Άρθρα και Έρευνες
από την ψυχολόγο του «Θάλπος Καλαμάτας» Κυριακή Κορμά
Γνωρίζατε ότι ένας στους 10 ανθρώπους είναι αριστερόχειρας; Οι άνδρες έχουν μιάμιση φορά περισσότερες πιθανότητες να είναι αριστερόχειρες από ότι οι γυναίκες. Υπάρχουν πολλές θεωρίες σχετικά με τα αίτια της αριστεροχειρίας. Αυτή που μάλλον επικρατεί είναι εκείνη που λέει πως είναι θέμα γονιδίων. Ο λόγος δηλαδή που κάποιοι από εμάς είναι αριστερόχειρες ενώ κάποιοι άλλοι δεξιόχειρες είναι ο ίδιος για τον οποίο κάποιοι από εμάς έχουν πράσινα μάτια ενώ κάποιοι άλλοι καστανά. Η προέλευση της είναι βιολογική και έχει κυρίως νευροβιολογικό υπόστρωμα. Ωστόσο υποβάλλεται σε περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς περιορισμούς.
Στην πορεία της ιστορίας οι αριστερόχειρες αντιμετωπίζονταν αρνητικά για πολλούς και διάφορους λόγους και η αριστεροχειρία θεωρούταν ελάττωμα. Συναντώνται σχετικές αναφορές στα πεδία της θρησκείας, του πολιτισμού ακόμα και της γλώσσας. Οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι θεωρούσαν το δεξί χέρι ευεργετικό και θεραπευτικό ενώ το αριστερό της τιμωρίας. Η έλευση πουλιών από τα δεξιά θεωρούταν καλός οιωνός, σχετική και η αναφορά «Όλα να σου πάνε δεξιά». Ο Αριστοτέλης έδινε μια γενετική και φυσιολογική εξήγηση πως η δεξιοχειρία αποτελεί βασική φυσική αρχή κατά την οποία η δεξιά πλευρά του σώματος με τα όργανά της είναι πιο ισχυρή από την αριστερή. Στην Μέση Ανατολή και στην Αφρική το φαγητό και η χειραψία με το αριστερό θεωρούνται αγένεια. Στην Ελλάδα κατά την περίοδο της χούντας οι σπουδαστές των στρατιωτικών σχολών, οι οποίοι ήταν αριστερόχειρες, εξαναγκαζόταν να γράφουν με το δεξί χέρι γεγονός καθόλου απλό. Παρόμοιες λαϊκές δοξασίες αφθονούν όταν ευχόμαστε “όλα δεξιά” ή κάνουμε ποδαρικό “με το δεξί”. Στη θρησκεία επίσης, παρουσιάζεται με αρνητικό πρόσημο. Ο ληστής που μετανόησε βρισκόταν δεξιά του εσταυρωμένου. Στην Καπέλα Σιξτίνα του Μιχαήλ Άγγελου ο θεός δίνει ζωή με το δεξί χέρι. Ακόμα και σήμερα πολλοί δεν κάνουν ούτε το σταυρό τους με το αριστερό αν και ο Χριστός δεν φαίνεται να έχει αναφερθεί σε σωστό και λάθος χέρι. Διαχρονικά ακόμα και στο πεδίο της γλώσσας αντανακλάται αυτή η θεώρηση του άτυχου ή ακόμα και κακού στις λέξεις που χρησιμοποιούνται για το αριστερό και το δεξί. Για παράδειγμα, στα αγγλικά η λέξη “right” σημαίνει τόσο δεξί όσο και σωστό. Οι προκαταλήψεις αυτές είναι βαθιά ριζωμένες στις αντιλήψεις των ανθρώπων.
Οι ερευνητές μέσα από μελέτες βρήκαν ότι στους αριστερόχειρες οι γλωσσικές περιοχές στο αριστερό και στο δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου επικοινωνούν μεταξύ τους με πιο συντονισμένο τρόπο. Αυτό εγείρει την ενδιαφέρουσα πιθανότητα, η οποία πρέπει να μελετηθεί στο μέλλον, ότι οι αριστερόχειρες έχουν πλεονέκτημα στην εκτέλεση εργασιών σχετικών με τη γλώσσα, αν και πρέπει να θυμάται κανείς ότι αυτές οι διαφορές αφορούν το μέσο όρο μεγάλων αριθμών ανθρώπων και ότι όλοι οι αριστερόχειρες δεν είναι παρόμοιοι μεταξύ τους.
Η νέα μελέτη μας δείχνει ότι η αριστεροχειρία αποτελεί συνέπεια της αναπτυξιακής βιολογίας στον εγκέφαλο και εν μέρει καθορίζεται από την πολύπλοκη αλληλεπίδραση πολλών γονιδίων.
