Καλή Ψυχική υγεία
Από την ψυχολόγο της Μονάδας «Θάλπος Αττικής» Μαρία Μακριδάκη.
Πολλοί από εμάς συχνά θεωρούμε την μνήμη μας ως δεδομένη, άραγε όμως έχουμε αναλογιστεί ότι στη μνήμη μας χρωστάμε την απόκτηση και διατήρηση γνώσεων, την ανάπτυξη της προσωπικότητας μας και εν τέλει την ίδια μας την ύπαρξη;
Η μνήμη μας δεν έχει να κάνει μόνο με την απομνημόνευση του τραπεζικού μας pin ή το να θυμόμαστε ότι το μεγαλύτερο βουνό της Ελλάδας είναι ο Όλυμπος. Η ικανότητα αποθήκευσης, ανάκτησης και σύνδεσης πληροφοριών είναι ουσιώδης και για την χρονική συνέχεια και την ίδια την έννοια του εαυτού μας. Η μνήμη ορίζει ολόκληρη τη ζωή μας. Οποιαδήποτε δραστηριότητά μας βασίζεται στην συγκράτηση των πληροφοριών που τη συνθέτουν.
Η μνήμη έχει τρία στάδια, το στάδιο της κωδικοποίησης, το στάδιο της αποθήκευσης, και το στάδιο της ανάσυρσης πληροφοριών. Πέρα από τα στάδια της μνήμης, κατηγοριοποιούμε τη μνήμη ανάλογα με το συνολικό χρόνο που μπορεί να αποθηκεύσει μια πληροφορία. Οι βασικές κατηγορίες μνήμης είναι η Μακρόχρονη, η Βραχύχρονη και η Αισθητηριακή.
Αν παρομοιάσουμε τον ανθρώπινο εγκέφαλο με έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, τότε ο σκληρός μας δίσκος είναι η μακρόχρονη μνήμη μας. Η μακρόχρονη μνήμη είναι υπεύθυνη για την αποθήκευση πληροφοριών για χρονικά διαστήματα διάρκειας κάποιων λεπτών έως και για πάντα. Για παράδειγμα, για όσο ζούμε θα γνωρίζουμε το όνομά μας εκτός και αν αναπτύξουμε βέβαια μια μνημονική διαταραχή. Ανάλογα με το είδος της πληροφορίας η μακρόχρονη μνήμη χωρίζεται στην επεισοδιακή, στην σημασιολογική και την διαδικαστική. Η επεισοδιακή μνήμη είναι η υπεύθυνη για την αποθήκευση γεγονότων κυρίως με αυτοβιογραφικό χαρακτήρα δηλαδή, πώς περάσα το καλοκαίρι. Η σημασιολογική είναι υπεύθυνη για την αποθήκευση χρήσιμων πληροφοριών, πχ. ποια είναι η πρωτεύουσα της Ιταλίας ή τι ώρα πιάνουμε δουλειά κάθε πρωί. Στην διαδικαστική μνήμη αποθηκεύονται αυτοποιημένες διεργασίες, πχ. πως κολυμπάμε, πως περπατάμε.
Μένοντας στην ίδια παρομοίωση του ηλεκτρονικού υπολογιστή, η βραχύχρονη μνήμη μοιάζει με την μνήμη RAM δηλαδή η μνήμη που αποθηκεύει προσωρινά πληροφορίες οι οποίες είναι ακόμα υπό επεξεργασία. Οι πληροφορίες που μπορούν να αποθηκευτούν έχουν διάρκεια ζωής από 30 sec έως και λίγα λεπτά. Παράδειγμα, εδώ μπορούμε να αναφέρουμε τις αριθμητικές πράξεις που κάνουμε χωρίς χαρτί και μολύβι.
Η τρίτη κατηγορία, η αισθητηριακή μνήμη έχει ακόμα μικρότερη διάρκεια ζωής από την βραχύχρονη. Αποθηκεύει αισθητηριακές πληροφορίες για λίγα κλάσματα του δευτερολέπτου έως ότου αυτές χρησιμοποιηθούν από το νευρικό σύστημα με τον κατάλληλο τρόπο. Πρακτικά η αισθητηριακή μνήμη μας βοηθά σε αντανακλαστικές προστατευτικές κινήσεις, να σταματήσουμε έγκαιρα στο κόκκινο για παράδειγμα ή να σκύψουμε έγκαιρα για να μην χτυπήσουμε το κεφάλι μας.
Βλέπουμε λοιπόν ότι η μνήμη είναι υπεύθυνη για τόσα πολλά πράγματα και είναι εύλογο να αναρωτηθούμε τι γίνεται όταν τα πράγματα δε δουλεύουν ακριβώς όπως πρέπει.
Βιβλιογραφία
Ρουσος, Π. Γνωστική Ψυχολογία. (2012). Εκδ. Τόπος.
