Άρθρα και ΈρευνεςΣτιγμιότυπα
Το 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο Παιδιατρικής και Εφηβικής Ιατρικής από την Ελληνική Εταιρεία Εφηβικής Ιατρικής, με την συν-διοργάνωση της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής Ε.Κ.Π.Α., Νοσοκομείο Παίδων «Παν. & Αγλ. Κυριακού» και του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών της Ιατρικής Σχολής Ε.Κ.Π.Α. “Στρατηγικές Αναπτυξιακής και Εφηβικής Υγείας”, στις 29-31 Μαρτίου 2024, στην Αράχωβα Βοιωτίας με προτεραιότητες τον επιστημονικό διάλογο, την ανταλλαγή απόψεων, αλλά και την ανάπτυξη και παρουσίαση νέων ιδεών.
Δείτε το αναλυτικό πρόγραμμα εδώ.
Η πρόεδρος του Φορέα “Θάλπος-Ψυχική Υγεία” συμμετείχε ενεργά στις εργασίες του Συνεδρίου, πραγματοποιώντας επίσης εισήγηση με θέμα “Παιδική κακοποίηση: Πρώιμη ανίχνευση και παρέμβαση στον φυσικό και διαδικτυακό κόσμο – μνημόνιο ΘΑΛΠΟΣ – Ε.Ε.Ε.Ι.”.
Δείτε αναλυτικά την ομιλία της κας Αθηνάς Πάσσιου, προέδρου του Φορέα “Θάλπος-Ψυχική Υγεία”.
Ο Φορέας Θάλπος-Ψυχική Υγεία τα τελευταία 19 χρόνια υποστηρίζει άτομα που αντιμετωπίζουν προκλήσεις με την ψυχική τους υγεία, προσφέροντας υπηρεσίες ψυχικής υγείας για όλους!
Με όραμα τη βελτίωση της ψυχικής υγείας και της ποιότητας ζωής των ανθρώπων, υποστηρίζουμε καθημερινά παιδιά και εφήβους, ενήλικες, εργαζομένους, την οικογένεια μέσα από 11 Μονάδες Ψυχικής Υγείας, οι οποίες λειτουργούν στο πλαίσιο του Προγράμματος ΨΥΧΑΡΓΩΣ του Υπουργείου Υγείας.
Επίσης, ο Φορέας αναπτύσσει προγράμματα ενίσχυσης της ψυχικής υγείας στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων και δράσεις ευαισθητοποίησης με σκοπό να σπάσουμε το στίγμα και να αγκαλιάσουμε τη διαφορετικότητα…
- την απασχόληση 700 ανέργων σε δράσεις κοινωφελούς χαρακτήρα σε συνεργασία με 10 Νοσοκομεία της Αττικής,
- την ψυχοκοινωνική υποστήριξη γυναικών στην εργασία και την κοινωνική επιχειρηματικότητα,
- τη δημιουργία του πρώτου επιτραπέζιου παιχνιδιού για την ψυχική υγεία εφήβων στην Ελλάδα,
- την συγκρότηση και λειτουργία σταθερού κλιμακίου ψυχοκοινωνικής υποστήριξης των πυρόπληκτων συμπολιτών μας στη Βόρεια Εύβοια,
- την παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών μέσω της τέχνης για την υποστήριξη παιδιών – εφήβων,
- τη διεξαγωγή online ομάδων ενίσχυσης εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Παράλληλα, ο Φορέας μας επιδιώκει την συνεχή ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού για την ψυχική υγεία μέσα από τα επίσημα κανάλια επικοινωνίας του. Καμπάνιες ενημέρωσης, όπως η καμπάνια #GineProtagonistis που είναι ενεργή αυτό το διάστημα, με στόχο την κινητοποίηση του κοινού για τη φροντίδα της ψυχικής του υγείας, στην οποία συμμετέχουν η Μαριάννα Τουμασάτου, ο Γιάννης Στάνκογλου, ο Νίκος Κουρής , η Ελεονώρα Μελέτη και η Κατερίνα Ζαρίφη.
Ημερίδες, street awareness, webinars αποτελούν έναν συνεχές δίαυλο επικοινωνίας με το κοινό πάνω σε θεματικές που διαπιστώνουμε ότι υπάρχει ανάγκη στην κοινωνία. Ενδεικτικά, αναφέρω την πρόσφατη επιστημονική ημερίδα «Εργασία μετά τον καρκίνο, η αληθινή πλευρά», την σειρά webinars «Επενδύοντας στις γυναίκες για να επιταχύνουμε την πρόοδο στην Ελλάδα» και πολλές άλλες δράσεις για τις οποίες θα βρείτε ενημέρωση στο website μας www.thalpos.org.gr
Η σκιά της παιδικής κακοποίησης καλύπτει τα συναισθήματα ξεγνοιασιάς και ασφάλειας που χρειάζεται ένα παιδί για να αναπτυχθεί αρμονικά. Ο φόβος, η ντροπή, η μοναξιά, η σύγχυση ενσταλάζουν στη ζωή του” και το τραύμα της κακοποίησης συνεχίζει να υπάρχει ακόμα και αν τα σημάδια έχουν επουλωθεί.
