Ψυχικές Διαταραχές
Τι μπορεί να συμβαίνει στο μυαλό ενός ανθρώπου που θέλει να βλάψει ένα ζώο;
Στην Ελλάδα έχουμε μείνει πίσω. Η νομοθεσία αλλά και η λογική αφήνει απροστάτευτα τα ζώα από το μυαλό και τις ορέξεις του εκάστοτε ψυχοπαθή που θα ξεσπάσει σε ένα αθώο, άκακο ζωάκι.
Και οι έρευνες για τον Ελλαδικό χώρο είναι περιορισμένες σε αντίθεση βέβαια με τα περιστατικά τα οποία όχι ότι δεν υπήρχαν πάντοτε απλώς τώρα με την εξέλιξη του ίντερνετ αλλά και των social media, γίνονται ταχύτατα και άμεσα γνωστά, σοκάροντας.
Στην χώρα μας η κακοποίηση ζώων (βασανισμός, βάναυση μεταχείριση, δηλητηρίαση, πνιγμός κ.ο.κ.) διώκεται ποινικά σε βαθμό πλημμελήματος, επισείοντας μεγάλες ποινές και χρηματικά πρόστιμα (ν. 4039/2012 και 1197/1981).
Τι μπορεί να συμβαίνει λοιπόν στο μυαλό ενός ανθρώπου που βασανίζει ζώα;
Οι διεθνείς μελέτες συνδέουν ευθέως τις πράξεις βίας προς τα ζώα με αντίστοιχες συμπεριφορές προς τον άνθρωπο. Η κακοποίηση και η δολοφονία ζώου είναι μόλις ένα βήμα πριν την κακοποίηση και την δολοφονία ανθρώπου.
Στην Ελλάδα κάποια στοιχεία είχαν παρουσιαστεί σε ημερίδα που είχαν συνδιοργανώσει το Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής του τμήματος της Κτηνιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και το Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας. Οπως είχαν επισημάνει ειδικοί, οι βίαιες πράξεις σε βάρος των ζώων έχουν αναγνωριστεί διεθνώς ως ενδείξεις επικίνδυνης ψυχοπάθειας, που σπάνια περιορίζεται σ’ αυτά. Σύμφωνα με την Καθημερινή, στοιχεία από τις αμερικάνικες αρχές, αποκαλύπτουν ότι οι περισσότεροι καταδικασθέντες για σεξουαλική κακοποίηση και δολοφονίες είχαν ιστορικό βίας προς τα ζώα. Εχει βρεθεί επίσης ότι το 71% των γυναικών που έχουν ζητήσει προστασία από το κράτος στις ΗΠΑ έχουν δηλώσει ότι το άτομο που τις κακοποιούσε είχε κακοποιήσει ζώα – στο 87% των περιπτώσεων μπροστά στα μάτια τους.
Την ίδια ώρα όπως αναφέρει το adespoto.gr site γνωστό για την ευαισθητοποίηση του και το έργο του γύρω από την προστασία των ζώων σε άρθρο του με τίτλο «Το σύνδρομο κακοποίησης ζώων- Πάρτε το σοβαρά» αναφέρει μεταξύ άλλων:
«Στο εξωτερικό χαρακτηριστικές είναι εκτός από τις μεγάλες χρηματικές τιμωρίες και ποινές φυλάκισης, οι σοβαρές προσπάθειες που γίνονται για τον εντοπισμό όσων εγκαταλείπουν (η ελαφρότερη μορφή κακοποίησης) ή κακοποιούν ζώα: εργαστήρια εξέτασης δειγμάτων DNA από τόπους εγκλημάτων με σκοτωμένα ζώα ή αρένες παράνομων κυνομαχιών, οργανωμένες έρευνες της αστυνομίας και επιθεωρητών φιλοζωϊκών οργανώσεων και ψυχολόγοι που εξηγούν τη συμπεριφορά των δραστών…
Αυτό που έχουν κατανοήσει σε χώρες της Ευρώπης και δυστυχώς η Ελλάδα δεν το έχει καταφέρει ακόμα, είναι η άμεση σύνδεση όσων κακοποιούν ζώα με πιθανή μελλοντική κακοποίηση – δολοφονία ανθρώπου.
Η κακοποίηση ζώων δεν είναι κάτι που αγγίζει μόνο τους φιλόζωους και όσους αγαπάνε τα ζώα. Προκαλεί το κοινό αίσθημα κάθε πράξη βίας και θα πρέπει να λαμβάνεται ως σήμα κινδύνου από τους αρμόδιους για πιθανούς μελλοντικούς εγκληματίες.
