Άρθρα και Έρευνες
από την ψυχολόγο του “Θάλπος Καλαμάτας” Εύη Τσικρικού
Η σωστή διατροφή θεωρείται ότι είναι ο ακρογωνιαίος λίθος του ανοσοποιητικού συστήματος, από τις πιο απλές ιώσεις έως και τις πιο σοβαρές ασθένειες. Γιατί όμως κάποιοι άνθρωποι με υγιές σωματικό υπόβαθρο αρρωσταίνουν όταν βιώνουν έντονο στρες ενώ άλλοι όχι;
Ως απάντηση σε αυτό το ερώτημα, ο κοινωνιολόγος Aaron Antonovsky ανέπτυξε μία θεωρία για να ερμηνεύσει τη διαφορά μεταξύ ατόμων, που κάποια παραμένουν υγιή (salutogenesis) διαχειριζόμενα με επιτυχία το στρες ενώ άλλα άτομα αδυνατούν να το πράξουν (Antonovsky, 1996).
Διατύπωσε, λοιπόν, την έννοια της αίσθησης της συνοχής (SOC) ως «μια σφαιρική θεώρηση, που εκφράζει το βαθμό στον οποίο κάποιος έχει ένα συνεχές, έντονο και δυναμικό αίσθημα αυτοπεποίθησης ότι:
α) τα ερεθίσματα που λαμβάνει από το εσωτερικό και εξωτερικό του περιβάλλον στην πορεία της ζωής του είναι δομημένα, προβλέψιμα και εξηγήσιμα (comprehensibility),
β) υπάρχει η δυνατότητα να αντιμετωπίσει τις απαιτήσεις που προκύπτουν από τα συγκεκριμένα ερεθίσματα (manageability),
γ) οι απαιτήσεις αυτές αποτελούν προκλήσεις, που αξίζει να ασχοληθεί κάποιος και να επενδύσει πάνω τους (meaningfulness)». (Καραλής και συν, 2004).
Υπάρχει η πεποίθηση ότι μία ισχυρή SOC θα μπορούσε να βοηθήσει στη διαμεσολάβηση και τη βελτίωση του στρες επηρεάζοντας τις προσπάθειες αντιμετώπισης του.
Ο Antonovsky (1979) αρχικά περιέγραψε την αίσθηση της συνοχής ως ατομική ιδιότητα. Αργότερα διεύρυνε την προοπτική (Antonovsky, 1987) με την αίσθηση της συνοχής που συλλαμβάνεται επίσης σε επίπεδο οικογένειας. Πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι η έννοια της συνοχής και η μέτρηση μπορούν επίσης να εφαρμοστούν σε οργανισμούς όπως ένας χώρος εργασίας.
Μάλιστα, σε μια μελέτη που έγινε από τους Potier et al. (2017), παρατηρήθηκε ότι ένα υψηλό αίσθημα συνοχής μπορεί να χρησιμεύσει ως αίσθηση προστασίας από το βάρος της φροντίδας μεταξύ των ηλικιωμένων συζύγων. Διότι από την μία αυτοί που νοιάζονται για τους άλλους συχνά βιώνουν άγχος και από την άλλη αυτοί που χρειάζονται την φροντίδα νιώθουν αντίστοιχο άγχος επειδή πιστεύουν ότι τους γίνονται βάρος. Η αίσθηση της συνοχής μπορεί, επίσης, να είναι ένας αδιαμφισβήτητος παράγοντας για τα αποτελέσματα της υγείας και την ποιότητα ζωής, σύμφωνα με τη μελέτη.
Πρόκειται, λοιπόν, για μία προσέγγιση που δίνει έμφαση περισσότερο στην προαγωγή της υγείας και κατ’ επέκταση στην πρόληψη, παρά στα αίτια της ασθένειας. Η αίσθηση της συνοχής ενώ φαίνεται να διαμορφώνεται κατά κύριο λόγο στην νεανική ηλικία και να παραμένει σχετικά σταθερή με την πάροδο του χρόνου, έρευνες έχουν δείξει ότι μπορεί να αναπτύσσεται σε ολόκληρο τον κύκλο της ζωής του ανθρώπου και μπορεί ακόμη και να αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας (Eriksson και Mittelmark, 2017).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
• «Η επίδραση της αίσθησης συνοχής στην ψυχική υγεία των ηλικιωμένων» Τόγκας Κ., Γκούβα Μ., Λαχανά Ε., Κοτρώτσιου Ε
• https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/sense-of-coherence
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK435830/
• https://positivepsychology.com/sense-of-coherence-scale/
Photo by cottonbro from Pexels
