Καλή Ψυχική υγεία
Τα παιδιά με προβλήματα συμπεριφοράς, προβλήματα μάθησης ή και συναισθηματικά προβλήματα αποτελούν ένα θέμα που ανησυχεί εκπαιδευτικούς και γονείς, οι οποίοι διερωτώνται με ποιο τρόπο θα μπορούσαν να επιλύσουν τα συγκεκριμένα προβλήματα. Αν και τα προβλήματα συμπεριφοράς των παιδιών στην Ελλάδα είναι λιγότερα συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν παύουν ωστόσο να αποτελούν μία καθημερινή πραγματικότητα για πολλούς εκπαιδευτικούς και γονείς.
Ο ρόλος του σχολικού ψυχολόγου είναι υποστηρικτικός και συμβουλευτικός, διαγνωστικός και θεραπευτικός για τον μαθητή, επιστημονικός και ερευνητικός και τέλος, προάγει την ψυχική υγεία ολόκληρου του λαού. Πιο αναλυτικά, ο σχολικός ψυχολόγος είναι υποστηρικτής και σύμβουλος όχι μόνο για τους μαθητές, αλλά και για το υπόλοιπο προσωπικό του σχολείου, καθώς και για τους γονείς, έτσι ώστε ο καθένας ξεχωριστά να μπορέσει να ανταποκριθεί καλύτερα στον ιδιαίτερα απαιτητικό ρόλο του. Ο σχολικός ψυχολόγος μπορεί να βοηθήσει τον εκπαιδευτικό στην αντιμετώπιση «κρίσεων» του παιδιού, στην εφαρμογή ειδικών διδακτικό-θεραπευτικών προγραμμάτων και στη δημιουργία ενός θετικού και θεραπευτικού γενικού ψυχολογικού κλίματος μέσα στην τάξη.
Είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός ότι όσα έχει να προσφέρει ένας εκπαιδευτικός στο μαθητικό πληθυσμό, άλλα τόσα έχει να προσφέρει και ένα σχολικός ψυχολόγος, ιδιαιτέρως εάν συνεργάζεται αρμονικά με την υπόλοιπη ομάδα του σχολικού χώρου. Ο σχολικός ψυχολόγος δεν χρειάζεται να θεωρείται ως ο ειδικός με όλες τις λύσεις, αλλά ως συνάδελφος, ο οποίος έχει πολύτιμη εμπειρία και δεξιότητες σχετικά με την επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα παιδιά. Ο εκπαιδευτικός μπορεί να μοιραστεί τη διδακτική του εμπειρία και να συνεργαστεί με τον σχολικό ψυχολόγο για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του εκάστοτε προβλήματος. Το πρόβλημα πρέπει να αντιμετωπίζεται από κοινού και οι στρατηγικές για την επίλυση να είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας των δύο επαγγελματιών.
Ο σχολικός ψυχολόγος μπορεί με μεθοδικότητα να καθοδηγήσει τον εκπαιδευτικό να ακολουθήσει μία συστηματική καταγραφή συμπεριφορών και μαζί να συλλέξουν τα αναγκαία δεδομένα που αφορούν το συγκεκριμένο πρόβλημα. Μία σημαντική βοήθεια του σχολικού ψυχολόγου είναι ότι κατέχει ειδικές γνώσεις αναπτυξιακής ψυχολογίας του παιδιού και έχει δεξιότητες στην τροποποίηση της συμπεριφοράς με τον πιο επιτυχημένο τρόπο. Ένας σχολικός ψυχολόγος μπορεί να παράσχει πληροφορίες για μία πιο αποτελεσματική διδασκαλία ή πιθανές τροποποιήσεις της που ίσως αποδειχτούν χρήσιμες για έναν εκπαιδευτικό. Ακόμη μπορεί να συμβάλλει στην αξιολόγηση των αιτιών του προβλήματος ενός μαθητή και να κατευθύνει τον εκπαιδευτικό στην εξεύρεση των δικών του αποτελεσματικών στρατηγικών αναφορικά με τον χειρισμό της προβληματικής συμπεριφοράς του μαθητή.
