Ψυχικές Διαταραχές
Από την Ψυχολόγο του «Θάλπος Αττικής», Μαρία Μακριδάκη
Το σύνδρομο του Διογένη το συναντάμε κυρίως σε ανθρώπους της τρίτης ηλικίας και μοιράζεται πολλά κοινά χαρακτηριστικά με την διαταραχή παρασυσσώρευσης ή αποθησαύρισης (hoarding).
Το σύνδρομο ίσως πήρε το όνομά του από τον Διογένη, καθώς ο αρχαίος Έλληνας κυνικός φιλόσοφος έδειχνε έλλειψη ντροπής και περιφρονούσε κάθε είδους κοινωνική οργάνωση. Παρατηρήθηκε πρώτη φορά το 1947 στην Αμερική όταν δυο γηραιά αδέρφια βρέθηκαν νεκρά μέσα στο σπίτι τους με 120 τόνους τέτοιων προαναφερθέντων υλικών.
Το σύνδρομο αυτό συναντάτε στο 0.05% του Αμερικανικού πληθυσμού πάνω από 60 ετών. (1) Δυστυχώς δεν υπάρχουν πολλές έρευνες για το συγκεκριμένο σύνδρομο. Τα χαρακτηριστικά του όμως είναι τα εξής: ακραία αυτό-παραμέληση και γενικά σοβαρή οικιακή ριπαρότητα, αδιαφορία για τις συνθήκες διαβίωσης καθώς και κοινωνική απόσυρση, αλλά το κυριότερο συμπτώματα του είναι η παρασυσσώρευση αντικειμένων. Με τον όρο αυτό περιγράφουμε την υπερβολική συγκέντρωση άχρηστων αντικειμένων στο σπίτι και την αυλή ενός ανθρώπου τα οποία αδυνατεί να πετάξει και συνεχώς φέρνει και άλλα στο σπίτι.
Τα αντικείμενα αυτά συνήθως καταλαμβάνουν σχεδόν ολόκληρο το ζωτικό χώρο του ανθρώπου με αποτέλεσμα να περιορίζουν τις οικιακές δραστηριότητες του, όπως μαγείρεμα και καθάρισμα. Η υπερβολική και άτακτη συσσώρευση είναι αυτή που προκαλεί και τη μεγαλύτερη δυσλειτουργία στο άτομο στην καθημερινότητα του και κινητοποιεί το όποιο κοινωνικό του περίγυρο: οικείους, φίλους και γείτονες. Αντικείμενα όπως ρούχα, χαρτιά, εφημερίδες, περιοδικά, διαφημιστικά φυλλάδια, παλαιοί λογαριασμοί, ενθύμια, σπασμένα αντικείμενα, κουτιά από περασμένες αγορές, παλιές οικοσυσκευές, κουμπιά, αποφάγια κ.α. είναι συνήθως τα αντικείμενα που παρασυσσωρεύει.
Πέρα από την αποθησαύριση αντικειμένων δυστυχώς υπάρχει και μια ειδική κατηγορία παρασυσσώρευσης στην οποία η συγκέντρωση δεν περιλαμβάνει άψυχα αντικείμενα αλλά ζώα, συνήθως γάτες, σκύλους ή πτηνά και ονομάζεται παρασυσσώρευση ζώων κάποιες φορές και εκατοντάδες με αποτέλεσμα την αδυναμία παροχής κατάλληλων συνθηκών διαβίωσης και υγιεινής. Αυτή η μορφή παρασυσσώρευσης σχετίζεται με ακόμα μεγαλύτερη αδυναμία προσωπικής φροντίδας.
Όπως προαναφέρθηκε οι έρευνες για το συγκεκριμένο σύνδρομο είναι σε πρώιμο στάδιο παρόλα αυτά φαίνεται ότι τα αίτια της εμφάνισης του συνδρόμου αυτού σχετίζονται με την παρουσία στρεσογόνων γεγονότων. Τα άτομα αυτά διακατέχονται από άγχος και κατάθλιψη. Φαίνεται να σχετίζεται με την μοναξιά όπως και με τη γεροντική άνοια. Τα άτομα αυτά χαρακτηρίζονται από κοινωνική απομόνωση, επιθετική συμπεριφορά και συναισθηματική αστάθεια.
Πέρα από τη φαρμακευτική αντιμετώπιση, ένας ειδικός ψυχικής υγείας μπορεί να βοηθήσει το άτομο να κατανοήσει τους λόγους για τους οποίους θεωρεί ότι είναι υποχρεωμένος να αποθηκεύει και με ποιο τρόπο μπορεί να οργανώσει λειτουργικά το χώρο του αναπτύσσοντας δεξιότητες λήψης αποφάσεων.
Βιβλιογραφία
1. https://www.medicalnewstoday.com/articles/314595.php
2. Καλογεράκη, Λ. & Μιχόπουλος, Ι. (2017). Η Διαταραχή Παρασυσσώρευσης στο DSM-5: Κλινική περιγραφή και γνωσιακή προσέγγιση. Ψυχιατρική, 28:131–141
Photo credit: Ryan Hafey