Η κακοποίηση του παιδιού περιλαμβάνει όλες τις μορφές σωματικής ή συναισθηματικής κακής μεταχείρισης, σεξουαλικής παραβίασης, παραμέλησης ή παραμελημένης θεραπευτικής αντιμετώπισης ή εκμετάλλευσης για εμπορικούς σκοπούς, η οποία καταλήγει σε συγκεκριμένη ή εν δυνάμει βλάβη που αφορά τη ζωή και την ανάπτυξη του παιδιού, στα πλαίσια μιας σχέσης ευθύνης, εμπιστοσύνης και δύναμης.
Τις τελευταίες δεκαετίες σημαντικές διαστάσεις λαμβάνει και ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός, μια συμπεριφορά η οποία περιλαμβάνει ανισότητα δύναμης, γίνεται συστηματικά, υπάρχει πρόθεση από ένα ή παραπάνω άτομα να βλάψουν κάποιο άλλο άτομο και πραγματοποιείται στον ψηφιακό κόσμο. Εμπειρικά διαπιστώνεται μάλιστα ότι ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός μπορεί να είναι πιο τραυματικός και έντονος από τον «κλασσικό», καθώς οι φήμες και τα σχόλια μπορούν να διαδοθούν σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, δεν ξέρει κανείς ποιος είναι πίσω από την οθόνη και εκφοβίζει, τα ηλεκτρονικά ίχνη δεν μπορούν να εντοπιστούν χωρίς ειδικές γνώσεις και το άτομο που εκφοβίζεται ηλεκτρονικά δεν έχει τον έλεγχο, καθώς δεν υπάρχει περιορισμένος χώρος και χρόνος, όπως για παράδειγμα στην αυλή του σχολείου.
Τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας δείχνουν αύξηση τα τελευταία χρόνια και κυρίως την περίοδο 2017-2022. Το 91% των συνολικά καταγεγραμμένων παραβατικών συμπεριφορών στρεφόμενων κατά της γενετήσιας ελευθερίας ανηλίκων αφορούν στα αδικήματα της Προσβολής της Γενετήσιας Αξιοπρέπειας (39%), της Αποπλάνησης Παιδιών (29%) και του Βιασμού (23%). Το ποσοστό των ανήλικων κοριτσιών που θυματοποιούνται είναι σχεδόν το τριπλάσιο από το αντίστοιχο των αγοριών (76% έναντι 24%), γεγονός που αναδεικνύει και την έντονη διάσταση φύλου του φαινομένου.
Ως προς τη διαδικτυακή διάσταση του φαινομένου, η EUROPOL ήδη από τους πρώτους μήνες της πανδημίας εντόπισε στον χώρο της Ευρώπης πάνω από 30% περισσότερα κρούσματα διαδικτυακής σεξουαλικής θυματοποίησης ανηλίκων.
Χρειάζεται να επισημάνουμε ότι τα διαθέσιμα στοιχεία αφορούν σε καταγγελλόμενα κρούσματα, και ότι ο αδήλωτος αριθμός κρουσμάτων παραμένει τεράστιος σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ο εκφοβισμός, στον φυσικό ή τον ψηφιακό κόσμο, δημιουργεί στο παιδί αίσθηση ανασφάλειας στο σχολείο αλλά και στους προσωπικούς χώρους, οδηγώντας στην κοινωνική απομόνωση και σε μείωση της απόδοσης στο σχολείο. Μπορεί να συντελέσει στην ανάπτυξη καταθλιπτικής συμπτωματολογίας, διατροφικών δυσκολιών και αυτοκτονικών τάσεων ή στην εμφάνιση ψυχοκοινωνικών δυσκολιών αργότερα στη ζωή του, όπως χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών.
Ιδιαίτερη αξία έχει να θυμόμαστε ότι πίσω από κάθε ιστορία κακοποίησης και εκφοβισμού υπάρχει κάποια άλλη, σκοτεινή ιστορία που εξηγεί την πρώτη και έτσι τροφοδοτείται ο κύκλος της βίας. Για παράδειγμα, στις περιπτώσεις ηλεκτρονικού εκφοβισμού συχνά το παιδί που εκφοβίζει ηλεκτρονικά μπορεί να είναι και το ίδιο θύμα εκφοβισμού στην πραγματική ζωή ή ακόμα και τα παιδιά που είναι θύματα ηλεκτρονικού εκφοβισμού διακρίνονται από μια εκδικητική διάθεση και από μια επιθυμία να εκφοβίσουν και τα ίδια και με αυτό τον τρόπο επιθυμούν να διατηρήσουν την υπόστασή τους.
