Ψυχικές Διαταραχές
Για τους περισσότερους ανθρώπους, η εξωσωματική γονιμοποίηση δεν είναι η πρώτη απόπειρα της θεραπείας για την υπογονιμότητα τους: είναι η τελευταία επιλογή για να αποκτήσουν δικό τους παιδί.
Αυτό συμβαίνει μετά από πολλούς μήνες και μερικές φορές χρόνια αποτυχίας της θεραπείας, ενώ συχνά συνοδεύεται από τεράστιο συναισθηματικό, σωματικό και οικονομικό κόστος. Τα ζευγάρια που ξεκινούν την Εξωσωματική Γονιμοποίηση (IVF) συνήθως το κάνουν με το βάρος της θλίψης και της απογοήτευσης από την στειρότητα και μπορεί να αισθάνονται κατάθλιψη, θυμό, κούραση και άγχος. Αν και συναισθηματικά έχουν ήδη εξαντληθεί, τα ζευγάρια έλκονται από μια τεχνολογία που προσφέρει νέα ελπίδα.
Η Εξωσωματική Γονιμοποίηση θεωρείται από τους ασθενείς ότι είναι η πιο αγχωτική όλων των λοιπών θεραπειών υπογονιμότητας. Οι ασθενείς βαθμολόγησαν το άγχος τους όταν υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση, ως το μεγαλύτερο σχεδόν από κάθε άλλο σημαντικό γεγονός της ζωής, όπως ο θάνατος ενός μέλους της οικογένειας ή ο χωρισμός ή το διαζύγιο. Ενώ γενικές υποθέσεις μπορούν να γίνουν σχετικά με τα επίπεδα άγχους κατά τη διάρκεια της εξωσωματικής γονιμοποίησης, η εμπειρία για τους ασθενείς με υπογονιμότητα θα είναι προσωπική και μοναδική. Κάθε ασθενής θα βιώσει το άγχος με διαφορετικό τρόπο και αυτό εξαρτάται εν πολλοίς από την προσωπικότητα του και τις εμπειρίες της ζωής.
Οι πτυχές της εξωσωματικής γονιμοποίησης που γίνονται αντιληπτές ως αγχωτικές από τους ασθενείς είναι πολύπλευρες και επηρεάζουν όλες τις πτυχές της ζωής τους: την οικογενειακή, κοινωνική, σωματική, συναισθηματική, οικονομική και θρησκευτική. Ο χρόνος είναι αγχωτικός από μόνος του, κυρίως για τη δέσμευση σε μια εντατική θεραπεία που οδηγεί σε διαταραχή των σχέσεων στην οικογένεια, την εργασία και τις κοινωνικές δραστηριότητες και για μερικούς, σε μεγάλες περιόδους αναμονής για τις θεραπευτικές υπηρεσίες.
Το στρες της εξωσωματικής γονιμοποίησης μπορεί να επηρεάσει τη συζυγική σχέση, η άρση του ρόλου της συζυγικής πράξης της αναπαραγωγής μπορεί να μειώσει τη σεξουαλική οικειότητα. Τα ζευγάρια, επίσης, μπορεί να εξαντληθούν οικονομικά, πληρώνοντας το υψηλό κόστος της εξωσωματικής γονιμοποίησης με μια κάπως περιορισμένη πιθανότητα επιτυχίας. Η ενασχόληση με τις παρενέργειες ή πιθανές επιπλοκές της ιατρικής περίθαλψης έχει τη δική της δυναμική: εξάψεις, πονοκέφαλοι, διακυμάνσεις της διάθεσης, ενέσεις, υπερηχογραφήματα, οι μελλοντικές ανησυχίες για την υγεία και τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τα έμβρυα, οι πολύδιδυμες κυήσεις, όλα αυτά συνιστούν επιπρόσθετους παράγοντες στρες. Θρησκευτικά, κοινωνικά και ηθικά θέματα μπορούν επίσης να καταστήσουν την εξωσωματική γονιμοποίηση ιδιαίτερα στρεσογόνα κατάσταση.
Ο πρώτος κύκλος της διαδικασίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης έχει βρεθεί να είναι ο πιο αγχωτικός για τους ασθενείς. Αυτό μπορεί να οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι βιώνεται μια νέα εμπειρία και μια άγνωστη ιατρική διαδικασία, με φάρμακα και θεραπευτικά πρωτόκολλα που μπορεί να αλλάξουν στην πορεία και συνεργασία με μια νέα ομάδα επαγγελματιών υγείας. Σε ένα πλήρη κύκλο θεραπείας με εξωσωματική, οι ασθενείς εντάσσονται σε μια σειρά σταδίων της όλης διαδικασίας με κάθε στάδιο να πρέπει να ολοκληρωθεί με επιτυχία πριν από τη μετάβαση στην επόμενη φάση της θεραπείας: την αρχική παρακολούθηση, την ωοληψία, τη γονιμοποίηση, την εμβρυομεταφορά, την περίοδο αναμονής για τα αποτελέσματα και τα τεστ εγκυμοσύνης.
