Άρθρα και Έρευνες
από την ψυχολόγο της Μονάδας “Θάλπος Καλαμάτας” Εύη Τσικρικού
Η ερώτηση αυτή μπορεί να ακούγεται δραματική ή φιλοσοφική αλλά όταν την σκεφτόμαστε βαθύτερα, τείνει να είναι πολύ προσωπική. Η απάντηση ποικίλει αναλόγως τα βιώματα του καθενός, από το «ο άνθρωπος δεν αλλάζει» έως το «όλοι μπορούμε να αλλάξουμε, αρκεί να το θέλουμε».
Ίσως το πιο σημαντικό λάθος που κάνουμε είναι να πιστεύουμε ότι μπορούμε εμείς να αλλάξουμε κάποιον, ή ότι θα αλλάξει χάρη σε εμάς.
Η αλλαγή στην προσωπικότητα/συμπεριφορά ενός ανθρώπου είναι εφικτή αλλά όχι εύκολη, ιδίως σε μεγαλύτερη ηλικία. Και ακριβώς επειδή δεν είναι εύκολη, χρειάζεται προσπάθεια και δέσμευση από τον ίδιο τον ενδιαφερόμενο. Καταρχάς, πρέπει να θέλει ο ίδιος να αλλάξει. Όχι όμως επειδή του το λένε οι άλλοι αλλά επειδή ο ίδιος αντιλαμβάνεται ότι με την τωρινή του νοοτροπία και συμπεριφορά, οι σχέσεις του με τους άλλους αλλά και με τον ίδιο του τον εαυτό, είναι δυσλειτουργικές.
Παραδείγματος χάριν, ένας άνθρωπος που επιδιώκει την τελειότητα πρέπει πρώτα ο ίδιος να συνειδητοποιήσει την δυσλειτουργία που προκαλεί στον εαυτό του προσπαθώντας το ακατόρθωτο, και να το “δουλέψει”. Ή ένας οξύθυμος άνθρωπος, πρέπει να αντιληφθεί και να αποδεχθεί ότι ο τρόπος που αντιδρά σε καταστάσεις και πρόσωπα είναι τέτοιος που τον εμποδίζει να έχει υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις.
Το πιο σημαντικό βήμα, λοιπόν, είναι να έχει την επίγνωση του τι ακριβώς σκέφτεται και κάνει λανθασμένα, να διερευνήσει τα βαθύτερα αίτια που υποκρύπτονται και, τέλος, μέσα από την γνωσιακή αναδόμηση και την εκρίζωση των εσφαλμένων πεποιθήσεων, να προχωρήσει στην επιθυμητή αλλαγή.
Μία μελέτη του 2016 διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που ήθελαν να αλλάξουν ορισμένες πτυχές της προσωπικότητάς τους κατάφεραν να το κάνουν και είχαν αυξημένη ευημερία εφόσον η αλλαγή ευθυγραμμιζόταν με τους στόχους τους. Μία ανασκόπηση του 2017, που ανέλυσε τα αποτελέσματα 207 μελετών, διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να αλλάξουν την προσωπικότητά τους και να βιώσουν βελτίωση στην ψυχική τους υγεία με την υποστήριξη της κατάλληλης θεραπευτικής παρέμβασης.
Μερικές φορές οι άνθρωποι δεν είναι συναισθηματικά έτοιμοι να αλλάξουν. Όταν τους δοθεί η δυνατότητα επιλογής, πολλοί άνθρωποι θα προτιμήσουν την οικεία σε αυτούς, αντί αυτής που θα φέρει βελτίωση. Διότι τους είναι άγνωστη και κατ΄ επέκταση τρομακτική. Είναι πολύ πιο εύκολο να προτιμήσει κάποιος μία εύκολη κατάσταση όπου γνωρίζει τους κανόνες, από το να προσπαθήσει για κάτι αλλότριο και -ίσως- ψυχικά επίπονο.
Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η αλλαγή δεν είναι εύκολη. Χρειάζεται σημαντική προσπάθεια από την πλευρά του ανθρώπου που είναι αποφασισμένος να αλλάξει και πρέπει να είναι προετοιμασμένος για πιθανές εσωτερικές συγκρούσεις κατά την διάρκεια αυτής της προσπάθειας. Επομένως, η αλλαγή αποτελεί πιθανότητα αλλά όχι εγγυημένη, ειδικά αν κάποιος δεν είναι ανοιχτός στην αλλαγή. Αυτός όμως δεν σημαίνει ότι είναι ανέφικτο. Υπό τις κατάλληλες συνθήκες και τη βοήθεια ενός ειδικού, όλοι μπορούμε να αλλάξουμε. Και θα είναι μία αλλαγή με κατεύθυνση προς την ευτυχία.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
• Hudson NW, Fraley RC. Changing for the better? Longitudinal associations between volitional personality change and psychological wellbeing.
• Roberts BW, Luo J, Briley DA, Chow PI, Su R, Hill PL. A systematic review of personality trait change through intervention. Psychol Bull.
• https://www.verywellmind.com/can-people-really-change-5203290#citation-1
Photo by Olya Kobruseva from Pexels
