Ψυχικές Διαταραχές
Η νευρική ανορεξία είναι μία ψυχική ασθένεια η οποία έχει το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από όλες συνολικά τις ψυχικές ασθένειες.
Βασικό χαρακτηριστικό αυτών που πάσχουν από την εν λόγω διατροφική διαταραχή είναι η άρνησή τους να διατηρήσουν το φυσιολογικό τους βάρος έχοντας ταυτόχρονα μία εντελώς διαστρεβλωμένη εικόνα του εαυτού τους σε σχέση με την πραγματικότητα, ενώ μόνιμος φόβος τους είναι η πιθανότητα απόκτηση βάρος.
Η νευρική ανορεξία «χτυπά» κυρίως τις γυναίκες, ενώ δεν κάνει διακρίσεις σε κοινωνικές θέσεις, οικονομικές απολαβές και ηλικία.
Ποια είναι τα αίτια της νευρικής ανορεξίας
Η επιστήμη υποστηρίζει ότι πρόκειται για έναν συνδυασμό φυσιολογικών, ψυχικών και κοινωνικών συνθηκών:
Χαμηλή αυτοπεποίθηση
Μεγάλο ρόλο και όχι αδίκως, παίζουν τα media παγκοσμίως καθώς επιβάλλον πρότυπα εντελώς λανθασμένα δημιουργώντας ιδίως στα νεαρά κορίτσια χαμηλή αυτοπεποίθηση και παραπλανητική εικόνα για τον εαυτό τους.
Δυσάρεστα γεγονότα
Ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, ένα ψυχοφθόρο διαζύγιο, μια σοβαρή ασθένεια ή ακόμη και η οικονομική δυσχέρεια μπορεί γίνουν «σύμμαχοι» της νευρικής ανορεξίας.
Γενετικοί παράγοντες και κληρονομικότητα
Άτομα με βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό (παχυσαρκία, κατάθλιψη, άγχος) είναι πιο επιρρεπή στη νόσο.
Σύμφωνα με τον Γουόλτερ Κέιλ, ψυχίατρο στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ, το 10% των ατόμων με νευρική ανορεξία έχουν έναν συγγενή που υποφέρει από παρόμοια ασθένεια. Όπως διευκρινίζει, υπεύθυνο γι΄ αυτό δεν είναι μόνο ένα γονίδιο: «Όλες οι σύνθετες ασθένειες οφείλονται σε περισσότερα δυσλειτουργικά γονίδια».
Η κλιμάκωση
- Αρχικά η διάθεση του ατόμου που πάσχει από νευρική ανορεξία χαλάει και το μόνο που σκέφτεται είναι να χάσει κιλά.
- Ο τόσο έντονος περιορισμός της τροφής οδηγεί σε κακή διατροφή και μη υγιή απώλεια βάρους.
- Όσο η κακή διατροφή συνεχίζεται, τόσο οι χημικές συνθέσεις του εγκεφάλου, αλλά και ο μεταβολισμός, αλλάζουν.
- Ως εκ τούτου η όρεξη περιορίζεται, ενώ η ικανότητα του ασθενούς να σκεφτεί καθαρά και να κάνει σωστές επιλογές αμβλύνεται.
Ο Ελευθέριος Πλωμαρίτης, σε άρθρο του στο e-cardio.gr σημειώνει πως έρευνες έχουν διαµορφώσει την υπόθεση ότι η συνέχιση των διαταραγµένων τρόπων διατροφής µπορεί να είναι επιφαινόµενο της λιµοκτονίας.
Τα αποτελέσµατα του Πειράµατος Λιµοκτονίας της Μινεσότα έδειξαν ότι άτοµα µε φυσιολογικό έλεγχοι της τροφής µπορεί να παρουσιάσουν συµπεριφοριακά µοτίβο ανορεξίας όταν υποβληθούν σε καταστάσεις λιµοκτονίας. Αυτό µπορεί να οφείλεται σε αλλαγές στο νευροενδοκρινολογικό σύστηµα, που οδηγεί σε έναν συνεχή κύκλο διαιωνισµού της κατάστασης. Έρευνες δείχνουν ότι µια αρχική απώλεια βάρους όπως αυτή σε µια δίαιτα µπορεί να αποτελεί τον παράγοντα που είναι υπεύθυνος για την πρόκληση της νευρικής ανορεξίας, πιθανότατα λόγω µιας έµφυτης προδιάθεσης για νευρική ανορεξία. Μια έρευνα αναφέρει περιπτώσεις νευρικής ανορεξίας που ήταν το αποτέλεσµα µιας ακούσιας απώλειας βάρους που προκλήθηκε από άλλες αιτίες όπως παρασιτική µόλυνση, παρενέργειες φαρµάκων ή κάποια εγχείρηση. Η απώλεια βάρους ήταν ο παράγοντας πρόκλησης νευρικής ανορεξίας σε αυτές τις περιπτώσεις.