Ο σχολικός ψυχολόγος ενεργεί ως συνθεραπευτής με τον εκπαιδευτικό και με τους γονείς τόσο μέσα στα πλαίσια του σχολικού χώρου, όσο και μέσα στα πλαίσια μίας ανοικτής διαγνωστική και θεραπευτικής σχολικής μονάδας, προβαίνοντας σε μία περιορισμένης κλίμακας κλινική ατομική ή και ομαδική ψυχοθεραπεία. Ο διαγνωστικός του ρόλος επικεντρώνεται στο να συλλέγει πληροφορίες για τη συμπεριφορά του παιδιού από τον εκπαιδευτικό και από τους γονείς, να συγκεντρώνει γραπτά δείγματα των εργασιών του μαθητή, όπως είναι οι ζωγραφιές του παιδιού, και να προβαίνει σε ψυχομετρική αξιολόγηση του παιδιού, χορηγώντας σταθμισμένες ψυχομετρικές κλίμακες για όλους τους τομείς ανάπτυξης και συμπεριφοράς.
Επιπροσθέτως, η αλληλεπίδραση του σχολικού ψυχολόγου και του εκπαιδευτικού μπορεί να βοηθήσει τον εκπαιδευτικό να «δει» τον εαυτό του μέσα από μία διαδικασία αυτογνωσίας και διαχείρισης της συμπεριφοράς του μέσα στην τάξη. Κάποια αλλαγή στη διδακτική μεθοδολογία, η οργάνωση και η παρουσίαση του μαθήματος από μία διαφορετική οπτική γωνία, μερικές αλλαγές στη δομή ή και στο όλο κλίμα της τάξης είναι πιθανό να επηρεάσουν τη δυναμική της τάξης, άρα και τις προβληματικές συμπεριφορές του μαθητή. Με λίγα λόγια ο σχολικός ψυχολόγος βοηθάει τον εκπαιδευτικό να είναι όχι μόνο καλός διδακτικά αλλά και ψυχοπαιδαγωγικά.
Τέλος, ο ρόλος του σχολικού ψυχολόγου παίρνει επιπλέον διαστάσεις, καθώς αυτός συμμετέχει στο σχεδιασμό και την εκτέλεση επιδημιολογικών ερευνών, αλλά και ερευνών για την αξιολόγηση της πειραματικής εφαρμογής προγραμμάτων ενισχυτικής και διορθωτικής διδασκαλίας στα σχολεία.
Συμπερασματικά, ο ρόλος του σχολικού ψυχολόγου είναι σύνθετος και επουδενί δεν είναι χρήσιμο για την ελληνική κοινωνία να τον παραγκωνίζει ή να τον αμφισβητεί. Μία επιτυχημένη συμβουλευτική σχέση του σχολικού ψυχολόγου με τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς βοηθά στην πρόληψη και αντιμετώπιση ποικίλων προβλημάτων των μαθητών και γενικότερα στην εύρυθμη λειτουργία του σχολικού χώρου, με αποτέλεσμα οι γονείς να αισθάνονται τη σιγουριά που προσφέρει η ύπαρξη επιστημονικής φροντίδας για τα παιδιά τους και οι εκπαιδευτικοί να λαμβάνουν τη βοήθεια που χρειάζονται στη διαχείριση δύσκολων και ιδιαίτερων καταστάσεων που μπορεί να προκύψουν.
Βιβλιογραφία:
Καλαντζή-Αζίζη, Α. (2003). Αυτογνωσία και Αυτοδιαχείριση, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
Καλαντζή-Αζίζη, Α., & Ζαφειροπούλου, Μ. (2004). Προσαρμογή στο σχολείο, Πρόληψη και αντιμετώπιση δυσκολιών. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
Meyers, J., & Parsons, R. (1979). Mental Health Consultation in the Schools. San Franscisco: Jossey-Bass
Το κείμενο υπογράφει η Νίκη Γκατζέλια, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας psychografimata.com