Το επίπεδο του στρες και του άγχους αυξάνεται με κάθε στάδιο και κορυφώνεται κατά τη διάρκεια της περιόδου αναμονής για τα αποτελέσματα. Η έρευνα έχει δείξει ότι το άγχος για τους ασθενείς, που περιμένουν να ακούσουν το αποτέλεσμα της εμβρυομεταφοράς, είναι η πιο αγχωτική περίοδος, ακολουθούμενη από την αναμονή του αποτελέσματος της γονιμοποίησης και στη συνέχεια του σταδίου της ωοληψίας. Οι ασθενείς γνωρίζουν τη σημασία αυτών των βασικών φάσεων της διαδικασίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης, καθώς και η αβεβαιότητα για το αποτέλεσμα είναι συχνά εξαιρετικά οδυνηρή.
Παρά τις στρεσογόνες συνέπειες της υπογονιμότητας και των διαδικασιών της εξωσωματικής γονιμοποίησης, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η έρευνα έχει δείξει ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών προσαρμόζεται καλά συναισθηματικά. Ακόμα περισσότερο, δεν φαίνεται να υπάρχει καμία μακροπρόθεσμη επίδραση στην συζυγική σχέση και προσωπική λειτουργία. Στην πραγματικότητα, μερικές έρευνες έχουν δείξει ότι η κρίση της υπογονιμότητας μπορεί να βελτιώσει ουσιαστικά την επικοινωνία του ζεύγους και την συναισθηματική αλληλοεπένδυση.
Τα ζευγάρια μπορούν να μάθουν δεξιότητες αντιμετώπισης και διαχείρισης των κρίσεων και πρότυπα επικοινωνίας που παρέχουν δια βίου όφελος. Εκείνα τα άτομα ή ζευγάρια, που τελικώς δύσκολα προσαρμόζονται στις υψηλές απαιτήσεις όλης της διαδικασίας της εξωσωματικής, θα πρέπει να αναζητήσουν βοήθεια από επαγγελματία ψυχικής υγείας. Οι υπογόνιμοι άνθρωποι έχουν συχνά μια ροπή προς κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές (στρες), νιώθοντας πως έχουν χάσει κάθε έλεγχο. Η αυτοεκτίμηση του ενός ή και των δύο συντρόφων πλήττεται σοβαρά και συχνά νοιώθουν θυμό, μοναξιά, θλίψη. Οι ψυχικές εντάσεις αλλά και οι συγκρούσεις στην καθημερινότητα μέσα στη σχέση του ζευγαριού, συχνά γίνονται δυσβάσταχτες. Όλες αυτές οι αλλαγές στη δυναμική του ζεύγους μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρή απομάκρυνση, καθώς οι σύντροφοι απομονώνονται συναισθηματικά.
Οι υποψήφιες για εξωσωματική θα πρέπει να προετοιμαστούν κατάλληλα πριν από την έναρξη της διαδικασίας. Εδώ είναι μερικές συμβουλές για να σας βοηθήσουν στην καλύτερη προετοιμασία για την εξωσωματική γονιμοποίηση:
– Συγκεντρώστε πληροφορίες για την διαδικασία. Όσο περισσότερα μπορείτε να μάθετε και να κατανοήσετε σχετικά με τη διαδικασία, τόσο λιγότερο άγχος θα νιώσετε. Ψάξτε για άρθρα και ζητήστε ενημερωτικό υλικό από τον γυναικολόγο σας. Εάν η κλινική που σας ανέλαβε, έχει εκπαιδευτικά μαθήματα για τις υποψήφιες για εξωσωματική, να παραστείτε ατομικά και ως ζευγάρι και να μιλήσετε με τους άλλους που έχουν ήδη καταφύγει στην λύση της εξωσωματικής γονιμοποίησης.