Σηµάδια και συµπτώµατα της νευρικής ανορεξίας
Η μορφή των συμπτωμάτων καθώς και η σοβαρότητά τους διαφέρουν σε κάθε περίπτωση ενώ υπάρχουν φορές που δεν είναι καν ορατά.
- Προφανής, γρήγορη και δραµατική απώλεια βάρους
- Εµµονή µε τις θερµίδες και την ποσότητα των λιπαρών στα τρόφιµα
- Περιορισμένη πρόσληψη ενέργειας: Τα άτομα που πάσχουν από ανορεξία, αδυνατούν να διατηρήσουν ένα κανονικό, υγιές βάρος και μειώνουν δραστικά την ποσότητα τροφής που καταναλώνουν, με σκοπό να συνεχίσουν να χάνουν βάρος
- Φόβο για την απόκτηση βάρους: Ακόμη κι αν είναι λιποβαρείς, πεινασμένοι, υποσιτισμένοι και καταπονημένοι από την πεινά, οι πάσχοντες εξακολουθούν να έχουν ένα έντονο φόβο ότι θα παχύνουν ή ότι θα γίνουν υπέρβαροι
- Διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος: Όταν κάποιος έχει ανορεξία, το ποσό της προσοχής που καταναλώνουν στην εικόνα του σώματός τους μπορεί να είναι τεράστιο.
- Συχνά εμφανίζεται μια ιδιαίτερη ενασχόληση και ανησυχία για συγκεκριμένα μέρη του σώματος, κυρίως την κοιλιακή χώρα τους γλουτούς και τους μηρούς. Η προσωπική αξία τους καθορίζεται εξ ολοκλήρου από το πώς νομίζουν ότι φαίνονται, ενώ συχνά η ίδια η άποψη για τον εαυτό τους είναι διαστρεβλωμένη.
- Θαμπό δέρμα εξαιτίας της αφυδάτωσης, τριχόπτωση, ατροφία νυχιών και δοντιών
- Αμηνόρροια (διακοπή περιόδου), αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα, διαταραχές στον ύπνο, υποθερμία και αίσθηση «παγωμάρας» ακόμη κι αν ο καιρός είναι ζεστός.
- Υπόταση, ατονία, αρρυθμία, ταχυκαρδία, υπερκόπωση, οστεοπόρωση, αλλά και γαστρεντερολογικά και αναπαραγωγικά προβλήματα
- Απασχόληση µε την τροφή, τις συνταγές και την µαγειρική. Μπορεί να µαγειρεύουν πολύπλοκα φαγητά για άλλους αλλά να µην τα καταναλώνουν οι ίδιοι/ίδιες
- Κάνουν δίαιτες παρόλο που είναι αδύνατοι/αδύνατες ή επικίνδυνα ελλιποβαρείς
- Φόβος µήπως πάρουν κιλά ή γίνουν υπέρβαροι
- Τελετουργικά: κόβουν το φαγητό σε µικρά κοµµάτια, αρνούνται να φάνε µπροστά σε άλλους, κρύβουν ή πετάνε φαγητό
- Χρησιµοποιούν καθαρτικά, διαιτητικά χάπια, εµετικά, διουρητικά ή πηγαίνουν γρήγορα στο µπάνιο µετά τα γεύµατα για να προκαλέσουν οι ίδιοι εµετό στον εαυτό τους και να αποβάλλουν τις περιττές θερµίδες
- Κάνουν συχνή και επίπονη άσκηση
- Θεωρούν τους εαυτούς τους υπέρβαρους ακόµη και αν οι άλλοι τους λένε ότι είναι υπερβολικά αδύνατοι
- ∆εν αντέχουν το κρύο και δηλώνουν συχνά πόσο κρυώνουν εξαιτίας της έλλειψης µονωτικού λίπους ή κακής κυκλοφορίας του αίµατος λόγω πολύ χαµηλής πίεσης. Εµφανίζουν επίσης πολύ χαµηλή θερµοκρασία σώµατος (υποθερµία) καθώς το σώµα προσπαθεί να εξοικονοµήσει ενέργεια
- Κατάθλιψη: µπορεί να βρίσκονται συχνά σε µια λυπηµένη και ληθαργική κατάσταση.
