Άρθρα και Έρευνες
από την ψυχολόγο του «Θάλπος Αττικής» Λευκοθέα Μπεσίρη
Όταν αναφερόμαστε σε μία ανθρώπινη τραγωδία, κάνουμε λόγο για ένα συμβάν στο οποίο έχασαν τη ζωή τους και τραυματίστηκαν άνθρωποι, οι οποίοι δεν έφεραν καμία ευθύνη για το εν λόγω συμβάν, όπως μπορεί να αποτελεί ένα ναυάγιο ή μία έκρηξη εργοστασίου. Αδιαμφισβήτητα, στα προαναφερθέντα συμβάντα εμπλέκεται ο ανθρώπινος παράγοντας στον οποίο, όμως, είναι αδύνατο να αποδοθεί το σύνολο της ευθύνης. Στις περισσότερες δε περιπτώσεις, ούτε το μεγαλύτερο μέρος αυτής. Κι αυτό ίσως δημιουργεί μεγαλύτερο ψυχολογικό αδιέξοδο στους εμπλεκόμενους, καθώς δεν μπορούν να προσωποποιήσουν άμεσα και χωρίς δυσκολία τους ιθύνοντες ενός τέτοιου τραγικού συμβάντος.
Οι επιζήσαντες μιας τραγωδίας και οι οικογένειές τους, οι συγγενείς και φίλοι των ανθρώπων που σκοτώθηκαν, βιώνουν αναμφίβολα στην αρχή το απόλυτο σοκ. Η δυσκολία του να δεχτούν όσα συνέβησαν μπορεί να μπλοκάρει οποιαδήποτε συναισθηματική τους αντίδραση. Πολλοί είναι αυτοί που σε ένα πρώτο χρόνο παραμένουν αποσβολωμένοι, μουδιασμένοι. Δεν μπορεί να χωρέσει ο ανθρώπινος νους ό,τι συνέβη, δεν μπορεί να το δεχτεί, δεν μπορεί να το επεξεργαστεί. Η άρνηση αυτή της πραγματικότητας θα δώσει τη θέση της σταδιακά, μέσα από την υποχώρησή της, σε αυτό που συμβαίνει πραγματικά, σε αυτό που είναι γεγονός. Σε αυτό το σημείο αναβλύζει ο έντονος ψυχικός πόνος, καθώς η συνειδητοποίηση της απώλειας είναι αναπόφευκτη. Το άτομο έρχεται σε επαφή με τα συναισθήματα της θλίψης, της στενοχώριας, του πόνου, της αβεβαιότητας και του φόβου. Τραυματίζεται ψυχικά. Συνήθως δεν μπορεί άμεσα να βάλει σε λέξεις αυτό που συνέβη. Αυτό είναι κάτι που γίνεται σε μεταγενέστερο χρόνο. Παλεύει να σταθεροποιηθεί ξανά, να ανακτήσει την αίσθηση του εαυτού του, των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς του. Το πιο πιθανό είναι πως το άτομο θα βιώσει μετατραυματικό στρες, θα κατακλύζεται από εικόνες που τον επιστρέφουν στο τραγικό συμβάν και θα χρειαστεί τη βοήθεια ενός ειδικού ψυχικής υγείας.
Ο θυμός, η οργή και η αγανάκτηση των επιζήσαντων μιας τραγωδίας αλλά και των οικογενειών των ανθρώπων που χάθηκαν θα οδηγήσει τους περισσότερους στο δρόμο της Δικαιοσύνης. Το αίσθημα δικαίου δεν έχει άλλο τρόπο να κοπάσει μέσα τους. Πρέπει να αποδοθούν ευθύνες που θα αποδώσουν τις ανάλογες ποινές. Έτσι μόνο μπορεί να κλείσει αυτός ο κύκλος για τους άμεσα εμπλεκόμενους. Υπάρχει όμως, πέραν των ατομικών συναισθημάτων, μία αίσθηση συλλογικής οργής και απογοήτευσης. Μία ανθρώπινη τραγωδία, με την οποία έρχεται σε άμεση επαφή ολόκληρη η κοινωνία, καθώς αφενός ο καθένας μπορεί να γνωρίζει ανθρώπους που έχασαν οικείους τους σε αυτήν, αφετέρου επειδή μπαίνει στην διαδικασία της ταύτισης, αφήνει τα αποτυπώματά της στην ψυχολογία του κάθε ανθρώπου ανεξίτηλα. Όπως είπε και ο Άγγλος ποιητής Robert Southey:
«Η απώλεια ενός φίλου είναι σαν την απώλεια ενός μέλους του σώματος: Ο χρόνος μπορεί να απαλύνει τον πόνο της πληγής, αλλά η απώλεια δεν μπορεί να αποκατασταθεί.»
Photo by cottonbro studio: https://www.pexels.com/el-gr/photo/4874503/
