Ο αυτισμός και η επιλογή σχολείου – Τι πρέπει να γνωρίζετε

Oταν ένα παιδί με Αυτισμό ή Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή φτάσει την ηλικία των 5 με 6 ετών είναι ώρα για την οικογένεια να αντιμετωπίσει το θέμα Αυτισμός και σχολική ένταξη. Οι περισσότεροι γονείς διαλέγουν μια σχολική δομή, από αυτές που το εκπαιδευτικό σύστημα τους παρέχει.

Οι γονείς των παιδιών με Αυτισμό όμως πρέπει να έχουν ενεργό ρόλο για να πετύχουν την αποτελεσματικότερη και τη σωστότερη ένταξη στο σχολικό πλαίσιο των παιδιών τους. Αυτό τις περισσότερες φορές συνεπάγεται μια σειρά από αξιολογήσεις του παιδιού από ειδικούς και συζητήσεις της οικογένειας με εκείνους και με δημόσιες υπηρεσίες αλλά και έρευνα σχετικά με τις διαθέσιμες δομές, ειδικά όταν αυτές σπανίζουν όπως στην Ελλάδα.

Τι καλύτερο από το να ενταχθεί ένα αυτιστικό παιδί σε μια τυπική σχολική δομή με συνομήλικα παιδιά;

Η ένταξη δεν αποτελεί μια αυτόματη διαδικασία πόσο μάλλον δεδομένη. Στην πραγματικότητα υπάρχουν αρκετές εναλλακτικές μορφές σχολικής ένταξης που ποικίλουν από απόλυτα εξειδικευμένες εκπαιδευτικές δομές μέχρι αντίστοιχες συμβατικές.

Αυτές είναι:

• Ένταξη σε συμβατικές τάξεις παιδιών τυπικής ανάπτυξης.
• Ένταξη σε συμβατικές τάξεις με υποστήριξη (εξωτερική βοήθεια – συνοδός).
• Ένταξη σε συμβατικές τάξεις με παράλληλη ενισχυτική διδασκαλία( τάξεις ένταξης).
• Ένταξη στο κυρίως πρόγραμμα συμβατικών τάξεων με παράλληλη παρακολούθηση επιλεγμένων δραστηριοτήτων με τα άλλα παιδιά.

Ποια είναι λοιπόν η καλύτερη επιλογή;

Η απάντηση, όπως συνήθως όταν αναφερόμαστε σε παιδιά με Αυτισμό, είναι ότι αυτό εξαρτάται. Είναι πολύ σημαντικό να διευκρινιστεί σε αυτό το σημείο ότι η επιλογή σχολικού και εκπαιδευτικού περιβάλλοντος δεν εξαρτάται αποκλειστικά από την γνωστική ικανότητα του ίδιου του παιδιού: η ένταξη σε μια συμβατική σχολική δομή μπορεί να αποδειχθεί πολύ δύσκολη ή και ακατόρθωτη υπόθεση ακόμα και για ένα υψηλά λειτουργικό παιδί με κανονική νοημοσύνη και από την άλλη μεριά μια εξειδικευμένη δομή μπορεί να έχει περιορισμούς όσον αφορά την επάρκεια του προσωπικού, τις εγκαταστάσεις και τη δυνατότητα εξυπηρέτησης.

Μερικά από τα ζητήματα που πρέπει να πρέπει να λάβετε υπόψη είναι τα παρακάτω;

