Κυβερνοψυχολογία

από την ψυχολόγο του “Θάλπος Αττικής” Μαρία Μακριδάκη

Οι νέες τεχνολογίες καταλαμβάνουν όλο και μεγαλύτερο μέρος στη ζωή μας και καλπάζουν με απίστευτους ρυθμούς. Είναι επόμενο λοιπόν η Επιστήμη της Ψυχολογίας να μελετά αυτή τη νέα σχέση του ανθρώπου με την τεχνολογία και να προσπαθήσει να κατανοήσει και να βοηθήσει στα θέματα που προκύπτουν σε αυτή τη νέα πραγματικότητα.

Η κυβερνοψυχολογία, λοιπόν, μελετά αυτή τη σχέση. Η νέα τεχνολογία έφερε την εικονική πραγματικότητα, την τεχνητή νοημοσύνη, την προηγμένη ρομποτική, τα πάμπολα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, την ηλεκτρονική ταυτότητα και το ηλεκτρονικό μας αποτύπωμα στο διαδίκτυο. Η τεχνολογική πρόοδος δημιούργησε και νέους εθισμούς, στο διαδίκτυο, σε διαδικτυακά παιχνίδια, έφερε το  φόβο του να μη χάσεις αυτό που συμβαίνει (FOMO) που έχουμε αναλύσει και σε προηγούμενο άρθρο Fear of missing out. Μέσα σε αυτά τα νέα ψηφιακά περιβάλλοντα εμφανίστηκαν νέες εκφράσεις βίας και απάτης, διαδικτυακός εκφοβισμός, υποκλοπές ταυτότητας και προσωπικών δεδομένων.

Η ψυχολογική έρευνα δε θα μπορούσε λοιπόν να μην εστιάσει στα παραπάνω και η θεραπεία να μην αναλογιστεί τα νέα αυτά δεδομένα και στο πως αποτυπώνονται στη ζωή των ανθρώπων. Η τεχνολογική πρόοδος, η εποχή της πληροφορίας και η νέα ποπ κουλτούρα που έχει αναδυθεί μέσω και λόγω όσων προαναφέρθηκαν, καταστούν σαφές ότι υπάρχει ανάγκη έρευνας, αποτύπωσης και αντιμετώπισης μιας νέας πραγματικότητας που αναδύεται και εγκυμονεί και κινδύνους.

Ας δούμε όμως ενδεικτικά κάποια από τα αναδυόμενα προβλήματα, καταρχάς να επισημάνουμε ότι έχει διαπιστωθεί πως η υπερβολική χρήση των κοινωνικών μέσων δικτύωσης μπορεί να δημιουργήσει κοινωνική απομόνωση γιατί οι εικονικές σχέσεις τείνουν να υποκαθιστούν τις ουσιαστικές σχέσεις του πραγματικού περιβάλλοντος.(1) Επίσης είναι πολύ ενδιαφέρον το ότι η κοινωνική απόρριψη στο εικονικό ψηφιακό περιβάλλον έχει το ίδιο συναισθηματικό αποτύπωμα που έχει η κοινωνική απόρριψη στην πραγματική ζωή. (2)

Ένας άλλος πολύ σημαντικός τομέας αλλαγής είναι η διαφοροποίηση στον ύπνο. Η υπερέκθεση στα κοινωνικά μέσα μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλότερη ποιότητα και μικρότερη ποσότητα ύπνου. Είναι γεγονός ότι πολύ άνθρωποι καθυστερούν να κοιμηθούν το βράδυ αφιερώνοντας μεγάλο χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. (3)

Κομμάτι της κυβερνοψυχολογίας είναι και η κυβερνοθεραπεία, η γνωστότερη e-therapy. Η αποτελεσματικότητα της οποίας και οι κώδικες δεοντολογίας έχουν ανοίξει ένα δημιουργικό διάλογο (4) Μέσω βιντεοδιάσκεψης κυρίως με κάποιον θεραπευτή αλλά και computer-assisted θεραπείες με τη βοήθεια της εικονικής πραγματικότητας. Φυσικά αυτό είναι μια μορφή θεραπείας που ενισχύθηκε αρκετά γρήγορα και λόγω της πανδημίας. Δυσκολίες όπως ο χρόνιος πόνος, η διαταραχή μετατραυματικού στρες και άλλες διαταραχές ωφελούνται από αυτό το είδος θεραπείας.(5) Επίσης υπάρχουν ψηφιακές και εικονικές εφαρμογές που αξιοποιούνται στην εκπαίδευση των θεραπευτών και στην κλινική τους εποπτεία.

Το μέλλον μας, το μέλλον των επιστημών και των πρακτικών εφαρμογών της μέσα στο νέο και γρήγορα αναδυόμενο ψηφιακό κόσμο αναμένεται να είναι ενδιαφέρον.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

(1) Liu yi Lin, Jaime E. Sidani, Ariel Shensa, Ana Radovic, Elizabeth Miller; et al. (2016). “Association Between Social Media Use and Depression Among U.S. Young Adults”. Depression and Anxiety. 33 (4): 323–331

(2) Matthew P. Kassner, M.S.; Eric D. Wesselmann, Ph.D.; Alvin Ty Law, M.S.; Kipling D. Williams, Ph.D. (2012). “Virtually Ostracized: Studying Ostracism in Immersive Virtual Environments”. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking. 15 (8): 399–403.

(3) https://www.news-medical.net/news/20120218/Addiction-to-social-networking-leads-to-sleep-deprivation.aspx

(4) https://web.archive.org/web/20130930185310/http://construct.haifa.ac.il/~azy/01-Barak%26Suler.pdf

(5) http://www.fenichel.com/psychtech2011.shtml

Photo by Agni B on Unsplash