Εκδικητική Αναβλητικότητα Ύπνου

από την ψυχολόγο του «Θάλπος Αττικής» Μαρία Μακριδάκη

Σας έχει συμβεί να δουλεύετε όλη μέρα, να γυρίζετε κουρασμένοι σπίτι σας και αντί να πέσετε για ύπνο να καθυστερείτε και πριν το καταλάβετε να έχει περάσει η ώρα κατά πολύ; Να είναι αργά το βράδυ και ενώ νυστάζετε και είστε κουρασμένοι να μην κοιμάστε αλλά να κάνετε κάτι άλλο; Τι κάνετε? Χαζεύετε στο κινητό; Βλέπετε σερί επεισόδια από την αγαπημένη σας σειρά; και πριν το καταλάβετε είναι 2 το πρωί και έχετε να ξυπνήσετε για δουλειά στις 6; 

Το αποτέλεσμα, να είστε κουρασμένοι από την αυπνία και την επόμενη ημέρα και έτσι να μπαίνετε σε ένα φαύλο κύκλο σωματικής και πνευματικής κούρασης και κατ’ επέκταση να επηρεάζεται και η ίδια η υγεία σας. 

Η καθυστέρηση του ύπνου χωρίς να υπάρχει πρακτικά λόγος, το να αργείς να κοιμηθείς χωρίς να υπάρχουν αναγκαίες συνθήκες που να το επιβάλουν, είναι μια συμπεριφορά που συναντάται σε αρκετούς ανθρώπους και ονομάζεται εκδικητική αναβλητικότητα ύπνου. Το 2014 μίλησε πρώτη φορά για αυτή τη συμπεριφορά ο καθηγητής Floor Kroese, εξηγώντας ότι αυτού του  είδους η αναβλητικότητα και κατ’ επέκταση η ανεπάρκεια ύπνου σχετίζεται με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας, όπως η αδυναμία ικανής αυτό-ρύθμισης. (1)

Η λέξη εκδικητική προσδίδει στο φαινόμενο την αυτό-προκλητικότητα της πράξης, την εσκεμμένη  επιλογή γιατί πάει ενάντια στη λογική της ξεκούρασης μετά από μια κοπιαστική ημέρα. Μια μικρή επανάσταση στις ολοένα και πιο απαιτητικές επαγγελματικές, οικογενειακές και κοινωνικές υποχρεώσεις για να προλάβεις να κάνεις κάτι ευχάριστο, να έχεις μια αίσθηση ελευθερίας μέσα στη “μέρα” σου πριν τελειώσει, μόνο που η μέρα έχει ήδη τελειώσει και για αυτό αξιοποιείς την νύχτα. 

Δυστυχώς όμως αυτή η μικρο-επανάσταση, αυτή η ψευδαίσθηση ανάκτησης ελέγχου όσο εθιστική και θελκτική κι αν είναι, έχει σοβαρά μειονεκτήματα γιατί φυσικά η μείωση της ποσότητας και ποιότητας ύπνου είναι ένα σοβαρό ζήτημα για την ίδια την υγεία μας. Η πίεση της καθημερινότητας και η έλλειψη ευχαρίστησης μέσα στη μέρα δεν αντιμετωπίζεται με σοβαρή έλλειψη ύπνου.

Για να σπάσουμε τον φαύλο κύκλο αυτής της συμπεριφοράς καλό είναι να υιοθετήσουμε μια ρουτίνα ύπνου με καλύτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Θα μπορούσαμε να κάνουμε ένα ζεστό χαλαρωτικό μπάνιο για να διώξουμε το στρες της ημέρας πριν κοιμηθούμε ή να κάνουμε λίγες ασκήσεις που συντελούν στον καλό ύπνο πριν την χαλάρωση. Είναι σημαντικό να προσθέσουμε ευχάριστες δραστηριότητες με καλούς φίλους μέσα στη μέρα μας και αν δεν είναι εφικτό τις καθημερινές, τότε σίγουρα το σαββατοκύριακο έτσι ώστε να υπάρχουν μέσα στην εβδομάδα δραστηριότητες αποκλιμάκωσης της εργασιακής πίεσης.