– Προετοιμαστείτε για τη λήψη αποφάσεων. Είναι σημαντικό να προβλέψετε για κάποιες αποφάσεις που ενδέχεται να πρέπει να λάβετε κατά τη διάρκεια της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Μερικές φορές οι αποφάσεις αυτές μπορούν να έχουν ηθικές και θρησκευτικές προεκτάσεις που θα πρέπει να εξετάσετε και να συζητήσετε. Θα πρέπει να αποφασίσετε, μαζί με το γιατρό σας, πόσα έμβρυα θα μεταφερθούν μεγιστοποιώντας παράλληλα τις πιθανότητές σας για την εγκυμοσύνη, αλλά και ελαχιστοποιώντας την πιθανότητα πολύδυμης κύησης. Θα πρέπει επίσης να αποφασίσετε τι θα κάνετε με τα έξτρα ωάρια ή / και έμβρυα, δηλαδή την κατάψυξη τους ή ακόμα να αποφασίσετε αν θα τα δωρίσετε. Αν στην διαδικασία έχει εμπλακεί δότης σπέρματος ή ωαρίων ή ακόμα και γονιμοποιημένων ξένων ωαρίων, είναι σημαντικό να συζητήσετε προσεκτικά τα θέματα που σχετίζονται με αυτό πριν από την έναρξη του κύκλου. Η Συμβουλευτική μπορεί να σας βοηθήσει στη διερεύνηση αυτών των ζητημάτων.
– Δώστε ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα στον ψυχικό σας κόσμο και τις σχέσεις σας. Ένα μακροχρόνιος αγώνας ενάντια στη στειρότητα μπορεί να αναδείξει το πώς αισθάνεστε για τον εαυτό σας, την συζυγική σχέση σας, ή και τη σχέση σας με τους άλλους και να προκαλέσει δυσφορία και απομόνωση. Είναι απόλυτα ενδεδειγμένο να είστε σε καλή σχέση με τον εαυτό σας, τον σύντροφο σας και τους γύρω σας, πριν από την έναρξη ενός κύκλου εξωσωματικής γονιμοποίησης. Συζητήστε αρκετά νωρίς τις ελπίδες και τις προσδοκίες σας από τους άλλους και ιδιαίτερα από τον σύντροφο σας. Η Συμβουλευτική μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη όταν εσείς και ο σύντροφός σας αισθάνεστε κατάθλιψη, ασυνήθιστα ανήσυχη, συναισθηματικά φορτισμένη ή νιώθετε σε τέλμα.
– Αναζητήστε την υποστήριξή των υπολοίπων. Οι φίλοι και η οικογένεια μπορεί να παρέχουν την καλύτερη υποστήριξη ή αντίθετα, την χειρότερη. Αποφασίστε εκ των προτέρων με ποιους θα συζητήσετε ότι θα εμπλακείτε στην διαδικασία της εξωσωματικής. Εκ των υστέρων, πολλές γυναίκες και ζευγάρια έχουν μετανιώσει που κοινοποίησαν τα σχέδια τους σε άλλους, διότι τελικώς νιώθουν αφόρητη πίεση από αυτούς που θεωρούσαν ότι θα τους υποστήριζαν. Αν είναι διαθέσιμες και με εύκολη πρόσβαση, να ενταχθείτε σε μια ομάδα στήριξης Εξωσωματικής Γονιμοποίησης. Το Διαδίκτυο είναι επίσης μια έτοιμη πηγή υποστήριξης της υπογονιμότητας και πληροφοριών, μέσα από διάφορες ιστοσελίδες και chat rooms. Ένα μεγάλο μέρος της υποστήριξης μπορεί να προέλθει από άλλους, ξένους προς εσάς, που όμως καταλαβαίνουν την θέση σας.
– Προσδιορίστε τι σας προκαλεί πρόσθετη ένταση και τους μηχανισμούς που αυτή εκδηλώνεται. Κάθε άτομο βιώνει το στρες με διαφορετικούς τρόπους, γι ‘αυτό είναι χρήσιμο να προσδιορίσετε την πηγή του, αλλά και τους τρόπους που συνήθως αντιδράτε. Για κάποιους, μπορεί να είναι απλά να επισκεφθεί τον γυναικολόγο για την συνήθη παρακολούθηση, για άλλους μπορεί να είναι ενέσεις κλπ. Προβλέποντας τι μπορεί να προκαλέσει ένταση και άγχος, θα βοηθήσει στην ανάπτυξη στρατηγικών αντιμετώπισης. Γνωρίστε το δικό σας και το στυλ του συντρόφου σας για την αντιμετώπιση του άγχους και ό,τι έχει βοηθήσει στο παρελθόν. Δεν είναι ασυνήθιστο κάθε μέλος ενός ζευγαριού να αντιδρά διαφορετικά στο στρες. Για παράδειγμα, οι γυναίκες μπορεί να χρειαστεί να μιλήσουν και να λάβουν στήριξη, ενώ οι άνδρες μπορεί να προτιμούν να συμμετέχουν σε μια δραστηριότητα ή ένα χόμπι για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση του άγχους. Μαθαίνοντας να αποδεχόμαστε τις διαφορές στον τρόπο με τον οποίο ο καθένας από εσάς αντιδρά στο στρες, μπορεί να μειώσει τη σύγκρουση. Επιπλέον, η άσκηση είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να ανακουφίσετε τα συναισθήματα του στρες, του άγχους και της κατάθλιψης, αν και το επίπεδο της άσκησης μπορεί να χρειαστεί να προσαρμοστεί κατά τη διάρκεια του κύκλου θεραπείας, σε συνεννόηση πάντα με τον γυναικολόγο σας. Το χιούμορ είναι ένας πολύ καλός μηχανισμός αντιμετώπισης και μπορεί να σας βοηθήσει να ξεπεράσετε τις δύσκολες στιγμές. Οποιαδήποτε μέθοδος διαχείρισης του άγχους είναι επιτρεπτή και πολλές φορές αναγκαία.