- Αποµόνωση: αποφεύγουν τους φίλους και την οικογένεια τους, αποτραβιούνται κοινωνικά και γίνονται µυστικοπαθείς
- Φορούν φαρδιά ρούχα για να κρύψουν την απώλεια βάρους τους αν τους κάνουν σχόλια για την υγεία τους και θέλουν να τα αποφύγουν ενώ κάποιοι άλλοι/άλλες φορούν φαρδιά ρούχα για να κρύψουν το σώµα τους καθώς το θεωρούν µη γοητευτικό και υπέρβαρο
- Τα µάγουλα τους µπορεί να είναι πρησµένα εξαιτίας της µεγέθυνσης των σιελογόνων αδένων που προκαλείται από την υπερβολική και συχνή πρόκληση εµετού
- Πρησµένες αρθρώσεις
- Κοιλιακό φούσκωµα
- ∆υσκοιλιότητα
- ∆ιάρροια
- Αστάθεια ηλεκτρολυτών
- Λανούγκο: Μικρές ανοιχτού χρώµατος τρίχες φυτρώνουν στο κεφάλι και το σώµα
Αντιµετώπιση της νευρικής ανορεξίας
Η θεραπεία της νευρικής ανορεξίας προσπαθεί να αντιµετωπίσει τρεις βασικούς τοµείς. Να αποκαταστήσει το φυσιολογικό βάρος του ατόµου, να αντιµετωπίσει τις ψυχολογικές διαταραχές που σχετίζονται µε την ασθένεια και να µειώσει ή να εξαφανίσει συµπεριφορές ή σκέψεις που αρχικά οδήγησαν στην διαταραγµένη διατροφή του ατόµου.
Για να γίνει αυτό χρειάζεται μία πληθώρα κινήσεων, από την ύπαρξη ψυχολόγου και διαιτολόγου έως την στήριξη της οικογένειας.
Αναλυτικότερα
Ψυχική υποστήριξη
Ο ρόλος της συμβουλευτικής είναι καθοριστικός στην αντιμετώπιση της νόσου, αλλά δεν αρχίζει προτού ο ασθενής ξεπεράσει τη διατροφική κρίση. Κι αυτό γιατί μέχρι τότε δεν διαθέτει τη σωματική ευεξία που είναι απαραίτητη προκειμένου να μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του ψυχοθεραπευτή.
- Ατομική θεραπεία: Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία, όπως λέγεται επισήμως, διδάσκει στον ασθενή τρόπους για να αλλάξει τη στάση και τη συμπεριφορά του σε θέματα διατροφής, να αυξήσει το σωματικό βάρος και να αποθεραπευτεί.
- Ομαδική θεραπεία: Μπορεί να κάνει θαύματα, με την προϋπόθεση ότι το άτομο που πάσχει έχει τη δυνατότητα να μοιράζεται με τους υπόλοιπους κοινά συναισθήματα, φοβίες, επιτυχίες και αποτυχίες.
Φαρμακευτική αγωγή
Αν και κανένα φάρμακο δεν έχει σχεδιαστεί αποκλειστικά για την αντιμετώπιση της συγκεκριμένης διατροφικής διαταραχής, ο γιατρός μπορεί να συστήσει αντικαταθλιπτικά- εφ΄ όσον, όμως, ο ασθενής έχει καταφέρει να κερδίσει βάρος.
Η συνδρομή του διαιτολόγου
Εξ ίσου αναγκαία, μια και ο διαιτολόγος είναι εκείνος που θα καταρτίσει ένα εξατομικευμένο διατροφικό πλάνο, προσαρμοσμένο στις ανάγκες του ατόμου. Παράλληλα, είναι εκείνος που θα προσπαθήσει να αλλάξει την αντίληψη του ατόμου για την τροφή, έτσι ώστε να επιλέγει τροφές που του αρέσουν και όχι όσες έχουν λίγες θερμίδες.
Υποστήριξη από την οικογένεια
Δεδομένου ότι η ασθένεια είναι ψυχογενής, η υποστήριξη από τα μέλη της οικογένειας και του στενού περιβάλλοντος είναι καθοριστικής σημασίας. Ωστόσο, οι κοντινοί άνθρωποι βοηθούν και σε πρακτικό επίπεδο. Μπορούν δηλαδή να μαγειρεύουν ό,τι τραβάει η όρεξη του ανορεξικού.
