Άρθρα και Έρευνες
από την κοινωνική λειτουργό του «Θάλπος Αττική» Μαρίνα Νικολάου
Το TikTok είναι εφαρμογή των κινητών συσκευών, η οποία επιτρέπει την δημιουργία και κοινοποίηση μικρών κωμικών και μη βίντεο. Δημιουργήθηκε το 2017 και μόλις δύο χρόνια αργότερα, η εφαρμογή κατάφερε να ξεπεράσει το ένα δισεκατομμύριο λήψεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Η συγκεκριμένη πλατφόρμα είναι ίσως η πιο διαδεδομένη κυρίως στους έφηβους, με του ειδικούς να στρέφουν το ενδιαφέρον τους στο περιεχόμενό της. «Η γενιά Z, γνωστή πλέον και ως «η γενιά του TikTok», προτιμά την πλατφόρμα από άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σχεδόν έξι στους δέκα εφήβους να είναι καθημερινοί χρήστες» σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας “The Guardian”.
Το ανησυχητικό με το TikTok είναι ότι χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερα εθιστικό, με τους χρήστες του να περνούν κατά μέσο όρο 52 λεπτά την ημέρα στην πλατφόρμα. Η πλειοψηφία των εφήβων στις ΗΠΑ έχει λογαριασμούς στο TikTok, με το 67% να αναφέρει ότι έχει χρησιμοποιήσει την εφαρμογή και το 16% να λέει ότι τη χρησιμοποιεί «σχεδόν συνεχώς».
Γιατί είναι τόσο εθιστικό;
Οι πληροφορίες και τα οπτικά ερεθίσματα αντιμετωπίζονται στο μέσο του εγκεφάλου με ανταπόκριση ντοπαμίνης, όπως ακριβώς συμβαίνει με την πρόσληψη τροφών με υψηλή περιεκτικότητα π.χ σε ζάχαρη. Είναι ενδιαφέρον ότι οι πληροφορίες του TikTok παρουσιάζονται σε μορφή 15 δευτερολέπτων. Το περιεχόμενο δηλαδή, είναι γρήγορο και εναλλασσόμενο με πληθώρα πληροφοριών που το κάνουν συναρπαστικό.
Παρομοιάζοντας την εμπειρία χρήσης του TikTok με έναν κουλοχέρη σε ένα καζίνο η δρ Τζούλι Ολμπράιτ, κοινωνιολόγος που ειδικεύεται στον ψηφιακό πολιτισμό, σημειώνει ότι «καθώς κάνετε κύλιση, τα μάτια σας θα πιάσουν κάποια πράγματα που τους αρέσουν και κάποια πράγματα που δεν τους αρέσουν, κάτι που τροφοδοτεί την επιθυμία σας να συνεχίσετε».
Το TikTok φαίνεται επίσης να είναι «γρηγορότερο από οποιαδήποτε άλλη πλατφόρμα στον εντοπισμό ενδιαφέροντος», δήλωσε ο Marc Faddoul, του Tracking Exposur, ενός οργανισμού ψηφιακών δικαιωμάτων που ερευνά τον αλγόριθμο του TikTok. Η σελίδα «For You» της εφαρμογής φαίνεται να γνωρίζει τόσο καλά τις επιθυμίες και τα ενδιαφέροντα των χρηστών της.
Είναι το TikTok επικίνδυνο για την ψυχική σας υγεία;
Τα ποσοστά κατάθλιψης έχουν διπλασιαστεί μεταξύ των εφήβων κοριτσιών μεταξύ 2009 και 2019 και οι εισαγωγές σε νοσοκομεία αυτοτραυματισμού έχουν αυξηθεί κατά 80% για κορίτσια ηλικίας 10 έως 14 ετών κατά την άνοδο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μεταξύ 2010 και 2014, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία. Ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι το TikTok μπορεί να προωθήσει περιεχόμενο που σχετίζεται με την κατάθλιψη, το άγχος και τις διατροφικές διαταραχές, σύμφωνα με το CBS News.
«Τα παιδιά μας μεγαλώνουν στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και πολλοί νιώθουν ότι πρέπει να μετρήσουν τις φιλτραρισμένες εκδοχές της πραγματικότητας που βλέπουν στις οθόνες τους. Γνωρίζουμε ότι αυτό έχει καταστροφικό αντίκτυπο στην ψυχική υγεία και την ευημερία των παιδιών», αναφέρει ο Γενικός Εισαγγελέας της Καλιφόρνια, Ρομπ Μπόντα.
Το 2021, για παράδειγμα, εσωτερική έρευνα στο Instagram που δόθηκε στη δημοσιότητα από τη Frances Haugen έδειξε τις δραστικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία της εφαρμογής φωτογραφιών στους έφηβους χρήστες – συμπεριλαμβανομένων των αυξημένων ποσοστών διατροφικών διαταραχών μεταξύ των έφηβων κοριτσιών – και πυροδότησε εκτεταμένες εκκλήσεις για ισχυρότερη νομοθεσία.