Σύμφωνα με έρευνες, η κακοποίηση ζώων συνδέεται σχεδόν πάντα με άτομα που πράττουν μία σειρά άλλων εγκλημάτων όπως:
- Κατοχή/εμπορία ναρκωτικών
- Οπλοφορία
- Κακοποίηση ανηλίκων
- Βιασμοί
- Δολοφονίες
Η κακοποίηση ζώων πολλές φορές περιθωριοποείται ή θεωρείται περιφερειακό φαινόμενο, υποβαθμισμένων περιοχών. Άλλες φορές, οι αρμόδιοι (πχ αστυνομικοί) δεν έχουν τις γνώσεις να χειριστούν τις υποθέσεις κακοποίησης ζώων. Αυτά δυστυχώς είναι τα σοβαρότερα λάθη που γίνονται εις βάρος των τετράποδων μεν, θυμάτων δε. Πολλές φορές δε θεωρείται ελαφρυντικό το ότι ο δράστης είναι ανήλικος και αντί να φροντίσουν για την ασφάλεια του ίδιου και του κοινωνικού συνόλου στο μέλλον με κάποια ουσιαστική, χρήσιμη τιμωρία, αθώωνεται με συνοπτικές διαδικασίες, αυξάνοντας φυσικά το αίσθημα ατιμωρησίας.
Η σύνδεση της κακοποίησης ζώων και άλλων εγκληματικών συμπεριφορών έχει αναγνωριστεί πολύ πριν την εξέλιξη των κοινωνικών επιστημών.
Το 1871, ο W. Hogarth στο έργο του «Τα 4 στάδια της κακοποίησης» έδειχνε στο πρώτο στάδιο ένα παιδί που βασανίζει ένα σκύλο ενώ στο τέταρτο στάδιο έδειχνε το παιδί που πλέον είχε μεγαλώσει, απαγχονισμένο ως τιμωρία για δολοφονία που διέπραξε.
Τον Οκτώβριο του 2005, μία εργασία (από έρευνα διάρκειας 7 ετών) που δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό Κοινωνικής Υγείας, από μία ομάδα ερευνητών, έδειξε ότι η κακοποίηση ζώων είναι ένας από τους πέντε παράγοντες που προβλέπουν ποιος θα έχει συμπεριφορά κακοποιητική.
Σε άλλη έρευνα, του 1995, σχεδόν ένα τρίτο των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας-κακοποίησης που είχαν ένα ζωάκι, ανέφεραν ότι ένα ή περισσότερα από τα παιδιά τους είχαν σκοτώσει ή πειράξει το ζώο…
Ο δεσμός μεταξύ της κακοποίησης ζώων και της διαπροσωπικής βίας αναγνωρίζεται τόσο από υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας όσο και από οργανώσεις ελέγχου της ευζωΐας ζώων.
Σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ, οι περισσότερες φιλοζωϊκές οργανώσεις έχουν ειδικά εκπαιδευμένα άτομα ως επιθεωρητές-ερευνητές κακοποίησης που αναγνωρίζονται στο δικαστήριο ως μάρτυρες κατηγορίας.
Φυσικά η αίσθηση ότι έχουν αυξηθεί οι κακοποιήσεις προκαλείται ουσιαστικά από την αύξηση της δημοσιότητας που τους δίνεται, από την αύξηση των ατόμων που ενδιαφέρονται, φωτογραφίζουν, δημοσιεύουν, ”ανεβάζουν” υλικό και πληροφορίες σαν ύστατη διαμαρτυρία σε τόπους κοινωνικής δικτύωσης και φιλοζωϊκά sites.
Απ την άλλη, όπως λέει η αντιπρόεδρος του νομικού τμήματος της ASPCA, κάθε πράξη βίας εναντίον ενός ζώου δεν σημαίνει ότι ο δράστης θα πειράξει και άνθρωπο. Αλλά όταν η κακοποίηση ζώου και η συμπεριφορά κακοποίησης υπάρχει μέσα στην οικογένεια, τότε όλοι θεωρούνται ευάλωτα θύματα, συμπεριλαμβανομένων των ζώων. Η βία είναι βία.
Μαζί με την ανάγκη των φυσικών αποδείξεων, σε κάθε περίπτωση κακοποίησης ζώου, υπάρχει ακόμα βαθύτερη και πολυπλοκότερη πρόκληση να βρεθούν οι αιτίες που κρύβονται από πίσω.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 ένας φοιτητής ψυχολογίας που ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τις κακοποιήσεις ζώων, συμμετείχε βοηθητικά σε ομάδα ερευνητών για το πώς συμπεριφέρεται στο ζώο του ο μέσος Αμερικανός που είχε προβλήματα ως παιδί και ήταν θύμα κακοποίησης. Πήραν συνεντεύξεις από τα μέλη κάθε οικογένειας και τους κοινωνικούς λειτουργούς που τους επέβλεπαν. Όλες οι οικογένειες βρέθηκαν να έχουν πολύ περισσότερα ζώα απ ότι άλλες οικογένειες, χωρίς θύματα κακοποίησης και τα ζώα δεν ήταν μεγαλύτερα των δύο ετών. Με λίγα λόγια: τα ζώα αυτών των οικογενειών χανόντουσαν, πέθαιναν, το έσκαγαν και δεν φροντίζονταν όσο θα έπρεπε. Όπου υπήρχε κακοποίηση παιδιών, η κακοποίηση ζώων έφτανε το 90%.