– Αποφασίστε ποιες θα είναι οι προτεραιότητες σας. Για να βοηθήσετε στην μείωση ή εξάλειψη κάθε περιττού άγχος, θα πρέπει να απλοποιήσετε τη ζωή σας όσο το δυνατόν περισσότερο, κατά τη διάρκεια του κύκλου της θεραπείας. Αυτή δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για σημαντικές αποφάσεις ή αλλαγές στη ζωή σας, όπως για παράδειγμα αλλαγή εργασίας, μετακόμιση σε άλλο σπίτι κλπ. Αν είναι δυνατόν, αποφύγετε μεγάλες ευθύνες στο χώρο εργασίας που μπορεί να προσθέσει άγχος στη ζωή σας. Θα πρέπει να αποκτήσετε τον έλεγχο στις επιλογές που κάνετε στην καθημερινή σας ζωή, ενώ το πώς προχωρά η θεραπεία είναι σε μεγάλο βαθμό στα χέρια σας.
– Προβλέψτε τις πιθανά προβλήματα που μπορεί να ανακύψουν. Να περιμένετε ότι μπορεί να συμβεί το απροσδόκητο, λόγω της μοναδικότητας της ιατρικής κατάστασης του καθενός. Υπάρχουν πιθανότητες για αποτυχία σε κάθε βήμα του κύκλου και καλό θα ήταν να είστε κατάλληλα προετοιμασμένη και για τέτοιο ενδεχόμενο.
Η 10-14ήμερη περίοδος αναμονής μεταξύ της εμβρυομεταφοράς και της λήψης των αποτελεσμάτων των τεστ εγκυμοσύνης, συχνά περιγράφεται ως το πιο δύσκολο στάδιο του κύκλου. Μετά την καθημερινή επαφή με το ιατρικό προσωπικό των πρώτων σταδίων, ξαφνικά είστε μόνες σας και απλά πρέπει να περιμένετε. Θα πρέπει να σκεφτείτε για το πώς να γεμίσετε το χρόνο σας κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Είναι εύκολο να καταλάβουμε πώς θα νιώσετε αν η θεραπεία είναι επιτυχής και να μείνετε έγκυος. Ωστόσο, θα πρέπει επίσης να καταλάβουμε ότι εάν δεν υπήρξε επιτυχία στην επίτευξη εγκυμοσύνης, αυτό μπορεί να σας οδηγήσει στη θλίψη από την απώλεια της ευκαιρίας και μεγάλη απογοήτευση που αποτελούν μέρος της διαδικασίας του πένθους από την απώλεια. Σκεφτείτε όμως τον αριθμό των προσπαθειών που είστε πρόθυμες ή ικανές να κάνετε στην συνέχεια, σε συνδυασμό επίσης με την χρονική και οικονομική σας διαθεσιμότητα. Εξετάστε το ενδεχόμενο να διερευνήσετε και άλλες επιλογές, όπως η υιοθεσία.
Δεν έχει σημασία ποια θα είναι τελικώς η έκβαση της εξωσωματικής γονιμοποίησης, θα πρέπει να όλοι (με πρώτο τον ίδιο σας τον εαυτό) να αναγνωρίσουν ό,τι έχετε κάνει, σε συνεργασία με τους ιατρούς σας, το καλύτερο δυνατό για την περίπτωση σας. Με αυτόν τον τρόπο ελαχιστοποιείτε την πιθανότητα να υποπέσετε σε κατάθλιψη, που θα σηματοδοτήσει ακόμα χειρότερες προοπτικές για την ζωή σας και την συζυγική/οικογενειακή γαλήνη.
Να θυμάστε ότι σε όλα τα στάδια της διαδικασίας και στην τελική έκβαση αυτής, η ψυχολογική υποστήριξη παραμένει ένας ισχυρός πρώτης γραμμής σύμμαχος στην όλη σας προσπάθεια. Εξάλλου, η ψυχολογική σας θωράκιση θα βοηθήσει τα μέγιστα εσάς, τον σύντροφό σας και τους ιατρούς της εξωσωματικής και θα πολλαπλασιάσει τις πιθανότητες για επιτυχή έκβαση της προσπάθειας σας, της παρούσης ή όποιας μελλοντικής.
