Ψυχικές Διαταραχές
Κάνοντας μία σύντομη αναδρομή στο μακρινό παρελθόν, και στον αρχαίο κόσμο, παρατηρούμε ότι ανέκαθεν οι άνθρωποι έβρισκαν τρόπους να εκφράζουν αυτό που νιώθουν και να το μοιράζονται με άλλους. Οι πρωτόγονοι άνθρωποι για παράδειγμα, είχαν κάποια τελετουργικά μέσα από τα οποία ανακούφιζαν τους φόβους τους, παρουσίαζαν τις επιθυμίες τους, τις χαρές τους και τις αλλαγές της ζωής τους.
Παραδείγματα τέτοιων τελετουργικών είναι ο χορός του πρωτόγονου κυνηγού μπροστά από τις τοιχογραφίες με τα ζώα.
Κάποτε ένας ιθαγενής τρομοκρατήθηκε μετά από μία απροσδόκητη συνάντηση με ένα τεράστιο πουλί. Το βράδυ το μοιράστηκε με την φυλή. Ο σαμάνος αφού άκουσε την ιστορία αυτή, εκδραμάτισε το βίωμα του προσθέτοντας ήχο κι μουσική, με τη βοήθεια της φυλής. Το «θύμα» που είπε και μετά είδε αυτά που του είχαν συμβεί μαζί με άλλους ανθρώπους της κοινότητας, βίωσε μία κάθαρση και κατάφερε να απαλλαγεί από τον τρόμο του. Η επίδραση που είχε πάνω στον αφηγητή, το μοίρασμα του βιώματος του κι η ανταπόκριση της φυλής ήταν μεγάλη.
Η ανάπτυξη όλων των τεχνών βασίζεται πάνω σε αυτήν ακριβώς την ανάγκη του ανθρώπου να μοιράζεται, την ανάγκη του να είναι με άλλους ανθρώπους και να εκφράζει αυτά που νιώθει κ σκέφτεται. Η μουσική, το θέατρο, η ζωγραφική, ο χορός, εξυπηρετούν αυτήν την ίδια ανάγκη του για μοίρασμα. Τα έθιμα μας επίσης, βασίζονται πάνω σε αυτό, οι γάμοι, οι κηδείες, οι γιορτές, όλα καλά μελετημένα ώστε να υπάρχουν ευκαιρίες πραγματικής συνάντησης μεταξύ μας.
Το μοίρασμα αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο του νοήματος που αναζητά ο άνθρωπος, με την έννοια ότι μέσα από την συνάντηση του με άλλους ανθρώπους έρχεται όλο κ πιο κοντά στο νόημα της ύπαρξης του. Ο Άνθρωπος έχει από τη φύση του ανάγκη να μοιράζεται. Yπάρχει πιο όμορφο πράγμα από το να φτιάξω τον κόσμο με πραγματικές σχέσεις;
Όσο πιο πολύ προχωράμε στα χρόνια, όσο πιο κοντά ερχόμαστε στη σύγχρονη εποχή, όπου οι ρυθμοί μας αυξάνονται κι ο ελεύθερος μας χρόνος μειώνεται, παρατηρούμε μία όλο και μεγαλύτερη τάση απομόνωσης, μοναξιάς, κλεισίματος.
Μαθαίνουμε να αγωνιζόμαστε μόνοι μας, να τα περνάμε όλα μόνοι μας, να ζητάμε όλο και πιο δύσκολα βοήθεια, να πρέπει να είμαστε δυνατοί.
Δύναμη… παρεξηγημένος όρος. Μας μαθαίνουν ότι δυνατός είναι αυτός που τα καταφέρνει μόνος του, που δεν λυγίζει, που δεν αδυνατεί.
Αναρωτιέμαι πόση δύναμη θέλει να πω : «δεν μπορώ άλλο!», « δεν μπορώ μόνος…», «βοήθεια!».
Φανταστείτε ότι ο καθένας από μας έχει πολλά κομμάτια μέσα του… και τώρα θα απομονώσουμε τα δύο μόνο: το ένα είναι αυτό που αισθάνεται κι το άλλο είναι αυτό που πράττει. Αυτό που αισθάνεται είναι ανοιχτό, αυθόρμητο, ευαίσθητο στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος, έχει τα χαρακτηριστικά ενός παιδιού, (εσωτερικό παιδί), το άλλο είναι πιο ορθολογικό, κι είναι αυτό που βάζει τους κανόνες, που χτίζει τη συμπεριφορά μας (φανταστείτε το σαν ένα εσωτερικό γονέα).
