Άρθρα και Έρευνες
από την ψυχολόγο του «Θάλπος Αττικής» Μαρία Μακριδάκη
Μια φορά και έναν καιρό…
Μεγαλώσαμε γενιές και γενιές με τα ίδια παραμύθια, παρόλο που ο κόσμος έχει αλλάξει πολύ. Τα παραμύθια είναι ηθοπλαστικές αλληγορικές ιστορίες οι οποίες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην γαλούχηση των παιδιών. Έχουν επιρροή και δύναμη, δείχνουν ρόλους και ταυτότητες, όμως τα μικρά παιδιά δεν μπορούν να διαχωρίσουν την κοινωνία του παραμυθιού από την σημερινή κοινωνία, για αυτό και εισπράττονται πολλές φορές λάθος μηνύματα.
Αυτή η πολιτισμική και κοινωνική ασυμφωνία μεταξύ της πραγματικής ζωής στον σύγχρονο κόσμο και τον δισδιάστατο κόσμο των παραδοσιακών παραμυθιών μπορεί να δημιουργήσει παρερμηνείες και να διαιωνίσει στερεότυπα.
Λόγου χάρη, συχνά στα παραμύθια με τα οποία όλοι μεγαλώσαμε, η ηρωίδα βρίσκεται σε κίνδυνο και περιμένει κάποιος να την βοηθήσει ή να τη σώσει. Φανταστείτε το μονοδιάστατο και παρωχημένο πρότυπο γυναίκας με το οποίο μπορεί να ταυτιστούν μικρά κοριτσάκια που μαθαίνουν τα ίδια παραμύθια με τα οποία μεγάλωσαν οι προ-προ-γιαγιάδες τους. Κορίτσια χαμένα, αθώα, που το ευτυχισμένο τέλος της ιστορίας τους έρχεται μόνο μέσα από το γάμο. Το πρότυπο της όμορφης πριγκίπισσας ή της αφελούς χωριατοπούλας που σώζεται από τον πρίγκιπα και εξαρτάται από αυτόν η ευτυχία της.
Αναχρονισμοί που πάνε το κίνημα του Φεμινισμού αιώνες πίσω και διαιωνίζουν εσφαλμένα πρότυπα και εντυπώσεις, δημιουργούν γενικεύσεις αλλά και ταυτίσεις που ματαιώνουν. Ένα μικρό παιδί, ανεξαρτήτως φύλου μαθαίνει σχεδόν σαν θέσφατο από την πλειονότητα των παλιών παραδοσιακών παραμυθιών ότι ο απόλυτος πρωταγωνιστής είναι ο άντρας. Το πρότυπο του αδύναμου κοριτσιού και του δυνατού αγοριού κανονικοποιείται στην συνείδηση και ακολουθεί σαν φάρος ενδόμυχα, υποδόρια την ενήλικη ζωή.
Πως θα διεκδικήσουν και θα ενσαρκώσουν την ισότητα οι θηλυκότητες; πως θα μάθει την ενσυναίσθηση και θα αποδεχτεί την ευαίσθητη πλευρά του το αγόρι όταν πιέζεται από πρότυπα ρωμαλότητας;
Χωρίς καμία πρόθεση εκμηδενισμού του ρόλου των παραμυθιών στην παιδική μας ζωή, αλλά σε μια κοινωνία που διαρκώς αλλάζει και ζυμώνεται μέσα σε αυτήν διαρκώς και ταχύτατα η συνείδηση της ισότητας και της αποδοχής, είναι σημαντικό να αναλογιστούμε το περιεχόμενο των παραδοσιακών παραμυθιών και να σκεφτούμε ότι αναλογούν και ανταποκρίνονται σε ένα διδακτικό μοραλισμό μιας άλλης εποχής που έχει περάσει ανεπιστρεπτί και πως η ανάγνωσή τους στα σημερινά παιδιά θα πρέπει να έχει τονισμένο αυτό το πρίσμα.
Ευτυχώς, υπάρχουν νέα παραμύθια που ανταποκρίνονται στα πρότυπα της νέας ανοιχτής κοινωνίας και προβάλουν ισορροπημένα και όχι μονοπρισματικά τις σχέσεις και τις συμπεριφορές, τους ρόλους και τις ταυτότητες. Όταν ο κόσμος αλλάζει, αλλάζει και η μυθοπλασία του.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
https://www.bustle.com/articles/149098-5-fairy-tale-tropes-that-perpetuate-sexism
Photo by Leah kelley on Pexels