• Το επίπεδο λειτουργικότητας του παιδιού και η γλωσσική του εξέλιξη. Αν μιλάει, έχει περισσότερες πιθανότητες να αντεπεξέλθει σε ένα τυπικό σχολικό πλαίσιο (λαμβάνοντας όμως υπόψη την κοινωνική, συναισθηματική και αισθητηριακή του εξέλιξη).
• Ποιο είναι (ή δείχνει να είναι) το γνωστικό του προφίλ; Μερικά αυτιστικά παιδιά είναι γνωστικά πιο προχωρημένα από τους συνομηλίκους τους, ενώ άλλα πολύ πιο πίσω. Εάν το παιδί σας διαβάζει και κάνει βασικές αριθμητικές πράξεις, τότε με ευκολία ίσως πρέπει να αναζητήσετε ένα σχολικό πλαίσιο που μπορεί να καλλιεργήσει αυτές τις δυνατότητες, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη και τις ιδιαιτερότητές του.
• Μπορεί να συμμετέχει σε πολυπρόσωπες ομάδες; Εάν οι θόρυβοι και η έλλειψη απόλυτης οργάνωσης που μπορεί να παρατηρηθούν σε μια μεγάλη ομάδα παιδιών μπορεί να οδηγήσει το παιδί σας σε ένα ανεξέλεγκτο ξέσπασμα, τότε πιθανόν η συμμετοχή του σε μια τέτοια ομάδα θα μπορούσε να αποβεί οδυνηρή εμπειρία γι αυτό με καταστροφικά αποτελέσματα – ακόμα κι αν είναι μαθησιακά επαρκές.
• Μπορεί να διαχειριστεί μια ποικιλία αισθητηριακών δεδομένων; Τα δυνατά φώτα, ο θόρυβος, μια στιγμιαία κατάσταση αταξίας και άλλοι παράγοντες, μπορεί να σαμποτάρουν την ομαλή ένταξη ενός αυτιστικού παιδιού στο σχολικό περιβάλλον. Αν το παιδί σας είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο εξετάστε την πιθανότητα (ή δυνατότητα) επιλογής ενός ολιγομελούς και σχετικά ελεγχόμενου αισθητηριακά περιβάλλοντος.
• Μήπως έχει πρόβλημα διάσπασης προσοχής; Συνήθως μια τυπική σχολική αίθουσα προσφέρει άφθονες ευκαιρίες διάσπασης της προσοχής ενός αυτιστικού παιδιού: πολύχρωμες αφίσες, γεωμετρικά όργανα, εικονογραφημένα βιβλία, σχολικά αντικείμενα, αντικείμενα που φέρνουν μαζί οι συμμαθητές ελλοχεύουν παντού.
• Έχει ιστορικό δυσκολιών προσαρμογής; Εάν το παιδί σας τα κατάφερε σχετικά καλά στο νηπιαγωγείο, έχει αυξημένες πιθανότητες να τα καταφέρει εξίσου καλά και στο Δημοτικό. Εάν όχι ίσως θα έπρεπε να το λάβετε υπόψη σας ως μια προειδοποίηση. Μετριάστε το ρυθμό ένταξης του στο σχολικό περιβάλλον.
• Τι είδους προγράμματα προσφέρονται; Μελετήστε καλά τις πραγματικές και εφαρμόσιμες επιλογές σας. Μπορεί να υπάρχει κάπου η θεωρητικά τέλεια δομή αλλά αν για να έχει πρόσβαση σε αυτή το παιδί σας σημαίνει ότι θα ανατραπεί ο οικογενειακός προγραμματισμός και θα καταστραφείτε οικονομικά, εξετάστε άλλες επιλογές.
• Πόσο καλά ταιριάζουν στο παιδί σας τα υπάρχοντα ειδικά προγράμματα; Η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών με μαθησιακή δυσκολία μπορεί να παρουσιάζουν ακαδημαϊκά προβλήματα αλλά έχουν τυπική κοινωνική συμπεριφορά. Τα αυτιστικά παιδιά μπορεί να παρουσιάζουν ακριβώς το αντίθετο σε συνδυασμό με αισθητηριακά προβλήματα. Επομένως ένα συμβατικό πρόγραμμα για παιδιά με μαθησιακή δυσκολία (στο οποίο ο δάσκαλος επικεντρώνεται στην ακαδημαϊκή ενίσχυση των μαθητών και προϋποθέτει ότι όλα θα είναι εντάξει και συμπεριφορικά) μπορεί να μην είναι κατάλληλο για ένα αυτιστικό παιδί.
• Ενημερωθήκατε για τη σχετική με την ειδική αγωγή νομοθεσία; Είναι λογικό να γνωρίζετε τα δικαιώματα σας καθώς και αυτά του παιδιού σας προτού έλθετε σε επαφή με κάποια σχολική δομή.

Αν έχετε μια έγκυρη αξιολόγηση των αδυναμιών και δυνατοτήτων του παιδιού σας, σαφή εικόνα των προσφερόμενων δομών και υπηρεσιών και ενημέρωση για τα δικαιώματα που σας παρέχει η νομοθεσία θα είσαστε καλύτερα προετοιμασμένοι να κάνετε τις σωστές επιλογές σχολικού περιβάλλοντος για το παιδί σας.