Άρθρα και Έρευνες
Από την Ψυχολόγο του «Θάλπος Αττικής», Μαρία Μακριδάκη
Πόσες φορές σας έχει συμβεί να φύγετε από το σπίτι και να νομίζετε ότι έχετε αφήσει την κουζίνα ανοιχτή ή το θερμοσίφωνο; Τσεκάρετε συχνά την τσάντα σας για να σιγουρευτείτε ότι πήρατε το κινητό ή τα κλειδιά σας; Σε αυτές τις περιπτώσεις, έχουμε να κάνουμε με ήπιας μορφής έμμονες ιδέες και ψυχαναγκαστικές πράξεις, που δεν επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα της ζωής μας και που είναι εύκολα ελέγξιμες.
Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ μιας ήπιας κατάστασης από μια κλινική, είναι η ένταση και η συχνότητα των συμπτωμάτων, καθώς και το κατά πόσο τα συμπτώματα επηρεάζουν την ποιότητα της καθημερινή μας ζωής και την ευρύτερη λειτουργικότητά μας.
Οι έμμονες ιδέες γνωστές και ως ιδεοληψίες, δυστυχώς προκαλούν επώδυνα συναισθήματα. Μπορούν να καταδυναστεύσουν ένα άτομο σε τέτοιο βαθμό, που να του παρεμποδίσουν την οποιαδήποτε καθημερινή του δραστηριότητα. Να του επηρεάσουν δυσμενώς την προσωπική, διαπροσωπική, κοινωνική και επαγγελματική του ζωή. Το άτομο νιώθει ανήμπορο και ανίσχυρο να διώξει μια άσχημη επαναλαμβανόμενη ανεπιθύμητη σκέψη ή εικόνα και το άγχος που σχετίζεται με αυτήν. Το περιεχόμενο των ιδεοληψιών συνήθως σχετίζεται με θέματα επιθετικότητας, βίας, σεξ, μολύνσεων, ασθενειών, τάξεως του χώρου ή θρησκοληψίας.
Για να «ξορκιστούν» αυτές οι έμμονες ιδέες και το άγχος ή ο φόβος που προκαλούν, οι άνθρωποι εκδηλώνουν συχνά ψυχαναγκαστικές πράξεις, εν είδει τελετουργικών, με εξαιρετικά συγκεκριμένους και άκαμπτους κανόνες. Η παρεμπόδιση αυτών των τελετουργικών και η μη εφαρμογή τους, επιφέρει μεγάλο άγχος ακόμα και πανικό στο άτομο, καθώς πιστεύουν πως δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να ακολουθήσουν την «εξουδετερωτική» πράξη. Λόγου χάρη ένα άτομο με εμμονές μικροβίων και μολύνσεων, μπορεί να αναπτύξει μια τελετουργία συχνότατου καθαρισμού χεριών, ακόμα και σε βαθμό αυτοτραυματισμού. Ένα άτομο με χωροταξικές εμμονές, μπορεί να έχει μια χρονοβόρα και σχολαστική ρουτίνα τακτοποίησης ή αρίθμησης αντικειμένων, σχεδόν σε βαθμό αποκλειστικής καθημερινής ενασχόλησης.
Χαρακτηριστικά προσωπικότητας που συνοδεύουν αυτή τη διαταραχή, που το διαγνωστικό και στατιστικό εγχειρίδιο των ψυχικών διαταραχών (DSM-5) ονομάζει ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (obsessive compulsive disorder), είναι η τελειομανία, η ισχυρογνωμοσύνη και η αδυναμία λήψης αποφάσεων. Είναι άνθρωποι παγιδευμένοι μέσα σε μια ενδοψυχική σύγκρουση, μεταξύ των «πρέπει» και των «θέλω».
Η διαταραχή αυτή που είναι χρόνια και δυνητικά επιδεινούμενη, δυσχεραίνει σημαντικά την ποιότητα της ζωής και καθιστά το άτομο όμηρο του ίδιου του, του εαυτού. Πέρα όμως από αυτό δυσχεραίνει και τη ζωή όσων εμπλέκονται με το άτομο, λόγω των ψυχαναγκαστικών του πράξεων. Είναι λοιπόν σημαντική η αναζήτηση βοήθειας από ειδικό ψυχικής υγείας, έτσι ώστε να υπάρξει ανακούφιση από τα συμπτώματα και να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής του.
Βιβλιογραφία
Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM–5) (2013) APA
https://www.nimh.nih.gov/health/topics/obsessive-compulsive-disorder-ocd/index.shtml
PHOTO CREDIT: Srivatsan J