Η εφαρμογή παρέχει μια ατελείωτη ροή συναισθηματικών ωθήσεων που μπορεί να είναι δύσκολο να αναγνωριστούν αλλά ενδέχεται να επηρεάσουν πραγματικά τους χρήστες μακροπρόθεσμα. Δεν πρόκειται να προκαλέσει κατάθλιψη σε κανέναν από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά οι ώρες κατανάλωσης κάθε μέρα μπορεί να έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην ψυχική σας υγεία.
Αναζητούν πληροφορίες για την Ψυχική Υγεία στο TikTok;
Κυρίως κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι έφηβοι περνούν περισσότερο χρόνο στο διαδίκτυο και πολλοί αναπόφευκτα συναντούν περιεχόμενο ψυχικής υγείας στο TikTok. Όταν το κάνουν, ο αλγόριθμος της πλατφόρμας ξεκινά να εμφανίζει περισσότερα βίντεο σχετικά με το θέμα. Αν και το αντιστίγμα και η ενημέρωση για την ψυχική υγεία είναι σίγουρα κάτι πολύ θετικό, δυστυχώς πολλοί από τους θεατές, φαίνεται να κάνουν μόνοι τους λανθασμένη «αυτο-διάγνωση».
Μια νέα ομάδα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης φαίνεται να «ανεβαίνει» στο TikTok: οι Influencers ψυχικής υγείας. Συχνότερα, είναι έφηβες και νεαρές γυναίκες που δημοσιεύουν βίντεο με συμπτώματα, όπως το σύνδρομο Tourette ή γρήγορες εναλλαγές από τη μια προσωπικότητα στην άλλη λόγω οριακής διαταραχής προσωπικότητας. Άλλοι, χωρίς να είναι επαγγελματίες ψυχικής υγείας, δημοσιεύουν βίντεο που βοηθούν τους θεατές να «αυτοδιαγνώσουν» τις ψυχικές τους καταστάσεις.
Αυτά τα βίντεο έχουν δισεκατομμύρια προβολές. Μόνο στο TikTok, το hashtag #BPD (οριακή διαταραχή προσωπικότητας) έχει 3,7 δισεκατομμύρια προβολές, το #διπολικό 2 δισεκατομμύρια και το #DID (διασχιστική διαταραχή ταυτότητας) άλλα 1,5 δισεκατομμύρια.
Τι είναι αυτό στο TikTok που ωθεί τους ανθρώπους να αποκαλύψουν τα πιο βαθιά μυστικά τους;
Πέρασαν οι μέρες που οι χρήστες των social media ανέβαζαν τα highlights της καλύτερης ζωής τους στο Instagram. Τώρα, οι χρήστες του TikTok φαίνεται να «αγγίζουν και πιο προσωπικά ζητήματα» και ίσως θέματα Taboo. H αντίδραση έχει ήδη εμφανιστεί στην ίδια την πλατφόρμα για την ολοένα και πιο προσωπική φύση της εφαρμογής.
«Τα πράγματα που μου είπαν οι άνθρωποι στο Διαδίκτυο από τότε που πέθανε η αδερφή μου από τον εθισμό», λέει ένα βίντεο, με 3,5 εκατομμύρια προβολές, με έναν χρήστη να χορεύει με αισιόδοξη μουσική και φώτα.
«Πράγματα που πίστευα ότι ήταν τα “άσχημα” χαρακτηριστικά του χαρακτήρα μου, αλλά στην πραγματικότητα ήταν η μη διαγνωσμένη μου διαταραχή» αναφέρει μία νεαρή κοπέλα με 5,5 εκατομμύρια προβολές.
Το TikTok καθιστά διαθέσιμες πληροφορίες για εφήβους και νέους ενήλικες που αγωνίζονται με ανησυχίες για την αυτοεκτίμηση, την εικόνα του σώματος και την ψυχική υγεία. Ωστόσο, είναι αβέβαιο εάν οι άνθρωποι θα επωφεληθούν από τους πόρους ή ακόμη και θα τους χρησιμοποιήσουν. Η εφαρμογή από μόνη της δεν είναι «κακή», αλλά ίσως η χρήση που επιλέγουμε να κάνουμε να μην είναι σωστή σε ορισμένες περιπτώσεις. «Οφείλουμε στους εαυτούς μας και στους χρήστες αυτών των πλατφορμών να καταλάβουμε πώς μας αλλάζουν οι οθόνες που χρησιμοποιούμε και πώς τις χρησιμοποιούμε», δήλωσε ο Michael Rich, παιδίατρος που μελετά την επίδραση της τεχνολογίας στα παιδιά στο νοσοκομείο Παίδων της Βοστώνης.
Χρειαζόμαστε περισσότερες πληροφορίες για να λάβουμε τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με το πώς θα βοηθήσουμε τους νεότερους να κατανοήσουν πώς να τις χρησιμοποιούν πιο προσεκτικά.
Πηγές:
https://www.healthline.com/health-news/what-to-know-about-using-tiktok-as-a-mental-health-resource
https://nypost.com/2022/03/12/tiktok-has-become-a-dangerous-mental-disorder-breeding-ground/
https://www.ampfluence.com/tiktok-on-mental-health/
Photo by Eyestetix Studio on Unsplash
