Το άγχος στην παιδική ηλικία. Πότε είναι φυσιολογικό και πότε μιλάμε για διαταραχή- Γράφει η παιδοψυχολόγος Κατερίνα Τσίτση

Τα παιδιά ανησυχούν για διάφορους λόγους. Μπορεί να φοβούνται το σκοτάδι ή να μη θέλουν να αποχωριστούν τους γονείς τους. Κάποια παιδιά, ωστόσο, βιώνουν τις καταστάσεις αυτές πιο έντονα.

Η διαφορά ανάμεσα στην φυσιολογική ανησυχία και τις διαταραχές του άγχους ορίζεται από τη σοβαρότητα και τη διάρκεια των συμπτωμάτων. Ενώ, δηλαδή, το να νιώθει ένα παιδί αγχωμένο, αντιδρώντας σε στρεσογόνες καταστάσεις είναι φυσιολογικό, το άγχος γίνεται διαταραχή όταν παρεμβαίνει στη λειτουργικότητα του παιδιού, στην καθημερινότητα του ή όταν το ωθεί να αποφύγει καταστάσεις, τις οποίες άλλα παιδιά της ηλικίας του απολαμβάνουν.

Για να καταλάβετε ότι δεν πρόκειται για φυσιολογικό άγχος, αλλά για έναν από τους διάφορους τύπους των αγχωδών διαταραχών:

Το άγχος είναι δυσανάλογο της κατάστασης

Π.χ. ένας μαθητής της Α’ Δημοτικού είναι φυσιολογικό να νιώθει άβολα, όταν λέει το ποίημα του μπροστά σε αγνώστους. Ένα παιδί, όμως, με Γενικευμένη Αγχώδη Διαταραχή ξεκινάει τη μελέτη για ένα απλό τεστ πολλές μέρες πριν και χάνει τον ύπνο του.

Υπερβολική ενασχόληση με τις συνέπειες της συμπεριφοράς

Είναι φυσιολογικό ένα κοριτσάκι να νιώθει νευρικό πριν από την πρώτη παράσταση μπαλέτου, όμως ένα παιδί με Κοινωνική Φοβία μπορεί να τραυλίζει, να ιδρώνει ή να λιποθυμήσει στην ίδια συνθήκη.

Το έντονο άγχος βιώνεται ως ανεπιθύμητο και ανεξέλεγκτο

Ένα νήπιο μπορεί να κλαίει τις πρώτες φόρες που πρέπει να αποχωριστεί τους γονείς του. Ένα μεγαλύτερο παιδί όμως με Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού, μπορεί να κλαίει στο σχολείο, πιστεύοντας ότι η μητέρα του κινδυνεύει να πάθει κάτι κακό αν δεν είναι κοντά του.

Το έντονο άγχος είναι μη ρεαλιστικό

Ένα μικρό παιδί μπορεί να ανησυχεί μήπως μπουν κλέφτες στο σπίτι. Ένα παιδί με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή πιστεύει πως θα μπουν κλέφτες, εκτός και αν πλύνει τρεις φορές τα χέρια του πριν κοιμηθεί.

Τα συμπτώματα διαρκούν πολύ

Ενώ είναι φυσιολογικό- για κάποιο διάστημα μετά από ένα ατύχημα- ένα παιδί να είναι ανήσυχο και νευρικό, ένα παιδί με Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες, έξι μήνες αργότερα, έχει ακόμα εφιάλτες.
Το έντονο άγχος οδηγεί σε αποφυγή. Ένα παιδί μπορεί να νιώθει νευρικό πριν πάει σε ένα πάρτι, ένα παιδί όμως με Ειδική Φοβία για τους κλόουν, μπορεί να πάθει κρίση πανικού πριν από το πάρτι.

Οι αγχώδεις διαταραχές εκτιμάται ότι επηρεάζουν το 5-10% των παιδιών, κάνοντας την καθημερινότητα των παιδιών ή συγκεκριμένες καταστάσεις πιο δύσκολες και περιορίζοντας τις εμπειρίες τους.
Ο έγκαιρος εντοπισμός και η κατάλληλη παρέμβαση έχει μεγάλη σημασία. Οι γονείς πρέπει να είναι σε εγρήγορση για τα σημάδια έντονου άγχους, ώστε να παρεμβαίνουν και να προλαβαίνουν τις επιπτώσεις τους.

Κατερίνα Τσίτση,
Ψυχολόγος- Παιδοψυχολόγος, MSc
http://www.psyxologos-thermi.gr/