Άρθρα και Έρευνες
από την εθελόντρια ψυχολόγο του «Θάλπος» Θεοδώρα Καϊρούζ
Ένα από τα πιο διαχρονικά και ευρέως διαδεδομένα θέματα που απασχολούν τους ανθρώπους είναι το ζήτημα της συντροφικότητας. Ανέκαθεν τα ανθρώπινα όντα είχαν την επιθυμία και την ανάγκη να συνάπτουν στενούς διαπροσωπικούς δεσμούς σε όλα τα επίπεδα με τους άλλους. Τα περισσότερα και πιο έντονα ανθρώπινα συναισθήματα είτε θετικά είτε αρνητικά, συνδέονται με το αίσθημα του ανήκειν. Η παραπάνω ιδιότητα είναι έμφυτη σε όλους τους ανθρώπους. Πώς επιλέγουμε όμως εκείνους με τους οποίους θα σχετιστούμε;
Η επιλογή των ατόμων με τα οποία θα συνάψουμε ερωτική σχέση γίνεται τυχαία ή υπάρχουν βαθύτερα ψυχολογικά κριτήρια που μας ωθούν στο να επιλέξουμε ένα συγκεκριμένο πρόσωπο; Κι όμως, δεν είναι τόσο απλό και τυχαίο όσο θεωρούμε. Πολλές φορές στην προσπάθεια μας να κατανοήσουμε και να εξηγήσουμε ποια είναι τα χαρακτηριστικά εκείνα που μας ελκύουν στον άλλον, τείνουμε να πιστεύουμε το προφανές. Ότι δηλαδή το πιθανότερο είναι πως ήταν τυχαία επιλογή και τον σημαντικότερο ρόλο έπαιξε η εξωτερική εμφάνιση του ατόμου. Σίγουρα είναι ένα σημαντικό στοιχείο, καθώς είναι το πρώτο που βλέπουμε σε κάποιον, αλλά δεν είναι καθοριστικός παράγοντας. Υπάρχουν βαθύτερες αιτίες που μας οδηγούν σε ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, τις οποίες εμείς δεν αντιλαμβανόμαστε συνειδητά.
Σε αυτό το άρθρο θα προσπαθήσουμε να βρούμε την άκρη του νήματος γύρω από αυτό το ζήτημα, που ανά διαστήματα απασχολεί πολλούς. Συχνά, πολλοί άνθρωποι στη διάρκεια της ζωής τους, αναζητούν το «ιδανικό» για εκείνους άτομο, το οποίο από ένας απλός άγνωστος θα γίνει ένας «σημαντικός άλλος», με τον οποίο θα συνάψουν μια όμορφη και πάνω από όλα υγιή σχέση.
Σίγουρα για να γίνει αυτό βασικό ρόλο διαδραματίζει η χημεία μεταξύ δύο ανθρώπων, της οποίας η ύπαρξη ή η απουσία φαίνεται από την αρχή μιας γνωριμίας, καθορίζοντας έτσι και την έκβαση αυτής. Ωστόσο, εκτός από τους προφανείς λόγους, υπάρχουν και άλλοι βαθύτεροι κι ασυνείδητοι, που κρύβονται πίσω από αυτή μας την επιλογή.
Σύμφωνα με την επιστήμη της ψυχολογίας και με έρευνες που έχουν γίνει στο πεδίο αυτό, η όλη διαδικασία της επιλογής ερωτικού συντρόφου γίνεται κατά κύριο λόγο ασυνείδητα. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν θεωρίες που υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι έχουν κυρίως την τάση να στρέφουν το ενδιαφέρον τους σε άτομα που έχουν ομοιότητες με τους γονείς τους, ιδίως με τον γονέα του αντίθετου φύλου. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται συμπληρωματική επιλογή. Μέσα από αυτή το άτομο αναζητά στον ερωτικό του σύντροφο χαρακτηριστικά από τον γονέα αντίθετου φύλου που στο μυαλό του έχει εξιδανικεύσει. Συχνά όμως αποτυγχάνουν στη προσπάθεια τους αυτή και τα πρώτα σύννεφα στη σχέση κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Ο μηχανισμός της συμπληρωματικής επιλογής μπορεί να εμφανιστεί επίσης και σε άτομα που ο γονέας του αντίθετου φύλου δεν αποτελούσε πρότυπο για εκείνα. Μία ερμηνεία αυτού είναι η τάση που πολλές φορές έχουμε οι άνθρωποι να επιλέγουμε οικεία σε εμάς χαρακτηριστικά, ακόμη και αν είναι αρνητικά, διότι, λανθασμένα, πιστεύουμε ότι είναι πιο εύκολο να τα διαχειριστούμε.
Υπάρχει όμως ακόμη ένας μηχανισμός, αυτός της αντιθετικής επιλογής. Σύμφωνα με αυτόν, τα άτομα αναζητούν ερωτικό σύντροφο που να μην έχει κανένα κοινό χαρακτηριστικό με τον γονέα αντίθετου φύλου. Ο γονέας αυτός αποτελεί δηλαδή πρότυπο αποφυγής. Αυτό μπορεί να συμβαίνει είτε γιατί κατά την ευαίσθητη φάση της παιδικής ηλικίας δημιουργήθηκαν τραυματικές εμπειρίες, η αναβίωση των οποίων αποτελεί επώδυνο γεγονός και αποφεύγεται, είτε επειδή δε δημιουργήθηκε ποτέ μία υγιής σχέση μεταξύ γονέα και παιδιού. Επομένως το άτομο πιστεύει πως για να απαλλαχθεί από τις τραυματικές εμπειρίες που το στοιχειώνουν, πρέπει να αποφύγει να συνάψει σχέση με κάποιον που δεν έχει ομοιότητες με τον γονέα του αντίθετου φύλου.
Εν κατακλείδι, ο έρωτας είναι ένα όμορφο και παράλληλα δύσκολο στην κατανόηση του συναίσθημα που επισκέπτεται τους περισσότερους ανθρώπους τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους. Το τι μας ωθεί πραγματικά στο να στρέψουμε το ενδιαφέρον μας σε ένα συγκεκριμένο άτομο είναι μία πολύπλοκη και κυρίως ασυνείδητη υπόθεση που όμως αν το σκεφτούμε καλύτερα, δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία να προσπαθήσουμε να την εξηγήσουμε με λογικά επιχειρήματα. Σημασία έχει όταν μας χτυπήσει την πόρτα να του ανοίξουμε απαγκιστρωμένοι από την υπερανάλυση.
Photo by outsidethccn dsgn on Unsplash
