Εσύ δείχνεις το πώς αισθάνεσαι στην εργασίας σου;

από την ψυχολόγο του Κέντρου Ημέρας Εργαζομένων Μαρίζα Χουρδάκη

Συναισθήματα και εργασία…

Δύο έννοιες που δύσκολα συνδέεις μεταξύ τους, σωστά; Ίσως, αυθόρμητα αναρωτιέσαι  “Τί σχέση έχουν τα συναισθήματά μου με τη δουλειά μου”;

Για πολλές δεκαετίες και μέχρι και σήμερα θεωρείται ότι ο χώρος εργασίας είναι επιτυχημένος και αποδοτικός όταν διέπεται κατά βάση  από λογική σκέψη και κανόνες. Τα συναισθήματα υποτιμούνται και παραγκωνίζονται, καθώς, από πολλούς, θεωρούνται απειλή για την εργασία και θυσιάζονται στο “βωμό” της επιχειρηματικότητας και του κέρδους.

Οι άνθρωποι όμως είμαστε συναισθηματικά όντα και κατά τη διάρκεια της μέρας βιώνουμε πολλά διαφορετικά συναισθήματα. Έρευνες δείχνουν ότι άγχος, απογοήτευση, θυμός και δυσαρέσκεια είναι τα πιο συνηθισμένα συναισθήματα που βιώνουμε στο χώρο εργασίας¹. Κάτι το όχι τόσο ενθαρρυντικό, έτσι;

Κάνε τώρα μια μικρή παύση από ό,τι κάνεις, συλλογίσου μια συνηθισμένη  μέρα  στη δουλειά και αναλογίσου τα παρακάτω:

Έχεις νιώσει ποτέ θυμό στην εργασία σου επειδή σου μίλησε άσχημα κάποιος πελάτης,  συνάδελφος ή ιεραρχικά ανώτερος σου; Έχεις βιώσει δυσαρέσκεια επειδή το αφεντικό σου σε αδίκησε ή σου ανέθεσε παραπάνω εργασία; Πήγες στη δουλειά στενοχωρημένος/η λόγω  κάποιου προβλήματος  με αγαπημένο σου πρόσωπο με αποτέλεσμα να μην μπορείς να συγκεντρωθείς στην εργασία σου;

Πολύ πιθανό να έχεις γνέψει καταφατικά σε κάποιες από τις ερωτήσεις. Τώρα αναλογίσου και το  εξής:  Εσύ έχεις εκφράσει ποτέ το τί πραγματικά νοιώθεις σε μια συγκεκριμένη στιγμή στη δουλειά σου; έχεις καταπνίξει το συναίσθημά σου προκειμένου να φανείς «τυπικά» ευγενικός/ή, εξυπηρετικός/ή και άψογος/η  υπάλληλος;

Αν επιλέγεις να κρύβεις τα πραγματικά σου συναισθήματα, νομίζω είναι καλό να ακούσεις για τη «συναισθηματική εργασία» (emotional labor). Γιατί πέρα από το καθηκοντολόγιο, είναι και τα συναισθήματα που βιώνεις κομμάτι της εργασίας σου.

Τι είναι όμως η «συναισθηματική εργασία»; Πρόκειται για την τροποποίηση, καταπίεση και προσποίηση των συναισθημάτων του εργαζομένου, προκειμένου να ταιριάζουν με τους κανόνες συμπεριφοράς και το “image”  του χώρου εργασίας³. Αυτές οι συμπεριφορές στοχεύουν στη δημιουργία μιας θετικής εικόνας του εργαζομένου, προς τον πελάτη ή κάποιο συνάδελφο ή διοικητικά ανώτερο. Μια εικονική πραγματικότητα, θα λέγαμε.  

Είναι εύλογα αναμενόμενο, η «συναισθηματική εργασία», δηλαδή οι συμπεριφορές συναισθηματικής προσποίησης και καταπίεσης, όταν μάλιστα συνδυάζονται με άλλες δυσμενείς, για τον εργαζόμενο, συνθήκες, όπως χαμηλές αποδοχές, μονοτονία, υπερωρίες κτλ., να οδηγήσει στο λεγόμενο “burn out” (επαγγελματική εξουθένωση), σε άγχος, κατάθλιψη, χαμηλή ικανοποίηση και απόδοση στην εργασία².

Θα μπορούσε όμως να περιοριστεί η «συναισθηματική εργασία», ώστε να μη χρειάζεται να φοράς ψεύτικα χαμόγελα, να μην καταπιέζεις τα όποια δυσφορικά συναισθήματα νιώθεις, αλλά να μπορείς να ελέγχεις και να  εκφράζεις με υγιή τρόπο το θυμό σου ;

Υπάρχουν προτάσεις, τόσο για τις ίδιες τις επιχειρήσεις – οργανισμούς , όπως οι δίκαιες ανταμοιβές, η επιβράβευση των εργαζομένων, ο ορθολογισμός στην κατάτμηση εργασίας, η υποστήριξη του εργαζόμενου,  τα επαρκή διαλείμματα, όσο και για τους ίδιους τους εργαζομένους, όπως η ανάπτυξη διαπροσωπικών δεξιοτήτων —ενσυναίσθηση, ενεργητική ακρόαση,  αυτοέλεγχος, ομαδικότητα και αλληλεγγύη μεταξύ συναδέλφων—και η εκμάθηση τεχνικών χαλάρωσης. Όλα τα παραπάνω υποστηρίζουν τη δημιουργία εργασιακού κλίματος που αποπνέει ασφάλεια και αποδοχή και όχι εκφοβισμό και έλεγχο.

Αν νιώθεις ότι κάτι από τα παραπάνω σε αφορά και χρειάζεσαι στήριξη σε σχέση με το πώς νοιώθεις στην εργασία σου, υπάρχουν τα  Κέντρα Ημέρας Στήριξης Εργαζομένων όπου μπορείς να απευθυνθείς. Εμείς στο «ΘΑΛΠΟΣ», είμαστε εκεί, για να αφουγκραστούμε τα συναισθήματά σου κατά την εργασία˙ αυτά που ίσως δυσκολεύεσαι, ή θεωρείς απαγορευτικό, να εκφράσεις.  

Βιβλιογραφία:

¹Vasundhara, S. (2022, March 22). Managing Difficult Emotions at Work: Our Favorite Reads. Harvard Business Review Home.  https://hbr.org/2022/03/managing-difficult-emotions-at-work-our-favorite…

²Διονυσίου, Δ. (2018, Απριλίου 2).Όταν το συναίσθημα είναι μέρος της δουλειάς. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. https://www.kathimerini.gr/pages/best-workplaces/956614/otan-to-synaisthima-einai-meros-tis-doyleias/

³HOCHSCHILD, A. R. (2012). The Managed Heart: Commercialization of Human Feeling (1st ed.). University of California Press. http://www.jstor.org/stable/10.1525/j.ctt1pn9bk

Photo by Antoni Shkraba: https://www.pexels.com/el-gr/photo/ipad-7163380/