά που ρώτησε τον εαυτό του πως νιώθει, τι είναι αυτό που αισθάνεται…πότε άφησε το συναίσθημά του να ξετυλιχτεί και δεν το έκρυψε πίσω από την ψυχρή λογική του πρέπει, πότε αποδέχτηκε την αδυναμία που δημιουργεί το συναίσθημα χωρίς κρίση και προσπάθεια απόκρυψης ή περιορισμού. Ο άνθρωπος είναι «προγραμματισμένος» να ζει με τον τρόπο που έχει μεγαλώσει, εκτός και αν ο ίδιος αναλάβει να γίνει από την αρχή ο δημιουργός της προσωπικής του ιστορίας. Αυτό όμως προϋποθέτει το να νιώθει, να αισθάνεται και να συναισθάνεται. Όταν νιώθουμε φεύγουμε από τα όριά μας, ζούμε πραγματικά και η εποχή μας δυστυχώς δεν προάγει κάτι τέτοιο. Η ανάγκη της επιβίωσης κάνει επιτακτική την προσφυγή στη λογική και καλλιεργεί την ψευδαίσθηση ότι η ψυχή θα σωπάσει. Η ψυχή όμως δεν έχει μάθει να σωπαίνει, ό,τι κρύβουμε μέσα μας κραδαίνει και κάποια στιγμή εμφανίζεται, ξεπηδά άγρια, μας πνίγει, μας αρρωσταίνει, δημιουργεί σωματικά προβλήματα, μας μπλοκάρει, μας εξαντλεί. Διεργασία όχι απαραίτητα τιμωρητική αλλά κυρίως προειδοποιητική με την έννοια της προστασίας, αν εμείς οι ίδιοι δεν φροντίσουμε για εμάς, αν δεν δώσουμε υπόσταση σε όσα μέσα μας κρύβονται, αν τα καταπιέζουμε και δεν τα αναγνωρίζουμε και τους επιτρέπουμε να αναδυθούν, τότε αυτά μόνιμα θα μας μαστιγώνουν και θα μας ταλαιπωρούν. Αν δεν φροντίσουμε τον εαυτό μας κανείς άλλος δεν θα το κάνει για μας. Η δύναμη έγκειται στην αναγνώριση και αποδοχή των συναισθημάτων. Είναι διαφορετικό να είσαι δυνατός και άλλο να είσαι σκληρός. Θέλει δύναμη ναι, να βιώνεις και να αποδέχεσαι τα όποια συναισθήματά σου. Θέλει δύναμη να ζεις..

Και είναι δείγμα ζωής να θυμώσεις, να χαρείς, να κλάψεις, να πονέσεις, να νιώσεις αδύναμος και δυνατός..

Η εποχή μας δυστυχώς χαρακτηρίζεται από «τα πάθη του θυμικού», σύμφωνα με τη διατύπωση σύγχρονων ψυχαναλυτών. Κεντρικό είναι το ζήτημα της απουσίας συναισθήματος από τη μία είτε των πολύ «χαμηλών» συναισθημάτων από την άλλη. Το συναίσθημα έχει διαρραγεί, σαν κάτι να μην έχει δημιουργηθεί. Φόβος, ανασφάλεια, κατευνασμός, ανησυχία, χαύνωση, ξανά ανησυχία, οργή, θυμός, θλίψη, υπερένταση, αβεβαιότητα, καχυποψία, ενοχή, μισαλλοδοξία, συμπόνια, ενσυναίσθηση, τρυφερότητα και ξανά θλίψη. Ένα εκρηκτικό συνονθύλευμα συναισθημάτων που απλά μας πείθουν ότι δεν είμαστε ακόμα νεκροί. Η λύση τελικά θα είναι ο άνθρωπος. Αυτός που κατέχει την απάντηση στο «αν αυτό είναι άνθρωπος». Ο άνθρωπος είναι πλάσμα της έλλειψης αλλά και της υπέρβασης. Άνθρωπος σημαίνει να μην αρκείσαι. Σε μια δύσκολη ατμόσφαιρα το στοίχημα είναι στην υπέρβαση του ανθρώπου που δεν αρκείται. Στις δεξιότητες του, στην αντοχή του. Ας στοιχηματίσουμε στον ακατάβλητο άνθρωπο. Σαν το στοίχημα του Πασκάλ για τον Θεό, αν πιστέψουμε σε αυτόν και κερδίσουμε, τα κερδίζουμε όλα, αν χάσουμε, τι είχαμε, τι χάσαμε.

Δείτε τα άρθρα της θεματικής Ιανουαρίου:

Ανηδονία – Αρετή Γλέζου, κοινωνική λειτουργός «Θάλπος Καλαμάτας»

Εσύ αναγνωρίζεις τα συναισθήματά σου; – Εύη Τσικρικού, ψυχολόγος «Θάλπος Καλαμάτας»

Πες το με μια λέξη…– Μαρία Πετκίδου, κοινωνική λειτουργός Κλιμακίου «Θάλπος Ιστιαίας»

Συναισθηματική Νοημοσύνη – Μυρτώ Τσόμπο, ψυχολόγος Κλιμακίου «Θάλπος Ιστιαίας»

Photo by Andrea Piacquadio: https://www.pexels.com/photo/collage-photo-of-woman-3812743/