Καλή Ψυχική υγεία
Πλούτη, κύρος, ευεξία, σχέσεις – για τους περισσότερους, αυτά αποτελούν προϋποθέσεις για την επίτευξη του στόχου ευτυχία. Η προσπάθεια του να τα επιτύχεις όλα αυτά βγάζει νόημα. Ποιος δεν θα ήταν πιο ευτυχισμένος με περισσότερα χρήματα, με μία υψηλότερου προφίλ δουλειά ή με έναν καλύτερο γάμο; Όμως, έρευνες δείχνουν πως οι σημαντικές αλλαγές των συνθηκών διαβίωσης ως προς το καλύτερο δεν σημαίνουν απαραίτητα και σημαντική βελτίωση της ευημερίας.
Δυο μελέτες, η μία στηριζόμενοι σε νέους γάμους και η άλλη σε υψηλά ιστάμενους διευθυντές που οικειοθελώς άλλαξαν δουλειά, δείχνουν πως η τάση των ανθρώπων να προσαρμόζονται πολύ γρήγορα στις καθημερινές επιτυχίες τους αποτελεί συγκεκριμένη και συνήθης διαδικασία, γνωστή ως ηδονιστική προσαρμογή.
Η απότομη αλλαγή των συνθηκών διαβίωσης ενός ατόμου προς το καλύτερο, δεν είναι απαραίτητα το μυστικό για να τον κάνεις ευτυχισμένο. Ή μήπως η ευτυχία, όπως μεταξύ άλλων, είναι απλά το αποτέλεσμα του γενετικού λαχείου όπως αποκαλείται;
Η Sonja Lyubomirsky αποτελεί Καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της California-Riverside και έχει αφιερώσει το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας της στο να μελετάει την ευτυχία. Έχει καταλήξει να πιστεύει πως με πολλούς τρόπους η ευτυχία αποτελεί δεξιότητα. “Οι έρευνες ολοφάνερα δείχνουν πως η ευτυχία είναι υπό τον έλεγχο των ανθρώπων, μέσω των δραστηριοτήτων που οι ίδιοι επιλέγουν και από το πως ερμηνεύουν και ανταποκρίνονται σε καθημερινές καταστάσεις που προκύπτουν καθημερινά.”, εκείνη και ο μεταδιδακτορικός ερευνητής Kristin Layous έγραψαν στο Positive Emotion (Oxford University Press, 2014).
Ακολουθούν τρεις εμπειρικές και συμπεριφοριστικές στρατηγικές, οι οποίες αξιόπιστα βελτιώνουν την ευτυχία.
1. Θυμήσου: Η ζωή είναι μικρή
Αναλογίζοντας κανείς την θνησιμότητα, με μία πρώτη ματιά, φαίνεται πως αποτελεί τον αντίθετο δρόμο για να βρει την ευτυχία. Αλλά μια πρόσφατη έρευνα έδειξε πως ίσως και να είναι μια ιδιαίτερα αποτελεσματική στρατηγική.
Στην τωρινή μελέτη, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες είτε να ζήσουν τον επόμενο μήνα σαν να ήταν ο τελευταίος της ζωής τους, είτε να μην αλλάξουν απολύτως τίποτα στις καθημερινές τους δραστηριότητες. Εκείνοι της πρώτης ομάδας ανέφεραν υψηλότερα επίπεδα ευημερίας σε εβδομαδιαία καταγραφή, αλλά και δυο εβδομάδες αφού ολοκληρώθηκε η δοκιμή. Επιπλέον η ευημερία τους αυξανόταν όλο και περισσότερο κατά τη διάρκεια της μελέτης και με αφορμή αυτό το γεγονός οι ερευνητές κατέληξαν πως όσο περνούσαν οι μέρες, οι συμμετέχοντες χαρακτηριζόταν από όλο και μεγαλύτερη ικανότητα και αυτονομία.
Είναι ευκολότερο να εκτιμάς κάτι (είτε είναι ένα γεύμα, είτε διακοπές είτε μια πόλη) όταν είναι πεπερασμένο. Όταν ένας πόρος, δηλαδή, είναι περιορισμένος η αξία του αυξάνεται. Σκεπτόμενοι πως ο χρόνος είναι περιορισμένος, σταματάμε να θεωρούμε δεδομένα κάποια θετικά που μας συμβαίνουν, εκτιμούμε την κάθε στιγμή και αποσπάμε καλύτερη ευημερία από τη ζωή μας. Είναι ιδιαίτερα ευφυές και σημαντικό το κλισέ που λέγεται “ζήσε την κάθε μέρα σαν να είναι η τελευταία της ζωής σου”, το οποίο εάν αναλογιστείς κυριολεκτικά ακούγεται γελοίο. Όμως, υφίσταται για να αναγνωρίζουμε ότι οι καλές στιγμές δεν διαρκούν για πάντα και να τις εκτιμούμε όλο και περισσότερο εξαιτίας αυτού.
