Καλή Ψυχική υγεία
από την ψυχολόγο του “Θάλπος Καλαμάτας” Εύη Τσικρικού
Μια φορά και ένα καιρό…
Μία γνώριμη φράση, που προξενεί ενθουσιασμό στα μικρά παιδιά και νοσταλγία στους μεγαλύτερους. Το παραμύθι είτε βγαλμένο από βιβλίο είτε αυτοσχέδιο, ήταν και είναι η στιγμή που ο ενήλικας (γονιός, δάσκαλος, παππούς) βοηθά ένα μικρό παιδί να κατανοήσει τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος και να καταλάβει τον κόσμο γύρω του. Κάθε λέξη και κάθε έκφραση επηρεάζει το κάθε παιδί με διαφορετικούς τρόπους. Τα παιδιά ακούνε ή διαβάζουν τα βιβλία, δίνουν έμφαση στις εικόνες και προσπαθούν να προσαρμόσουν τις ιστορίες με την πραγματική ζωή.
Σύμφωνα με ορισμένους ψυχολόγους, οι ιστορίες και τα παραμύθια έχουν σημαντικό ψυχο-εκπαιδευτικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη των παιδιών. Μέσα από αυτά, τα παιδιά λαμβάνουν σημαντικά μηνύματα για τον κόσμο που ζούνε και τις καταστάσεις που βιώνουν. Αν και υπάρχουν κάποια θέματα στα παραμύθια που δεν είναι ρεαλιστικά, το συνολικό αποτέλεσμα είναι θετικό και προσφέρει θεμελιώδη στοιχεία για την ανάπτυξη των παιδιών.
Το παραμύθι, άλλωστε, είναι η πρώτη μορφή με την οποία το παιδί μαθαίνει να “διαβάζει το μυαλό του” με τη γλώσσα των εικόνων-συμβόλων· η μόνη γλώσσα που του δίνει την δυνατότητα της κατανόησης πριν επιτευχθεί η διανοητική του ωριμότητα. Επίσης, οι αφηγηματικές τεχνικές και η διήγηση επηρεάζουν τις ψυχολογικές διαδικασίες που σχετίζονται με τη φαντασία, τη μνήμη και την ενεργή κοινωνικο-ηθική δεκτικότητα. Η αφήγηση συμβάλλει τόσο στην ενίσχυση της ψυχικής υγείας του παιδιού, όσο και στην αποκατάσταση της αν χρειαστεί.
Η πλειονότητα των παραμυθιών ασχολείται με μια σειρά επαναλαμβανόμενων ανησυχιών, όπως η κοινωνικοποίηση, η συναισθηματική ανεξαρτησία και οι προβληματικές σχέσεις που αντιμετωπίζει κάθε παιδί στο περιβάλλον κατά την ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη. Σύμφωνα με την ψυχαναλυτική προσέγγιση, οι θεματικές περιοχές τις οποίες αντιμετωπίζουν τα περισσότερα παραμύθια χρησιμοποιώντας μια συμβολική γλώσσα και μεταφορά, αφορούν τον φόβο εγκατάλειψης, την σχέση γονέα – παιδιού, τις ενδοικογενειακές συγκρούσεις και την αδελφική αντιπαλότητα, την αποδοχή των θετικών και αρνητικών χαρακτηριστικών του ίδιου αλλά και των γονιών του, την διαδικασία προς την αυτονομία και την συναισθηματική ενσωμάτωση. Όλες οι καλές ιστορίες έχουν νόημα σε πολλά επίπεδα και βοηθούν το παιδί να χτίσει την εσωτερική και εξωτερική του πραγματικότητα.
Η ειδική συμβολή των παραμυθιών στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών φαίνεται στο διαχρονικό μήνυμα που μεταδίδουν: οι δυσκολίες, συχνά απροσδόκητες και άδικες, συνοδεύουν αναπόφευκτα την πορεία του ανθρώπου, αλλά αν κάποιος μπορέσει να τα αντιμετωπίσει με θάρρος, τότε υπερισχύει των εμποδίων και κηρύσσεται νικητής.
Τα παραμύθια, λοιπόν, διδάσκουν στα παιδιά πώς να αντιμετωπίζουν τις βασικές ανθρώπινες συγκρούσεις, τις επιθυμίες και τις σχέσεις με έναν υγιή τρόπο. Η απόκτηση αυτών των δεξιοτήτων μπορεί τελικά να επηρεάσει την υγεία του παιδιού, την ποιότητα ζωής ή ακόμη και να επηρεάσει τις αξίες και τις πεποιθήσεις του στο μέλλον
Η συμβολή του παραμυθιού στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού είναι αδιαμφισβήτητη. Ένας ακόμη λόγος που αξίζει να αναφερθεί είναι εγγύτητα, το “δέσιμο” και η στοργή που διακατέχουν την διαδικασία της αφήγησης του. Όταν το παιδί μεγαλώσει, θα φέρει μαζί του νοσταλγικές αναμνήσεις, συνειρμικά συνδεδεμένες με όμορφα συναισθήματα, από τις στιγμές που τα αγαπημένα του πρόσωπα του διάβαζαν παραμύθια, δίνοντας του το κίνητρο να συνεχίσει την παράδοση με το δικό του παιδί.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1) B. Bettelheim, The Uses of Enchantment: The Meaning And Importance of Fairy Tales, New York: Vintage Books, 1989.
2) https://cansukokblog.wordpress.com/2019/03/31/effects-of-stories-on-the-psychologies-of-children/
3) Koutsompou Violetta-Eirini (Irene), The Child and the Fairy Tale: The Psychological Perspective of Children’s Literature, International Journal of Languages, Literature and Linguistics, Vol. 2, No. 4, December 2016
4) S. Doulamis and A. S. Antoniou, “The charm of fairy tales: Their Use and Importance in the field of special education,” in Proc. 2nd Hellenic Conference of Educational Sciences, Athens, May 2010.
5) Vishakha Shekhawat*, Dheerendra Prakash Mishra, Psychological Impact of Fairy Tales on the Mind of Children in Journal of Advances and Scholarly Researches in Allied EducationVol. XIV, Issue No. 2, January-2018, ISSN 2230-7540
Photo by shutterstock_