Το πιο κοινό, είναι το πρότυπο που δίνει ο γονιός που κακοποιεί ζώο, ως μέσο ελέγχου και επιβολής στους άλλους ανθρώπους μέσα στο σπίτι. Η κακοποίηση παιδιών και ζώων είναι δείγμα προσπάθειας επιβολής,εξουσίας και ελέγχου. Η κακοποίηση λοιπόν ζώων είναι βασικά ένα έγκλημα εξουσίας-ελέγχου.
Το 2005 μία έρευνα με τίτλο ”Κακοποίηση γατών: Αλλάζοντας τις προοπτικές” έδειχνε ότι η δυναμική της κακοποίησης ζώων χρησιμοποιείται σαν μέσο ελέγχου των ανυπεράσπιστων και αδύναμων.
Οι γάτες είναι τα πιο συχνά θύματα κακοποίησης, πιο συχνά από τους σκύλους.Κι αυτό γιατί τα σκυλιά είναι πιο πειθήνια και πρόθυμα να υπακούσουν ενώ οι γάτες αδύνατο να τις ελέγξεις και να τις περιορίσεις. Ακόμα και αν χτυπήσεις ένα σκυλί, θα κάτσει να κάνει αυτό που θες ενώ η γάτα θα σε αγνοήσει, θα κρυφτεί, θα τρέξει μακριά ενώ δεν θα διστάσει να βγάλει νύχια. Κι αυτό εξοργίζει τους ανθρώπους που προσπαθούν να τους επιβληθούν…
Σε έρευνα του 1997 σε 48 από τα μεγαλύτερα ιδρύματα στις ΗΠΑ, 85% των γυναικών που φιλοξενούνταν ανέφεραν ότι στο σπίτι τους κακοποιούνταν και το ζώο τους όπως και το 63% των ανήλικων. Σε άλλη έρευνα, ένα τέταρτο των κακοποιημένων γυναικών ανέφεραν ότι δεν χώριζαν από αυτόν που τις κακοποιούσε γιατί φοβόντουσαν..τι θα απογίνει το κατοικίδιο τους.
Πολύ σημαντικό και δυστυχώς δύσκολο να καταγραφεί, είναι το αποτέλεσμα που έχει στα παιδιά όταν γίνονται μάρτυρες κακοποίησης ζώων από τους παππούδες ή τους γονείς τους. Σε έρευνα του 1980, παιδιά από 7 έως 10 ετών ανέφεραν τουλάχιστον δύο ζωάκια τους όταν τους ρωτούσαν ποιοί είναι οι 10 πιο σημαντικοί άνθρωποι στη ζωή τους.
Όταν τα ρώτησαν σε ποιόν θα πάνε αν είναι στεναχωρημένα, νευριασμένα ή αγχωμένα σχεδόν το 50% των 5 χρονων παιδιών ανέφεραν το αγαπημένο τους ζωάκι…
Σκεφτείτε όλα τα μαθήματα ζωής και τις θετικές επιδράσεις που παίρνει ένα παιδί από ένα ζώο.Και ακριβώς τα αντίθετα, την καταστροφή όλου αυτού του κόσμου, όταν βλέπουν το ζώο να κακοποιείται. Παιδιά που έχουν γίνει μάρτυρες κακοποίησης ζώων, γίνονται και αυτά κακοποιητές σαν αντίδραση. Κάνουν στα μικρότερα αδέρφια τους ή στα ζώα ότι έκαναν οι γονείς τους . . .Ξεχνάνε τι θα πει συμπόνοια και πόνος.
Αν και πολλοί θεωρούν το θέμα κακοποίησης ζώων ”υποκειμενικό” ή ότι επηρρεάζεται από την φιλοζωϊα,δεν υπάρχει αμφιβολία ότι συμπόνοια…ή έχεις ή δεν έχεις. Είτε ως μίμηση των γονιών-κακών προτύπων, είτε ως προσπάθεια επιβολής και ελέγχου, όσοι κακοποιούν ζώα έχουν χάσει την αίσθηση της συμπόνοιας.
Νευροψυχολόγοι-επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο προσπαθούν να εξηγήσουν την συμπόνοια και τους μηχανισμούς επιθετικότητας. Γι αυτό το λόγο κάνουν μαγνητικές σε 16-18χρονα αγόρια που εμφάνισαν επιθετική συμπεριφορά.Προσπαθούν έτσι να συνδέσουν την νευροψυχολογία της εμπάθειας.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η θεραπεία με ζώα, όπως άλογα ή σκυλιά και άλλα. Τα ζώα που βοηθάνε ασθενείς απλά με την παρουσία τους και τα χάδια που δέχονται, ουσιαστικά προκαλλούν τον εγκέφαλο και την δυνατότητα να νιώθει κάποιος συμπόνοια.
Φυσικά, τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών δεν περιμένουμε να τα διαβάσουν όσοι κακοποιούν ζώα, κλεισμένοι στο μικρόκοσμο τους: βοσκοί σε χωριά που σκοτώνουν ένα ζώο που ενόχλησε τα πρόβατά τους ή κυνηγοί που σκοτώνουν το σκυλί που δεν κυνηγά καλά ή ακόμα και άνθρωποι ”της πόλης” που κλωτσούν το αδέσποτο της γειτονιάς τους ή εγκαταλείπουν το σκύλο τους σε ερημικές περιοχές».
