Άρθρα και Έρευνες
από την ψυχολόγο του “Θάλπος Καλαμάτας” Εύη Τσικρικού
Η αξιοπρέπεια αναφέρεται στην εγγενή αξία ενός ατόμου και συνδέεται στενά με το σεβασμό, την αναγνώριση, την αυτοεκτίμηση και τη δυνατότητα να κάνει επιλογές. Το να μπορεί να ζει κάποιος μια ζωή με αξιοπρέπεια πηγάζει από το σεβασμό των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως:
– ελευθερία από διακρίσεις
– αυτονομία και αυτοδιάθεση
– ένταξη στην κοινωνική ζωή
– συμμετοχή στην πολιτική διαμόρφωση της κοινωνίας
Αφορά, επίσης, το πώς οι άνθρωποι αισθάνονται, σκέφτονται και συμπεριφέρονται σε σχέση με την αξία του εαυτού τους και των άλλων και προσδιορίζεται σε δύο διαστάσεις: η πρώτη είναι η αυτοεκτίμηση όπως γίνεται αντιληπτή από το άτομο και η δεύτερη είναι η αξία του ατόμου που αντικατοπτρίζεται στις σεβαστικές στάσεις και πρακτικές των άλλων.
Η έννοια της αξιοπρέπειας είναι αλληλένδετη με την κοινωνική δικαιοσύνη και η κοινωνική δικαιοσύνη ταυτίζεται γενικά με την έννοια των ίσων ευκαιριών και προνομίων στην κοινωνία συμπεριλαμβανομένων και των πιο περιθωριοποιημένων πολιτών. Η αξιοπρέπεια, όμως, πολλών ατόμων με ψυχικές διαταραχές δεν γίνεται σεβαστή ακόμα και σήμερα. Τα άτομα αυτά έρχονται αντιμέτωπα με το στίγμα, με διακρίσεις και εκτεταμένες παραβιάσεις που τους την αφαιρούν.
Σε χώρες λιγότερο προηγμένες κλείνονται σε ιδρύματα όπου είναι απομονωμένα από την κοινωνία και υπόκεινται σε απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση. Πολλοί υποβάλλονται σε σωματική, σεξουαλική, συναισθηματική κακοποίηση και παραμέληση στα νοσοκομεία, τις φυλακές αλλά και στις κοινότητες.
Πολύ συχνά στερούνται το δικαίωμα να λαμβάνουν αποφάσεις για τον εαυτό τους. Στερούνται συστηματικά το δικαίωμα λήψης αποφάσεων σχετικά με τη φροντίδα και τη θεραπεία της ψυχικής τους υγείας, το που θέλουν να ζήσουν και τις προσωπικές και οικονομικές τους υποθέσεις. Δεν είναι εύκολη η πρόσβαση τους σε υπηρεσίες υγείας (γενικής και ψυχικής), συχνά στερούνται την δυνατότητα συμμετοχής στην εκπαίδευση, τις ευκαιρίες επαγγελματικής απασχόλησης και γενικότερα αποτρέπονται από το να συμμετέχουν ενεργά στην κοινωνία.
Παρότι το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια και η ισότιμη αντιμετώπιση των ψυχικά νοσούντων θεωρούνται αυτονόητα την σημερινή εποχή, στην πράξη δεν είναι· από τον απλό πολίτη που από άγνοια κυρίως – και κατά συνέπεια από φόβο – προτιμά να αποστασιοποιείται, έως την δημιουργία και εφαρμογή δίκαιων πολιτικών, σχεδίων και νόμων για την ψυχική υγεία από τις εκάστοτε κυβερνήσεις.
Πολλά άτομα με ψυχικές διαταραχές στερούνται του δικαιώματος τους να αντιμετωπίζονται με αξιοπρέπεια ως πολύτιμα μέλη της κοινωνίας. Υφίστανται διακρίσεις και περιθωριοποιούνται όχι μόνο μέσα στην κοινότητα αλλά ακόμα και στο πλαίσιο των υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Χρειάζονται την διασφάλιση ότι όλοι οι νόμοι, οι πολιτικές και οι πρακτικές στον τομέα της ψυχικής υγείας που προάγουν την αξιοπρέπεια και τον σεβασμό των ατόμων με ψυχική υγεία ισότιμα με τους υπόλοιπους πολίτες θα εφαρμόζονται πάντα και σε όλους. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι οι ίδιοι οι συνάνθρωποι τους να τους υποστηρίζουν, να τους παροτρύνουν να συμμετέχουν στην κοινωνική ζωή και να αναγνωρίζουν την αξία της συνεισφοράς τους.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
• Royal College of Nursing. 2008. [accessed on September 15, 2015]. Availablefrom: http://www.rcn.org.uk/_data/assets/pdf_file/0003/191730/003298.pdf .
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4683817/#ref5
• https://www.who.int/mental_health/world-mental-health-day/infosheet_wmhd2015.pdf
Photo by pexels pixabay
