Ψυχικές Διαταραχές
Αρκετά συχνά ακούμε: “Πάλι βρέχει, δεν μπορώ αυτό τον μουντό καιρό, μου χαλάει τη διάθεση!” ή “Δεν μπορώ να μείνω μέσα, θέλω να βρίσκομαι διαρκώς έξω, έχει τόσο ωραίο καιρό…, είναι κρίμα να μην τον χαρώ!” Τι συμβαίνει λοιπόν; Μπορεί ο καιρός να επηρεάσει τη διάθεσή μας; Μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που αισθανόμαστε, που λειτουργούμε, την κοινωνικότητά μας, την διάθεση για “άνοιγμα” και μία πιο θετική στάση ζωής;
Από την Αρχαία Ελλάδα, πρώτος ο Ιπποκράτης κατέγραψε τη συσχέτιση του φθινοπώρου με τα καταθλιπτικά συναισθήματα.
Το 1983 οι κοινωνικοί ψυχολόγοι Schwarz και Clore μελέτησαν την επίδραση των καιρικών συνθηκών στη διάθεσή μας και στην ψυχολογία μας. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι μπορεί πράγματι ένας άνθρωπος να νιώσει πιο μελαγχολικός ή πιο ευδιάθετος, να έχει ή να μην έχει διάθεση να βγει και να διασκεδάσει, να λειτουργεί αμφιθυμικά, να ανοίγεται πιο εύκολα και να αναζητά να βρίσκεται έξω σε περιόδους μεγαλύτερης ηλιοφάνειας και θερμοκρασίας, ενώ αντίθετα να κλείνεται περισσότερο τη χειμωνιάτικη περίοδο. Παρατήρησαν ότι ανάλογα με το τι καιρός επικρατεί, επηρεάζεται ο τρόπος σκέψης, ο τρόπος που αισθανόμαστε, το πόσο ικανοποιημένοι είμαστε, άρα γενικότερα και ο τρόπος στάσης προς τη ζωή μας.
Σύμφωνα με αμερικάνικη έρευνα, ο βιομετεωρολόγος Dennis Driscoll στο Texas University, υποστήριξε ότι οι καιρικές συνθήκες και οι αυξομειώσεις της θερμοκρασίας, επηρεάζουν και τον τρόπο που αισθανόμαστε, κατ΄ επέκταση και την ψυχολογία μας.
Τον χειμώνα με την θερμοκρασία να πέφτει λόγω της χαμηλής ηλιοφάνειας, υπάρχει μεγαλύτερη τάση στους ανθρώπους να είναι ευερέθιστοι, να αυξάνονται τα καταθλιπτικά συμπτώματα, το στρες, να παρουσιάζεται βραχυπρόθεσμη απώλεια μνήμης, ενώ ακόμη και ο θυρεοειδής αδένας εμφανίζει ευαισθησία στις αλλαγές του καιρού.
Την άνοιξη, όπου η θερμοκρασία αρχίζει και ανεβαίνει και η φύση αρχίζει και αναγεννιέται, δημιουργείται ένα αίσθημα ευφορίας και αισιόδοξης στάσης προς τη ζωή. Παρατηρείται όρεξη και διάθεση για δημιουργικότητα, καλύτερη μνήμη και όρεξη για γνώση.
Το καλοκαίρι η διάθεση μπορεί να είναι πιο επιθετική λόγω της έντονης ζέστης. Μάλιστα, σε περιόδους παρατεταμένου καύσωνα αυξάνεται η εγκληματικότητα.
Εποχιακή κατάθλιψη: η μελαγχολία του χειμώνα
Αρκετοί γνωρίζουμε για την ύπαρξη της “εποχιακής κατάθλιψης”, όπου τα συμπτώματά της εκδηλώνονται συνήθως στους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες, καθώς η έκθεση στον ήλιο είναι χαμηλότερη και το κρύο πιο έντονο. Πρόκειται για μία μορφή κατάθλιψης που μάλιστα την ονομάζουν και “μελαγχολία του χειμώνα”, με ήπιας ή μέτριας μορφής συμπτώματα, όπως έντονα μελαγχολική διάθεση, κούραση: ψυχική και σωματική, μειωμένα επίπεδα ενέργειας, έλλειψη ενδιαφέροντος για τις συνηθισμένες καθημερινές δραστηριότητες, φτωχή ικανότητα σκέψης και συγκέντρωσης, αίσθηση αναξιότητας, καθώς και αναποφασιστικότητα, άγχος, οξυθυμία, αυξημένη ανάγκη για ύπνο, τάση για απομόνωση και αποκλεισμός από τον κοινωνικό περίγυρο, έντονη επιθυμία για κατανάλωση φαγητών πλούσιων σε υδατάνθρακες και πρόσληψη βάρους.
Συνήθως, τα καταθλιπτικά συμπτώματα υποχωρούν με τον ερχομό της άνοιξης καθώς η θερμοκρασία αρχίζει να ανεβαίνει και να μεγαλώνει η ημέρα, ενώ το καλοκαίρι η διαταραχή παραμένει σε ύφεση. Υπάρχει και μία άλλη πιο σπάνια μορφή εποχιακής κατάθλιψης, που λειτουργεί αντίστροφα, δηλαδή αρχίζει στο τέλος της άνοιξης ή στην αρχή του καλοκαιριού και υποχωρεί με τον ερχομό του χειμώνα.
Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι η διάθεσή μας και η ψυχολογία μας όπως όλοι γνωρίζουμε, επηρεάζεται από το τι συμβαίνει γύρω μας. Επηρεάζεται δηλαδή από τα εκατοντάδες ερεθίσματα που λαμβάνουμε καθημερινά από κάτι που θα ακούσουμε ή θα δούμε, χωρίς πολλές φορές να το καταλαβαίνουμε μάλιστα. Με τον ίδιο τρόπο επηρεάζεται και από τις καιρικές συνθήκες.
Έτσι λοιπόν, η περιορισμένη ηλιοφάνεια και οι ψυχρές θερμοκρασίες επηρεάζουν αρνητικά ορισμένα άτομα, που μπορεί να παρουσιάσουν διαταραχή στα επίπεδα της μελατονίνης, της ορμόνης που επηρεάζει τον ύπνο και τη διάθεση, αλλά και της σεροτονίνης, χημικής ουσίας του εγκεφάλου γνωστής ως «ορμόνη της ευτυχίας».
Βέβαια, δεν επηρεάζονται όλοι οι άνθρωποι με τον ίδιο τρόπο. Αρκετοί από εμάς, νιώθουμε πολύ όμορφα και γλυκά όταν ο καιρός αρχίζει και κρυώνει, όταν οι βροχές κάνουν την εμφάνισή τους, σαν να μας ξεκουράζουν από την παρατεταμένη ζεστή ατμόσφαιρα, ενώ χαιρόμαστε και κάνουμε σαν μικρά παιδιά όταν χιονίζει. Άλλωστε τι πιο όμορφο και ρομαντικό, να καθόμαστε αγκαλιά με τον σύντροφό μας τις κρύες μέρες και νύχτες του χειμώνα μπροστά στο αναμμένο τζάκι; Τι πιο όμορφο να ζεσταίνουμε όχι μόνο το σώμα μας αλλά και τη σχέση μας;