2. Τόλμα το διαφορετικό
Όπως νωρίτερα αναφέρθηκε, είναι εκπληκτικά εύκολο να προσαρμοστεί κανείς σε ένα θετικό γεγονός στη ζωή του, είτε είναι ο γάμος του, είτε μια νέα προαγωγή ή η απώλεια βάρους. Όπως η Lyubomirsky αναφέρει στο βιβλίο της, “ακόμα και τα πιο υπέροχα και αξιοσημείωτα γεγονότα είναι επιρρεπής στη διαδικασία της ηδονιστικής προσαρμογής, μέσω της οποίας χάνεται ο συναισθηματικός αντίκτυπος αυτών καθώς ο χρόνος περνάει και αποτελούν πλέον μια επαναλαμβανόμενη συνήθεια.”
Προηγούμενη έρευνα έδειξε πως η ποικιλομορφία βοηθάει στο να καταπολεμηθεί αυτό το γεγονός. Ερωτώμενοι φοιτητές αναφέρουν πως είναι δυσκολότερα προσαρμοστικοί σε δυναμικές αλλαγές, όπως το να κάνουν ένα καινούριο φίλο ή να αναπτύξουν μια καινούρια δεξιότητα απ’ ότι σε στατικές αλλαγές, όπως να αλλάξουν φοιτητική εστία ή να αυξηθεί το χαρτζιλίκι τους.
Οποτεδήποτε μπορέσεις, χάρισε στη ζωή σου λίγη διαφοροποίηση. Αυτό μπορεί να σημαίνει να βρεις διαφορετικές δραστηριότητες, όπως και να αποστασιοποιηθείς λίγο από αυτές που ήδη ασχολείσαι και να κάνεις ένα διάλειμμα (το οποίο διακόπτει τον κύκλο της προσαρμογής και προσφέρει μια ανανεωμένη αίσθηση ευχαρίστησης όταν το διάλειμμα λήγει και η δραστηριότητα αρχίζει ξανά).
Και οι δυο στρατηγικές επιβραδύνουν τη διαδικασία της προσαρμοστικότητας, με αποτέλεσμα να δημιουργούν μία αδιάκοπη αίσθηση ανανέωσης.
3. Επικεντρώσου στους γύρω σου
Όταν πρόκειται για την ευτυχία, καμία προσπάθεια δεν είναι πάντα αρκετή. Στην πραγματικότητα, τα υψηλά επίπεδα εγωκεντρισμού σχετίζονται με σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα ευημερίας.
Το οποίο συμβαίνει διότι, η προσπάθεια να κάνεις τους κοντινούς σου ανθρώπους ευτυχισμένους με ενεργητικό τρόπο ίσως είναι η καλύτερη στρατηγική για να βελτιώσεις την προσωπική σου ευτυχία.
Σε μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε και σύντομα πρόκειται να δημοσιευτεί, οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε δυο γκρουπ: στο πρώτο, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να προσπαθήσουν με ενεργητικό τρόπο να κάνουν κάποιον από το κοντινό τους περιβάλλον χαρούμενο για τέσσερις εβδομάδες, ενώ στους υπόλοιπους ζητήθηκε απλά να καταγράφουν τις καθημερινές δραστηριότητες που συνήθιζαν να κάνουν έως τότε.
“Εκείνοι που προσπάθησαν να κάνουν χαρούμενο τον φίλο τους, ένα μέλος της οικογένειάς τους ή τον συγκάτοικό τους, τελικά ανέφεραν μεγαλύτερη χαρά σε σύγκριση με εκείνους που συνέχισαν τις καθημερινές δραστηριότητές τους. Άρα, καταλήγουμε στην επιβεβαίωση του αρχικού ισχυρισμού πως επικεντρώνοντας την προσοχή μας στην ευτυχία των άλλων κάνει καλό στην ψυχική υγεία μας. Και έτσι, το να εστιάζουμε σε μία στενή σχέση βοηθάειστο να αποκτήσουν οι άνθρωποι μεγαλύτερη προσωπική ολοκλήρωση στην καθημερινότητά τους και να νιώσουν ευγνώμονες για ότι έχουν.
