Άρθρα και Έρευνες
Από την Ψυχολόγο του «Θάλπος Αττικής» Μαρία Μακριδάκη
Στο προηγούμενο άρθρο εξετάσαμε την ενδοοικογενειακή βία, σε αυτό το άρθρο θα δούμε άλλη μια πτυχή βίας που μαστίζει την κοινωνία, την ενδοσχολική βία. Η ενδοσχολική βία και ο εκφοβισμός στα σχολεία είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που έχοντας πάρει μεγάλες διαστάσεις, επηρεάζει αρνητικά την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού.
Η ενδοσχολική βία και ο εκφοβισμός που εκδηλώνεται μεταξύ των μαθητών έχει τις εξής μορφές: χειρονομίες, ξυλοδαρμοί, φραστικές επιθέσεις, βρισιές, προσβολές, απειλές, εκβιασμοί, κλοπές, σεξουαλική παρενόχληση, κοινωνική απομόνωση κ.α.
Προσωπικοί και Περιβαλλοντικοί Παράγοντες αλληλοεπιδρούν και έχουμε την εκδήλωση αυτού του φαινομένου. Κύριο ρόλο παίζουν πέρα από τα χαρακτηριστικά του παιδιού και τα χαρακτηριστικά του οικογενειακού περιβάλλοντος, το κλίμα του σχολικού περιβάλλοντος και οι πολιτικές του σχολείου και οι εν γένη πολιτικές του εκπαιδευτικού συστήματος. Επίσης οι στάσεις παιδιών, γονέων αλλά και εκπαιδευτικών απέναντι στη βία, όπως και η προβολή και η θέση της βίας μέσα στην κοινωνία και τα ΜΜΕ.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η σχολική βία δεν αφορά μόνο το παιδί-θύμα και το παιδί-θύτη αλλά και το παιδί-παρατηρητή. Και αυτό γιατί ο ρόλος του κρίνεται πολύ σημαντικός. Το παιδί-παρατηρητής μπορεί να υποστηρίζει και να επιδοκιμάζει το θύτη με τη στάση του, με γέλια και χειροκροτήματα, ή μπορεί να μένει αμέτοχο και να απομακρύνεται κάνοντας ότι δεν έχει δει τίποτα. Κάποιο παιδί μπορεί να τρομοκρατηθεί από αυτό που βλέπει και να παγώσει. Επίσης, μπορεί να μην ξέρει τι να κάνει και να μην παίρνει θέση για αυτό το λόγο. Τέλος υπάρχουν και παιδιά-παρατηρητές που προσπαθούν να βοηθήσουν το θύμα και αποδοκιμάζουν το θύτη ενώ φροντίζουν να το πουν στους εκπαιδευτικούς και να φέρουν βοήθεια. Εστιάζουμε σε αυτά τα παιδιά λοιπόν γιατί μπορεί αυτά να αποτελέσουν τον καταλύτη που θα φέρει την επίλυση του προβλήματος του εκφοβισμού.
Για αυτό, θα πρέπει να καταστήσουμε σαφές ότι το να «σπάσει η σιωπή», είτε από το παιδί-θύμα είτε από το παιδί-παρατηρητή, και να κοινοποιηθεί ένα περιστατικό εκφοβισμού, δεν αποτελεί «κάρφωμα».
Η λύση του κοινωνικού αυτού προβλήματος απαιτεί συνεργασία. Καταρχήν, χρειάζεται μια καλά δομημένη γραμμή και πολιτική αντιμετώπισης. Χρειάζεται να αναπτυχθεί μια κουλτούρα χειρισμού τέτοιων προβλημάτων. Μια τέτοια κουλτούρα θα περιλάμβανε την λεπτομερή καταγραφή των περιστατικών, την πρέπουσα διαδικασία αντιμετώπισης, την διαρκή εποπτεία των μαθητών στα διαλείμματα, την συνεργασία των γονέων με το σχολείο, και την ενημέρωση των μαθητών σε σχέση με το διαθέσιμο σύστημα υποστήριξης.
Είναι σημαντικό να εστιάσουμε στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην αναγνώριση και διαχείριση τέτοιων θεμάτων. Όπως και στην συμβουλευτική των μαθητών αφενός για την ενίσχυση της αίσθησης της ομάδας και αφετέρου για την αντιμετώπιση των περιστατικών βίας και εκφοβισμού. Επίσης προγράμματα προαγωγής της ψυχικής υγείας συνδεδεμένα με το πρόγραμμα σπουδών των μαθητών θα ήταν καίρια για την πρόληψη του φαινομένου. Τέλος είναι σημαντικό να προσθέσουμε ότι τα σχολεία είναι καλό να είναι στελεχωμένα με ειδικούς ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων για την πρόληψη, υποστήριξη και παρέμβαση σε αυτό το σύνθετο κοινωνικό φαινόμενο.
Στο επόμενο άρθρο θα μιλήσουμε για την βία στο εργασιακό περιβάλλον.
