Άρθρα και Έρευνες
από την ψυχολόγο του «Θάλπος Καλαμάτας» Εύη Τσικρικού
Όταν μιλάμε για διακρίσεις αναφερόμαστε στην άδικη ή προκατειλημμένη μεταχείριση κάποιων ανθρώπων ή κοινωνικών ομάδων με βάση χαρακτηριστικά τους όπως η φυλή, η ηλικία, ο σεξουαλικός τους προσανατολισμός, η θρησκεία, οι πολιτικές πεποιθήσεις, η ύπαρξη κάποιας μορφής αναπηρίας, η ύπαρξη ψυχικής διαταραχής κπλ.
Στο επίκεντρο όλων των μορφών διάκρισης βρίσκεται η προκατάληψη που βασίζεται σήμερα στις έννοιες ταυτότητας καθώς και η ανάγκη σύνδεσης με μία συγκεκριμένη ταυτότητα, οδηγώντας σε διχασμό, μίσος, ακόμη και στην εξάλειψη της ανθρωπιάς απέναντι σε όσους έχουν διαφορετική ταυτότητα.
Οι διακρίσεις το μόνο που επιφέρουν είναι η καταπάτηση των δικαιωμάτων ορισμένων ατόμων απλώς και μόνο λόγω ενός χαρακτηριστικού τους ή μιας επιλογής τους.
Οι διακρίσεις – προφανώς – είναι επιβλαβείς για το κοινωνικό σύνολο και προκαλούν ένα διαρκώς διευρυνόμενο ρήγμα στις κοινωνίες. Σε πολλά μέρη του κόσμου η πολιτική της ενοχής και του φόβου ολοένα αυξάνει την μισαλλοδοξία και δημιουργεί ρήγματα μεταξύ των ανθρώπων, καθώς οι ηγέτες χρησιμοποιούν τοξική ρητορική ώστε να κατηγορήσουν ορισμένες ομάδες ανθρώπων για κοινωνικά ή οικονομικά προβλήματα, με απώτερο σκοπό τον αποπροσανατολισμό του.
Εν έτη 2023 με τις δυνατότητες που προσφέρει η εκπαίδευση για την μόρφωση και την εξέλιξη του ανθρώπου (στον δυτικό πολιτισμό) και την πρόσβαση σε παγκόσμια και σφαιρική πληροφόρηση των γεγονότων, στην πλειοψηφία τους οι άνθρωποι δεν κάνουν διακρίσεις ή τουλάχιστον προσπαθούν να μην κάνουν… Πέραν του ότι αναγνωρίζουν ότι οι όποιες προκαταλήψεις τους μπορούν να αποτελέσουν εργαλείο χειραγώγησης τους, αντιλαμβάνονται επίσης ότι η υπεροχή τους δεν εξαρτάται από την σύγκριση τους με ανθρώπους διαφορετικής ταυτότητας. Η ταυτότητα, είτε εθνική είτε σεξουαλική, είτε θρησκευτική, δεν αποτελεί πραγματικό μέτρο σύγκρισης για το ποιος είναι καλύτερος ή πιο άξιος άνθρωπος, πόσο μάλλον αιτία αντιπαλότητας και έχθρας.
Αν ένας άνθρωπος διακατέχεται από αίσθημα υπεροχής ή έχθρας προς ανθρώπους που απλώς είναι διαφορετικοί -είτε από επιλογή είτε όχι-, κατά πάσα πιθανότητα διακατέχεται επίσης από έντονο σύμπλεγμα κατωτερότητας το οποίο προσπαθεί να “καμουφλάρει” χρησιμοποιώντας την υποτιθέμενη ανωτερότητα που του διασφαλίζει η ταυτότητα του. Και αυτές οι ανασφάλειές του εύκολα θα χρησιμοποιηθούν ως μοχλό χειραγώγησης του.
Είναι αξιοπερίεργο πώς κάποιος μπορεί να θεωρεί ότι αξίζει καλύτερης μεταχείρισης ή έχει περισσότερα δικαιώματα από κάποιον που μπορεί πχ να έχει κάποια μορφή αναπηρίας ή διαφορετικές σεξουαλικές προτιμήσεις ή έτυχε να γεννηθεί σε μία άλλη χώρα με διαφορετικό πολιτισμό. Ακόμα πιο αξιοπερίεργο είναι να τρέφει αισθήματα μίσους για ανθρώπους που δεν έχει γνωρίσει ποτέ, μόνο και μόνο επειδή ανήκουν σε συγκεκριμένη διαφορετική κοινωνική ομάδα.
Στον αντίποδα, άνθρωποι με διευρυμένους ορίζοντες, μόρφωση και παιδεία δύσκολα θα γίνουν υποχείρια άλλων που θα προσπαθήσουν να τους χειραγωγήσουν, εκμεταλλευόμενοι την αίσθηση του ανήκειν που τους δίνει η όποια ταυτότητα τους. Ακόμα πιο δύσκολα όμως θα χειραγωγηθούν καθώς δεν έχουν την ανάγκη να ενισχύσουν την αυτοεκτίμησή τους μέσα από την υποτίμηση και την απαξίωση ανθρώπων διαφορετικής ταυτότητας και διαφορετικών ικανοτήτων.
«Κάθε άνθρωπος βλέπει στον κόσμο αυτό που έχει στην καρδιά του»
Johann Wolfgang von Goethe, 1749-1832
Γερμανός ποιητής & φιλόσοφος
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- https://www.coe.int/en/web/compass/discrimination-and-intolerance
- https://www.amnesty.org/en/what-we-do/discrimination/
- https://www.apa.org/topics/racism-bias-discrimination/types-stress
Photo by Mulyadi on Unsplash
