Άρθρα και Έρευνες
από την εθελόντρια ψυχολόγο του «Θάλπος» Άννα Φάκλαρη
Γιατί οι άνθρωποι έχουμε αυτή την ανυπέρβλητη ανάγκη να πιστεύουμε κάπου;
Τι μας προσφέρει η πίστη σε μία ανώτερη δύναμη ή σε κάποιον Θεό;
Η πνευματικότητα, η οποία εκλαμβάνεται ως η αναζήτηση του σκοπού της ζωής (Feenstra & Brouwer, 2008) και εκδηλώνεται μέσω της πίστης στον μεταφυσικό υπερβατισμό έχει απασχολήσει ιδιαίτερα τους ειδικούς ψυχικής υγείας τα τελευταία χρόνια. Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι το αίσθημα του “ανήκειν” είναι ένα εγγενές χαρακτηριστικό του ανθρώπινου είδους και πολύ συχνά η έλλειψη πίστης και καθοδήγησης μας προκαλεί έντονο στρες και οδηγεί σε μία καθημερινότητα που κυριαρχείται από την ανασφάλεια και το άγχος (Abraham V., 2008).
Επίσης, η πνευματικότητα δεν αναφέρεται απαραίτητα σε ένα σύστημα πεποιθήσεων. Οι χριστιανοί, οι βουδιστές, οι μουσουλμάνοι και άλλοι πιστοί οποιασδήποτε θρησκείας έχουν πολύ περισσότερα κοινά από όσα μπορεί να φανταστεί κανείς με μια απλή σκέψη. Συμφωνούν όλοι ότι η αισιοδοξία, η ελπίδα και η ολοκλήρωση τους μπορεί να επιτευχθεί με την βοήθεια μιας ανώτερης δύναμης. Αφιερώνουν την καθημερινότητα τους σε θρησκευτικές πρακτικές με σκοπό την αποδοχή και την συγχώρεση του Θεού τους και παράλληλα δίνουν απάντηση σε διάφορα υπαρξιακά ερωτήματα όπως ο θάνατος και οι κακουχίες της ζωής. Ακόμα και ο Αθεϊσμός δεν συνεπάγεται την ολοκληρωτική άρνηση του ανωτέρου (Kirsten W., 2020). Πολλοί πιστεύουν σε υπερφυσικά φαινόμενα ή στην βοήθεια που μας προσφέρει το σύμπαν ώστε να βρούμε τον δικό μας “δρόμο”. Καταλαβαίνουμε λοιπόν, ότι οι άνθρωποι σπάνια θα επιλέξουμε να ζήσουμε χωρίς ηθικές αξίες και πίστη στο καλό και το δίκαιο.
Σχετικά με την ψυχική μας υγεία, η πνευματικότητα εκτός από την αντιμετώπιση του στρες και του άγχους συμβάλλει και στην κοινωνικοποίηση μέσω της σύνδεσης μας με άτομα με τα οποία έχουμε κοινές πεποιθήσεις. Η επαφή με τους άλλους γίνεται ουσιαστικότερη, αναπτύσσεται η ενσυναίσθηση και η ανάγκη μας να συμβάλλουμε στην βελτίωση του κόσμου γύρω μας. Ακόμη, συμβάλλει και στην σχέση που έχει το άτομο με τον ίδιο του τον εαυτό οδηγώντας τον ένα βήμα πιο κοντά στην αυτο-ολοκλήρωση. Με τον τρόπο αυτό, καταπολεμάται η κατάθλιψη και βιώνουμε πολλά θετικά συναισθήματα συνειδητοποιώντας ότι ανήκουμε κάπου. Αυτή η ανώτερη δύναμη είναι πάντα δίπλα μας, μέσα στις ψυχές μας καθοδηγώντας μας να πάρουμε τις “σωστές” αποφάσεις και αιτιολογώντας οτιδήποτε μας βασανίζει. Φαντάζει εφιαλτικό να ζει κανείς χωρίς την ικανότητα να νοηματοδοτεί τις εμπειρίες του. Όλοι χρειαζόμαστε αυτό το αίσθημα παρηγοριάς και ανακούφισης όταν αισθανόμαστε χαμένοι μέσα στο χάος του σύμπαντος.
Παράλληλα, ο M. Ferguson και οι συνεργάτες του κατάφεραν να βρουν μία περιοχή του εγκεφαλικού στελέχους, ένα κύκλωμα που βρίσκεται στην περιυδραγωγό φαιά ουσία το οποίο σχετίζεται άμεσα με την πνευματικότητα και το βίωμα της πίστης. Τα ευρήματα της μελέτης τους υποδεικνύουν ότι η πνευματικότητα και η θρησκευτικότητα πηγάζουν από μια θεμελιώδη, νευροβιολογική δυναμική και είναι συνυφασμένες με τον νευρικό μας ιστό. Καταλαβαίνουμε έτσι, ότι η πνευματική πίστη έχει βαθιές ρίζες σε μια περιοχή του εγκεφάλου που συμμετέχει σε πολλές σημαντικές λειτουργίες. Είναι λοιπόν αναπόφευκτο να αναζητούμε μια ελπιδοφόρα οπτική για την ζωή μέσω της πίστης.
Κλείνοντας, είναι καίριο να κατανοήσουμε ότι οι πρακτικές της πνευματικότητας μπορούν να έχουν διάφορες μορφές. Το κάθε άτομο αντιλαμβάνεται διαφορετικά τον σκοπό της ύπαρξης του και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο κόσμος. Ωστόσο οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ανάγκη την νοηματοδότηση της ζωής μας μέσω κάποιας ανώτερης δύναμης ώστε να νιώθουμε γεμάτοι και πλήρεις.
Σκεφτείτε το…
Σε πόσες δύσκολες στιγμές αναρωτηθήκατε “γιατί μου συνέβη αυτό”; Και αν δώσατε κάποια υποθετική απάντηση συνυφασμένη με την πνευματικότητα, μήπως νιώσατε καλύτερα;
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Abraham V., (2008). Spirituality and mental health. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2755140/
Ferguson M., (2021). A Neural Circuit for Spirituality and Religiosity Derived From Patients With Brain Lesions. https://doi.org/10.1016/j.biopsych.2021.06.016
Vasiliou E., (2022). Τι είναι η πνευματικότητα και πως συνδέεται με την ψυχική υγεία; https://evivasiliou.com/psichologia/τι-είναι-η-πνευματικότητα-και-πως-συνδ/
WebMD Editorial Contributors., (2021). How Spirituality Affects Mental Health. https://www.webmd.com/balance/how-spirituality-affects-mental-health
Weir K., (2020). What do you believe? https://www.apa.org/monitor/2020/07/believe
