Ποιοι είναι οι καλύτεροι τρόποι για να πειθαρχήσεις ένα παιδί;

Πάνε οι μέρες, φαίνεται, που ένα απλό τράβηγμα του αυτιού θεωρούταν σωστός τρόπος για να αποκατασταθεί η τάξη. Για πολλούς γονείς, το γεγονός ότι σαν παιδιά οι γονείς τους τα χτυπούσαν (με ραβδί, χέρι, ζώνη ή κάποιο άλλο τρόπο σωματικής τιμωρίας) δεν αποτελεί αποθαρρυντικό παράγοντα για να κάνουν και εκείνοι το ίδιο. Μάλιστα, για μερικούς ίσως να αποτελέσει κίνητρο να συνεχίσουν αυτή την πρακτική, διότι πιθανώς παραβλέπουν ή υποτιμούν τον αντίκτυπο που αυτή έχει στο παιδί.

Πολλοί γονείς ερμηνεύουν θετικά την εμπειρία που έχουν ως παιδιά να τιμωρούνται με τη χρήση σωματικής πρακτικής.Έτσι ενισχύονται τα επιχειρήματα που αφορούν τα δικαιώματα του γονέα και την εξουσία που έχει στο παιδί του.

Αυτό που κάνει ακόμα περισσότερο δελεαστική την εφαρμογή της παραδοσιακής τιμωρίας είναι το άμεσο αποτέλεσμα που παρέχει στην αποθάρρυνση της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς. Ωστόσο, έρευνες υποστηρίζουν πως δεν αποτελεί αποτελεσματική μέθοδο για την συμμόρφωση του παιδιού σε βάθος χρόνου.

Η αυστηρή τιμωρία έχει αποδειχθεί πως επηρεάζει αρνητικά την συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού, την ανάπτυξη λόγου, την σχολική πρόοδο, καθώς και την σχέση του γονέα με αυτό. Η αποδιοργανωτική και αντικοινωνική συμπεριφορά είναι αποτελέσματα αυτής.

Αξιολογήσεις που λαμβάνουν υπόψη τους τα αποτελέσματα της σωματικής τιμωρίας σε βάθος χρόνου εντοπίζουν ζητήματα ψυχικής υγείας όπως προβλήματα εσωστρέφειας (κατάθλιψη) ή προβλήματα εξωστρέφειας (επιθετική συμπεριφορά) και αυξημένη τάση σε κατανάλωση ουσιών και αλκοόλ κατά την εφηβεία αλλά και την ενήλικη ζωή. Επικρατεί, επίσης, ανησυχία σχετικά με την εμφάνιση άγχους και τη δημιουργία ψυχολογικών τραυμάτων.

Είναι αμφισβητήσιμο το κατά πόσο η πιο ήπια, ελεγχόμενη και λιγότερο εχθρική τιμωρία είναι επιβλαβής. Αυτό που είναι ξεκάθαρο, ωστόσο, και οι έρευνες το υποστηρίζουν είναι πως η σωματική τιμωρία ίσως και να είναι καλύτερη από άλλους τρόπους επιβολής πειθαρχίας με μη σωματικής φύσεως πρακτικές.

Τι διδάσκει η τιμωρία στα παιδιά;

Γύρω από την σωματική τιμωρία υπάρχουν διάφορες απόψεις. Κάποιοι υποστηρίζουν πως τα παιδιά μαθαίνουν, όχι ότι η συμπεριφορά τους είναι μη αποδεκτή και για ποιο λόγο κρίνεται μη αποδεκτή αλλά ότι θα πρέπει να αποφεύγουν συγκεκριμένες συμπεριφορές όταν ο γονέας είναι παρών ώστε να αποφύγουν την τιμωρία. Με αποτέλεσμα να μαθαίνουν πως η βία αποτελεί τρόπο λύσης προβλημάτων.

Αξίζει να θέσουμε το ερώτημα: τι μαθαίνουν τα παιδιά όταν δέχονται αυτήν την μορφή τιμωρίας; Πολύ εύλογα μπορεί να δοθεί απάντηση. Δεν δίνεται η ευκαιρία στο παιδί να αναπτύξει ηθική λογική και αυτοέλεγχο. Και λαμβάνοντας υπόψη τα επίπεδα βίας που υφίστανται τόσο μέσα στις κοινωνίες όσο και στον κυβερνοχώρο, θα ήταν ένα αξιόλογο ιδανικό.