Οι περισσότεροι αριστερόχειρες τείνουν να ζωγραφίζουν τις ανθρώπινες (και όχι μόνο) φιγούρες με πρόσωπο προς τα δεξιά. Προσαρμόζουν πιο γρήγορα την όρασή τους στο να μπορούν να δουν κάτω από το νερό όταν ανοίγουν τα μάτια Υπερέχουν σε πολλά σπορ και ιδιαίτερα στο μπάσκετ, το τένις, το μπέιζμπολ, το κολύμπι και την ξιφομαχία. Συνήθως φθάνουν στην εφηβεία 4-5 μήνες μετά τους δεξιόχειρες.
Μελέτες δείχνουν ότι οι αριστερόχειρες χρησιμοποιούν τη δεξιά πλευρά του εγκεφάλου τους περισσότερο. Το γεγονός αυτό είναι πιθανώς ο λόγος που έχουν πιο καινοτόμο τρόπο σκέψης, είναι πιο δημιουργικοί και με μεγαλύτερη κλίση προς την τέχνη, το χορό και τη μουσική. Σε σύγκριση με τους δεξιόχειρες, τείνουν να μασούν την τροφή τους στην αριστερή πλευρά του στόματος τους.
Περισσότεροι από 2.500 αριστερόχειρες τραυματίζονται κάθε χρόνο εξαιτίας της χρήσης διαφόρων αντικειμένων που προορίζονται για… δεξιόχειρες.
Τελευταία ερευνητικά δεδομένα καταδεικνύουν επίσης ότι ενώ διαισθητικά χωρίζουμε τους ανθρώπους σε αριστερόχειρες και δεξιόχειρες εντούτοις το ποσοστό των ανθρώπων που χρησιμοποιούν διαφορετικά χέρια για διαφορετικά έργα είναι σχεδόν ίδιο με αυτό των αριστερόχειρων.
Αξιοσημείωτο πάντως είναι ότι στον αθλητισμό και συγκεκριμένα στο μπάσκετ και το ποδόσφαιρο, τα παιδιά μαθαίνουν από μικρή ηλικία να χρησιμοποιούν εξίσου καλά και τα δύο χέρια ή πόδια αντιστοίχως.
Αριστερόχειρες και ψυχικές διαταραχές
Υπάρχει μια έντονη συσχέτιση μεταξύ των αριστερόχειρων και κάποιων ψυχικών διαταραχών, όπως η σχιζοφρένεια, η οποία μπορεί να προκαλέσει ψευδαισθήσεις και θολωμένη σκέψη. Πρόσφατη μελέτη στο Ηνωμένο Βασίλειο διαπίστωσε ισχυρή σχέση μεταξύ των περιοχών του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην κίνηση των χεριών και στο πόσο πιθανό είναι να υπάρξουν αλλαγές στη διάθεση αλλά και στην πρόκληση ανησυχίας και νευρικότητας. Ακόμη είναι συχνότερο το άγχος και η συνεχής ανησυχία.
Mελέτη του Πανεπιστημίου του Γέιλ το 2013 διαπίστωσε ότι το 11% των ασθενών με διαταραχές της διάθεσης, όπως κατάθλιψη και διπολική διαταραχή, ήταν αριστερόχειρες. Αυτό είναι παρόμοιο με το ποσοστό του γενικού πληθυσμού, οπότε δεν υπήρξε αύξηση των διαταραχών της διάθεσης σε εκείνους που ήταν αριστερόχειρες. Ωστόσο, όταν μελετούσαν ασθενείς με ψυχωσικές διαταραχές, όπως η σχιζοφρένεια και η σχιζοειδής διαταραχή, το 40% των ασθενών ανέφεραν ότι γράφουν με το αριστερό τους χέρι.
Μελέτη του 2007 που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Journal of Traumatic Stress» εξέτασε ένα μικρό δείγμα περίπου 600 ατόμων με διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD). Οι αριστερόχειρες σημείωσαν σημαντική συσχέτιση με PTSD. Μέσα από τις έρευνες έγινε εμφανής η συσχέτιση που έχουν οι αριστερόχειρες με τις ψυχικές διαταραχές.
Η αριστεροχειρία αποτελεί μια «μικρή» ιδιαιτερότητα με νευροβιολογικό υπόστρωμα. Βασικός στόχος θα πρέπει να είναι τόσο στην αρχή της ζωής του παιδιού όσο και στην πορεία της εξέλιξης του ανθρώπου να ενεργοποιηθούν οι εγκεφαλικές λειτουργίες με τέτοιο τρόπο ώστε το άτομο να προσεγγίσει το μέγιστο των δυνατοτήτων του και να τις αξιοποιήσει εποικοδομητικά τόσο για τον εαυτό του όσο και για το κοινωνικό σύνολο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Βλάχος Φ. ,Αριστεροχειρία, Μύθοι και Πραγματικότητα , Αθήνα, Ι, Χριστοδουλίδη, Ιανουάριος 2011
Webmd.com.healthline.com
Photo by RODNAE Productions: https://www.pexels.com/photo/a-woman-in-black-t-shirt-near-wooden-table-holding-a-pen-over-a-paper-9034233/