Αν ο εσωτερικός μου γονέας είναι πολύ αυστηρός, καταπιεστικός, επικριτικός, αν έχει μάθει ότι πρέπει να τα καταφέρνει όλα μόνος του, τότε είναι πολύ πιθανό να εγκλωβίζει το άλλο μας κομμάτι, το παιδί. Είναι πολύ πιθανό να μην επιτρέπει στο παιδί να εκφράζεται, να μην του επιτρέπει να έχει ανάγκες, να μην του επιτρέπει να παίζει, να κλαίει, να γελάει, να αισθάνεται, να μην του επιτρέπει να μοιράζεται αυτά που νιώθει.
Φανταστείτε ένα παιδί του οποίου δεν του επιτρέπουμε να παίξει, να κλάψει, να θυμώσει, να εκφραστεί, ένα παιδί στο οποίο απαγορεύουμε να έχει ανάγκες.
Όσο δεν επιτρέπω στο κομμάτι που έχω μέσα μου να μοιραστεί αυτά που νιώθει, αυτά που σκέφτεται, αυτά που χρειάζεται, τότε το κρατάω μέσα μου, το απομονώνω από τον κόσμο, το κλείνω, το εγκλωβίζω μέσα σε μένα… στην ουσία απομακρύνομαι από τον ίδιο μου τον εαυτό, από τον εαυτό μου που έχει ανάγκες, του γυρνάω την πλάτη.
Κάποια στιγμή ενδέχεται να σταματήσω να το ακούω κιόλας… τότε αυτό ίσως πετρώσει μέσα μου.
Αν δεν αντιδράσω όσο είναι καιρός, αν δεν καταλάβω ότι κάτι έχει πετρώσει μέσα μου, τότε ίσως το σώμα μου να αναλάβει την πρωτοβουλία να αντιδράσει, ίσως το σώμα μου να ψάξει έναν τρόπο να εκφράσει όλα όσα συγκρατώ μέσα μου… θα ψάξει να βρει ένα τρόπο να ξεσπάσει… με ένα δερματικό, με ένα πόνο στο στομάχι, με καρδιοπάθεια, ημικρανίες, με έναν όγκο…
Το σώμα μου θα βοηθήσει το παιδί που καταπιέζω να εκφραστεί… θα με μάθει να μοιράζομαι…
Όταν μοιράζομαι, ανοίγω προς τη ζωή, βουτάω μέσα της, έρχομαι πιο κοντά σε μένα, εγώ ο ίδιος με αποδέχομαι.
Το να μοιράζομαι αποτελεί μία πράξη ζωής, που χρειάζεται τόλμη και θάρρος. Το να βουτάω στη ζωή, να κολυμπάω μέσα της και να την μοιράζομαι με άλλους είναι μια ηρωική πράξη.
Οι άνθρωποι έχουμε την ίδια φύση, κι μέσα στην μοναδικότητα του καθενός μας, είμαστε ίδιοι, έχουμε τις ίδιες ανάγκες, τις ίδιες ανησυχίες, τις ίδιες αγωνίες κι φόβους, απλά σε διαφορετικούς ρυθμούς, με διαφορετικές αφορμές. Γι αυτό όλοι μπορούμε να καταλάβουμε όλους.
Κάθε μέρα δουλεύω με ανθρώπους, μέσα από αυτήν την εκπληκτική τους ικανότητα να μοιράζονται μαζί μου ή μεταξύ τους αυτά που νιώθουν, κάθε φορά όλο και πιο βαθιά… και μέσα από αυτό το μοίρασμα, να έρχονται πιο κοντά στον εαυτό τους, πιο κοντά σε αυτό το παιδί, σε αυτό το κομμάτι μέσα τους που είχε παραμεληθεί, να το παίρνουν από το χέρι και μαζί να πηγαίνουν πιο κοντά στη ζωή… πιο κοντά στους άλλους… πιο ανοιχτοί.
Από την Ηλιάννα Πεσσάρη – Ψυχολόγος
