Η δυναμική της ομάδας

από την ψυχολόγο του «Θάλπος Αττικής» Μαρία Μακριδάκη

Ζούμε και υπάρχουμε μέσα σε ομάδες, προσδιοριζόμαστε από αυτές, τις επηρεάζουμε και μας επηρεάζουν, γιατί είμαστε κοινωνικά όντα. Οι ομάδες μπορεί να είναι φυσικές (οικογένεια, παρέα) ή τεχνητές (σχολική τάξη, εργασία). Η οικογένεια, η σχολική τάξη, η επαγγελματική ομάδα, η αθλητική ομάδα, όλες οι ομάδες στις οποίες εντασσόμαστε στη ζωή μας έχουν μία δυναμική.

Ο κοινωνικός ψυχολόγος Lewin (1951) πρώτος μίλησε για αυτή τη “δυναμική της ομάδας” και εισήγαγε και τον όρο, αναλύοντας τις σχέσεις των μελών μεταξύ τους και τα φαινόμενα που αναπτύσσονται στην ομάδα μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο της «Θεωρίας Πεδίου» (1933) που ανέπτυξε σε μια προσπάθεια μελέτης της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Σύμφωνα με τη θεωρία του πεδίου, οι ομάδες είναι συστήματα δυνάμεων σε ισορροπία που διαρκώς μεταβάλλονται (Anzieu & Martin, 1990). Στο πλαίσιο της ομάδας λοιπόν, που ο Lewin τη βλέπει ως σύστημα αλληλοεπίδρασης μεταξύ των μελών της αλλά και μεταξύ της αλληλοεπίδρασης της ομάδας και του περιβάλλοντός της, δημιουργούνται συγκεκριμένοι ρόλοι και στόχοι, συγκεκριμένες σταθερές και αναπτύσσονται υποομάδες. Επίσης παρατηρούνται φαινόμενα όπως η αλλαγή αλλά ακόμα και η αντίσταση στην αλλαγή. Η ατομική συμπεριφορά και η δράση στο πλαίσιο της ομάδας δεν εξαρτάται μόνο από ατομικούς παράγοντες αλλά συνδέεται και με την ταυτότητα της ομάδας.

Ακόμα και η ίδια η κοινωνία στην οποία ζούμε μπορεί να θεωρηθεί ως μια μεγάλη ομάδα που φυσικά αποτελείται από υποομάδες και είναι γεγονός ότι έχουμε την ανάγκη από παιδιά ακόμα να ανήκουμε σε ομάδες και την εκδηλώνουμε αυτή την ανάγκη. Ειδικά στην εφηβεία η ανάγκη αυτή γίνεται εντονότερη και έχει ιδιαίτερη σημασία για τους εφήβους η αποδοχή από την ομάδα λόγω και της ιδιαίτερης φύσης της εφηβείας.

Η συμμετοχή στην ομάδα συμβάλει στη μείωση του αισθήματος μοναξιάς ενισχύοντας και την προσωπική δύναμη. Προσφέρει επίσης επιπλέον κύρος ή αναγνώριση, ενδυναμώνοντας την αυτό-εκτίμηση και την αυτό-αξία. Το να είσαι μέλος μιας ομάδας σημαίνει τουλάχιστον στοιχειώδης κάλυψη των κοινωνικών αναγκών όπως και μεγαλύτερη ευχέρεια επίτευξης προσωπικών στόχων. Τα παραπάνω φυσικά εξαρτώνται από το βαθμό συνοχής της ομάδας, από την ομοιότητα των μελών της και από το κατά πόσο οι συλλογικοί στόχοι είναι και προσωπικοί. Μια λειτουργική και ισχυρή ομάδα έχει μέλη που επενδύουν σε αυτήν αλλά και τα ίδια τα μέλη έχουν και ισχυρούς δεσμούς μεταξύ τους.

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι οι ομάδες είναι “οντότητες” με χαρακτηριστικά ανάπτυξης και στάδια ωρίμανσης παρόμοια με αυτά των ατόμων, των μονάδων, των φυσικών προσώπων: Δημιουργία, ανάπτυξη, ωρίμανση (Tennant, 1997) Ας αναλογιστούμε τις ομάδες στις οποίες ανήκουμε στη ζωή μας και ας προσπαθήσουμε ενεργά να τις κάνουμε καλύτερες.

 

Βιβλιογραφία

Lewin, K. (1951). Field Theory in social science. New York, Harper.

Tennant, M. 1997. Psychology & Adult Learning, 2η έκδ. Λονδίνο:Routledge

Anzieu, D. & Martin, J-Y. (1990). The dynamics of small groups. (9e ed.) Paris, PUF.

Photo by Anna Samoylova on Unsplash