Επίσης, δεν υπάρχουν στερεότυπα. Ένα παιδί που εκφοβίζει μπορεί να εμφανίζει επιθετική συμπεριφορά στην καθημερινότητά του, να είναι ηγετική φυσιογνωμία και δημοφιλής στην πραγματική ζωή, να μην έχει εκπαιδευτεί στην χρήση ασφαλούς διαδικτύου ή μπορεί να είναι και ένα παιδί πολύ συνεσταλμένο ή να έχει αδυναμίες στις κοινωνικές δεξιότητες.
Η πρόληψη και η πρώιμη ανίχνευση / παρέμβαση αποτελεί τον πλέον κατάλληλο τρόπο αντιμετώπισης της παιδικής κακοποίησης γιατί έτσι μπορεί να αποφευχθεί η πιθανή θυματοποίηση του παιδιού και τον πιο αποτελεσματικό, καθώς ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολογίζει ότι για κάθε 1$ που ξοδεύεται για την πρόληψη της Κακοποίησης-Παραμέλησης Παιδιών εξοικονομούνται 19$ από κλινικές, κοινωνικές ή νομικές παρεμβάσεις αντιμετώπισης.
Συγκεκριμένα, οι ενέργειες πρόληψης χρειάζεται να προάγουν την αντιμετώπιση του κύκλου βίας που συντηρεί το φαινόμενο αυτό και να ενισχύουν τους προστατευτικούς παράγοντες της ψυχικής υγείας και ευημερίας των παιδιών, όπως οι σταθερές οικογενειακές σχέσεις, η ορθή ανάληψη γονεϊκού ρόλου και η εφαρμογή θετικών τεχνικών πειθαρχίας. Είναι ζωτικής σημασίας λοιπόν να εστιάσουμε στην ανάπτυξη σχέσεων εμπιστοσύνης και ασφάλειας ανάμεσα σε εμάς και στα παιδιά μας.
Στο επίπεδο της αντιμετώπισης, η σύγχρονη αντίληψη επιτάσσει να αναπτύσσονται πρακτικές συστηματικής ανίχνευσης της Κακοποίησης Παραμέλησης Παιδιών, διευκόλυνσης των αναφορών και στήριξης των θυμάτων στις υπηρεσίες που εξυπηρετούν τον γενικό παιδικό πληθυσμό (σχολεία, παιδιατρικές υπηρεσίες) και όχι απλώς τη διαθεσιμότητα υπηρεσιών για τα όποια θύματα καταγγέλλουν. Η ψυχοκοινωνική υποστήριξη ευάλωτων οικογενειών, η ενίσχυση του σχολικού περιβάλλοντος με σκοπό την ανάπτυξη των κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων των παιδιών, η εκπαίδευση των λειτουργών για την αναγνώριση και εξατομικευμένη παρέμβαση μπορούν να βελτιώσουν τα αποτελέσματα για τα παιδιά πριν χρειαστούν παρεμβάσεις που θα προκαλέσουν μεγαλύτερη βλάβη στον ψυχισμό του παιδιού και τη λειτουργία της οικογένειας.
Ο φορέας ψυχικής υγείας «Θάλπος – Ψυχική Υγεία» και η Ελληνική Εταιρεία Εφηβικής Ιατρικής, διαπιστώνοντας καθημερινά μέσα από τις μονάδες ψυχικής υγείας, τις υπηρεσίες λειτουργίας τους και τις δράσεις τους, την αύξηση περιστατικών που αφορούν στην παιδική, εφηβική και ενδοοικογενειακή κακοποίηση, καθώς και των περιστατικών ρητορικής μίσους στα σχολεία και στο διαδίκτυο προχωρούν στην υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας.
Μετά την πανδημία, ο κόσμος του διαδικτύου έγινε ένα πεδίο ιδιαίτερα ευάλωτο στις κακοποιητικές συμπεριφορές προς όλους, οι οποίες μεταφέρθηκαν και στο φυσικό περιβάλλον του σχολείου, της οικογένειας και όλης της κοινωνικής ζωής. Ο αριθμός, η συχνότητα αλλά δυστυχώς και η ένταση των κρουσμάτων οδηγούν στην άμεση ανάγκη πρόληψης, με έμφαση στην πρώιμη ανίχνευση και παρέμβαση, προκειμένου να προστατευτεί η σωματική και ψυχική υγεία όλων και κυρίως των παιδιών και των εφήβων.
Ο φορέας ψυχικής υγείας «Θάλπος – Ψυχική Υγεία» και η Ελληνική Εταιρεία Εφηβικής Ιατρικής θα δραστηριοποιηθούν από κοινού στις θεματικές που αφορούν τα δικαιώματα και τους βασικούς πυλώνες της σωματικής και ψυχοκοινωνικής υγείας παιδιών και εφήβων, προκειμένου να προσεγγιστεί ολιστικά η κατάκτηση της ευεξίας και της ποιότητας ζωής τους, σύμφωνα με τα κριτήρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.).
845