Άρα, πώς μπορείτε να κάνετε το παιδί σαςνα συμπεριφέρεται σωστά;

Εναλλακτικές τεχνικές για να πετύχετε άμεση αποθάρρυνση της ανάρμοστης συμπεριφοράς είναι οι εξής:

• γνωστοποίηση και εφαρμογή συνεπειών
• απόσυρση προνομίων που είχαν δοθεί πριν η ανάρμοστη συμπεριφορά λάβει χώρα
• αποκλεισμός από μια δραστηριότητα
• επιβολή ησυχίας για συγκεκριμένο χρόνο
• εφαρμογή ορίων
• αποφυγή εχθρικού κλίματος όταν λέγεται το “Όχι”

Το μυστικό για να πετύχετε την ανατροφή ενός πειθαρχημένου παιδιού είναι η καλή ποιότητα της σχέσης που έχετε μαζί του. Έρευνες και πρακτικές επιβεβαιώνουνότι τα αποτελέσματα μπορούν να ενισχυθούν θετικά με τους παρακάτω τρόπους:

• αφιερώνοντας χρόνο στο παιδί σας, κάνοντας μαζί δραστηριότητες που το ίδιο επιλέγει, δείχνοντας υπομονή, υποστήριξη και ζεστασιά
• εκπαιδεύοντας τον εαυτό σας να έχει τις αντίστοιχες προσδοκίες ανάλογα την ηλικία του παιδιού
• να είστε θερμοί, στοργικοί, συνεπείς και ενθαρρυντικοί με τα παιδιά σας
• ελαχιστοποιώντας την ανάγκη για υποβολή πειθαρχίας κάνοντας χρήση προληπτικών στρατηγικών. Να παρέχετε ένα υψηλού ενδιαφέροντος παιχνίδι σε περιπτώσεις όπου καταφέρνει να συμπεριφερθεί σωστά σε περιβάλλοντα με προκλήσεις (όπως ένα αεροπορικό ταξίδι) ή σχεδίασε βόλτες σε εμπορικά περιβάλλοντα στο οποίο το παιδί μπορεί να συμμετέχει, για παράδειγμα βάζοντας τα ψώνια στο καλάθι αγορών. Εάν το παιδί αισθάνεται συμμέτοχο σε μια δραστηριότητα είναι λιγότερο πιθανό να χάσει το ενδιαφέρον του και να παραιτηθεί.
• Παρέχοντας ενεργή επίβλεψη, καθώς και συμμετοχή σε δραστηριότητες (αποφεύγοντας περισπασμούς όπως κινητά τηλέφωνα, ώστε να είστε απόλυτα διαθέσιμοι σε εκείνα)
• εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους μια συμπεριφορά θεωρείται ανάρμοστη, ενώ ταυτόχρονα αναφέρετε τον αντίκτυπο που αυτή έχει στους άλλους
• διδάσκοντας την ενσυναίσθηση, μαθαίνοντάς τους να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους και να ανταποκρίνονται με ευαισθησία στις καταστάσεις
• προσφέροντας επιλογές, για παράδειγμα αφήστε το παιδί σας να διαλέξει το χρώμα του καπέλου που θα ήθελε να φορέσει αντί να του επιβάλετε να φορέσει ένα καπέλο
• γίνετε οι ίδιοι παράδειγμα σωστών συμπεριφορών, παρέχοντας καθοδήγηση. Μάθετε τις εναλλακτικές στρατηγικές όταν προκύπτει κάποια ματαίωση.
• κατευθύνοντας το παιδί σας σε άλλες δραστηριότητες όταν επικρατούν εντάσεις
• αναπτύσσοντας κανόνες σύμφωνα με το αναπτυξιακό επίπεδο στο οποίο βρίσκεται το παιδί.

Η ανατροφή των παιδιών μπορεί να αποτελέσει στρεσογόνα και συναισθηματικά απαιτητική εμπειρία και διαδικασία. Υιοθετώντας μεθόδους που απαιτούν τον συνδυασμό προσπάθειας, χρόνου, σχεδιασμού και συνέπειαςαποτελεί αναμφισβήτητα πρόκληση αλλά το αποτέλεσμα είναι ιδιαίτερα αξιόλογο.

Αυτό επιτρέπει στους γονείς να διδάξουν στα παιδιά την διαχείριση του εσωτερικού τους κόσμου, τις ηθικές επιλογές που έχουν, καθώς και να δοθεί ένα τέλος στον φαύλο κύκλο της βίας στην υποβολή πειθαρχίας στο παιδί.

Louise Laskey – Λέκτορας, Τομέας Εκπαίδευσης, Deakin University