Ιδιοδεκτικό σύστημα: Γιατί είναι σημαντικό και πότε πρέπει να ανησυχούμε;

από την εργοθεραπεύτρια του “Θάλπος Αττικής” Βασιλική Μωραΐτη

Όλοι μας γνωρίζουμε για τις πέντε βασικές αισθήσεις του ανθρώπου: την αφή, την όσφρηση, την όραση, την ακοή και τη γεύση. Χάρη στις έρευνες της νευροεπιστήμονος και εργοθεραπεύτριας  Dr. Ayres, δύο επιπλέον αισθητηριακά συστήματα αποδείχθηκε ότι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην επεξεργασία των αισθητηριακών ερεθισμάτων και στην προσαρμογή και αλληλεπίδραση μας με το περιβάλλον. Λόγος γίνεται για το αιθουσαίο και το ιδιοδεκτικό σύστημα, δύο σύστημα άκρως σημαντικά για την κατανόηση της προέλευσης διάφορων κινητικών, συμπεριφορικών και νοητικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν τόσο παιδιά όσο και ενήλικες.

Τι είναι το ιδιοδεκτικό σύστημα;

Είναι το σύστημα εκείνο το οποίο παρέχει πληροφορίες στον εγκέφαλο για την θέση και την κίνηση των μελών μέσα στον χώρο. Οι ιδιοδεκτικοί υποδοχείς που βρίσκονται στις αρθρώσεις, τους τένοντες και τους χόνδρους σε συνδυασμό με τους υποδοχείς βαρύτητας στο αιθουσαίο σύστημα, μας παρέχουν πληροφορίες για την στάση μας και την κίνηση των άκρων μας κατά την εκτέλεση μιας δραστηριότητας. Χωρίς την λειτουργία του ιδιοδεκτικού συστήματος θα ήταν αδύνατο να περπατήσουμε χωρίς να κοιτάμε τα πόδια μας, ή απλά να καθίσουμε ευθυτενείς σε μια καρέκλα. Eάν λοιπόν οι αισθητηριακές αυτές πληροφορίες δεν λαμβάνονται σωστά ή τα μηνύματα δεν επεξεργάζονται αποτελεσματικά από τον εγκέφαλο του παιδιού, τότε αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την ιδιοδεκτική δυσλειτουργία.

Ποια είναι τα πιο συχνά σημάδια ιδιοδεκτικής δυσλειτουργίας στο παιδί;

Προβλήματα ισορροπίας: όπως δυσκολία να σταθεί στο ένα πόδι ή συχνές πτώσεις ενώ περπατά ή κάθεται.

• Έλλειψη συντονισμού κινήσεων: ασυντόνιστη κίνηση, όπως το να μην μπορεί να περπατήσει σε ευθεία γραμμή ή να εκτελεί κίνηση που χαρακτηρίζεται από αδεξιότητα, μπορεί επίσης να συνοδεύεται από πτώση ή πρόσκρουση σε έπιπλα ή αντικείμενα του χώρου.

• Ανεπαρκής έλεγχος της στάσης του σώματος: τόσο στην καθιστή όσο και στην όρθια θέση. Μπορεί να «κλειδώνει» τις αρθρώσεις σε μια συγκεκριμένη στάση προκειμένου να διατηρήσει ευθυτενή τον κορμό του.

• Δυσκολία στον υπολογισμό της άσκησης δύναμης: όπως το να πιέζει κανείς πολύ δυνατά ένα στυλό όταν γράφει ή να μην μπορεί να εκτιμήσει τη δύναμη που απαιτείται για να σηκώσει κάτι.

• Υπερδραστηριότητα ή αποφυγή εκτέλεσης συγκεκριμένων κινήσεων: που μπορεί να χαρακτηρίζονται από φόβο πχ κατά το κατέβασμα της σκάλας.

Τα παραπάνω αποτελούν μερικά βασικά παραδείγματα της ιδιοδεκτικής δυσλειτουργίας που μπορεί να συναντήσουμε στην πρακτική μας. Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να συμβουλευτούμε τον ιατρό ή τον θεραπευτή μας που θα αναγνωρίσει τα παραπάνω σημάδια και θα προτείνει την κατάλληλη εξατομικευμένη παρέμβαση για το παιδί ή τον ενήλικα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: 

Blanche, E. I., Reinoso, G., Chang, M. C., & Bodison, S. (2012). Proprioceptive processing difficulties among children with autism spectrum disorders and developmental disabilities. The American journal of occupational therapy : official publication of the American Occupational Therapy Association, 66(5), 621–624. https://doi.org/10.5014/ajot.2012.004234

Photo by Rachel on Unsplash