Άρθρα και Έρευνες
Από την Ψυχολόγο του «Θάλπος Αττικής», Μαρία Μακριδάκη
Σε αυτό το άρθρο θα αναφερθούμε στα όνειρα και τις λειτουργίες που πιθανώς επιτελούν. Τα όνειρα είναι ιστορίες και εικόνες που δημιουργεί το μυαλό μας ενώ κοιμόμαστε. Οι αναφορές των ονείρων τείνουν να είναι γεμάτες από συναισθήματα και ζωντανές εμπειρίες που περιέχουν θέματα, ανησυχίες, πρόσωπα και αντικείμενα που αντιστοιχούν στενά στην καθημερινή μας ζωή. Ένα όνειρο μπορεί να είναι αστείο, ρομαντικό, περίεργο, ή να δημιουργεί φόβο και άγχος, γι’ αυτό και τα όνειρα δεν παύουν να αποτελούν μια διαρκή πηγή μυστηρίου και έμπνευσης για τη λογοτεχνία και πηγή έρευνας για τους επιστήμονες.
Άραγε η ονειρική κατάσταση είναι απλά ένα μέρος της διεργασίας του ύπνου ή εξυπηρετεί κάποιον άλλο σκοπό;
Η ψυχανάλυση και οι νευροεπιστήμονες έχουν προσπαθήσει να εξηγήσουν το λόγο για τον οποίο ονειρευόμαστε. Οι νευροεπιστήμονες ενδιαφέρονται για τις δομές που εμπλέκονται στην παραγωγή των ονείρων, την οργάνωση τους και τον τρόπο αφηγηματικότητας. Ωστόσο, η ψυχανάλυση επικεντρώνεται στην έννοια των ονείρων και την τοποθέτησή τους στο πλαίσιο των σχέσεων αυτού που ονειρεύεται.
Για την ψυχανάλυση τα όνειρα είναι ασυνείδητη ψυχική λειτουργία, μια συγκεκαλλυμένη εκπλήρωση μιας καταπιεσμένης επιθυμίας. Ο Φρόιντ περιγράφει τα όνειρα ως τη «βασιλική οδό για το ασυνείδητο». Η ανάλυση των ονείρων άλλωστε είναι ένα από τα βασικά εργαλεία της ψυχανάλυσης.
Οι σύγχρονες νευροεπιστημονικές έρευνες όμως πιθανολογούν τις εξής λειτουργίες:
Επανεπεξεργασία μνήμης, κατά την οποία ο εγκέφαλος ενοποιεί τη μάθηση και τις μνημονικές εργασίες και υποστηρίζει και καταγράφει την συνείδηση. Τα όνειρα φαίνεται πως συντελούν επίσης στην ανάπτυξη γνωστικών δυνατοτήτων.
Προετοιμασία για πιθανές μελλοντικές απειλές, μέσω της γνωστικής προσομοίωσης των εμπειριών της πραγματικής ζωής, καθώς τα όνειρα είναι ένα υποσύστημα του δικτύου της συνείδησης, το μέρος εκείνο του μυαλού μας που δραστηριοποιείται και κατά τη διάρκεια της ονειροπόλησης.
Τα όνειρα είναι εκείνος ο ψυχολογικός χώρος όπου οι έντονες, αντιφατικές, ή άκρως περίπλοκες έννοιες, μπορούν να ενωθούν και να είναι διαχειρίσιμες σε μια ονειρική πραγματικότητα, έννοιες και θεματικές που θα ήταν ανησυχητικές ενώ είμαστε ξύπνιοι, υπηρετώντας έτσι την ανάγκη ψυχολογικής ισορροπίας.
Όπως και να ‘χει, τα όνειρα είναι μια μοναδική κατάσταση συνείδησης, που ενσωματώνει την εμπειρία του παρόντος, την επεξεργασία του παρελθόντος και την προετοιμασία του μέλλοντος. Πολλά παραμένουν άγνωστα σχετικά με τα όνειρα. Από τη φύση τους είναι δύσκολο να ερευνηθούν, αλλά η τεχνολογία και οι νέες ερευνητικές τεχνικές, μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της κατανόησης των ονείρων μας.
Βιβλιογραφία
Mancia, M. (1999). Psychoanalysis and the neurosciences: a topical debate on dreams. International Journal on Psychoanalysis, 80(6), 1205-1213.
Medrano-Martínez, P. & Ramos-Platón, M. J. (2014). Generation and function of dreams. Reviews in Neurology, 59(8), 359-370.
PHOTO CREDIT: Jr Korpa
