Καλή Ψυχική υγεία
από την ψυχολόγο του “Θάλπος Καλαμάτας” Εύη Τσικρικού
Ο εγκλεισμός σε σωφρονιστικό ίδρυμα έχει τιμωρητικό χαρακτήρα για το άτομο που προέβη σε παραβατική ή εγκληματική πράξη, αποτρέπει όμως και τον υπόλοιπο κόσμο από μελλοντικά εγκλήματα, υπό τον φόβο της ποινής. Πέραν όμως της τιμωρίας, κύριος και ουσιαστικός σκοπός αυτής της διαδικασίας είναι, ή θα έπρεπε να είναι, η συνέτιση και η σταδιακή επαναφορά στην έννομη ζωή, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για ανήλικους. Ένας σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στην θετική εξέλιξη ενός παραβάτη ή εγκληματία είναι η συγχώρεση όσων τον αδίκησαν, όσο παράδοξο κι αν ακούγεται.
Οι ψυχολόγοι ορίζουν γενικά τη συγχώρεση ως μια συνειδητή, εσκεμμένη απόφαση του ατόμου να ελευθερωθεί από συναισθήματα δυσαρέσκειας ή εκδίκησης απέναντι σε ένα άτομο ή ομάδα που το έχει βλάψει, ανεξάρτητα από το αν αξίζει/ουν πραγματικά τη συγχώρεσή του. Η συγχώρεση δεν σημαίνει λήθη, ούτε επιδοκιμασία ή δικαιολογία των αδικημάτων, αλλά προσφέρει ηρεμία και απελευθέρωση του ατόμου από τον θυμό.
Με τον υπερπληθυσμό στις φυλακές και την υποστελέχωση τους από κατάλληλο προσωπικό, η παρουσία υπερβολικού θυμού και άλλων ψυχολογικών προβλημάτων αποτελούν ένα πολύ έντονο και σοβαρό ζήτημα όσο αναφορά την συμβίωση των κρατουμένων. Ένας ανεπίλυτος θυμός μπορεί να γίνει πιο βαθύς, να ενταθεί και να μετατραπεί σε οργή και επιθετική συμπεριφορά απέναντι σε άλλους τροφοδοτώντας την εγκληματική συμπεριφορά, την έλλειψη συνεργασίας εντός του συστήματος των φυλακών με αποτέλεσμα να δημιουργούνται αυξημένα ποσοστά υποτροπής. Ο υπερβολικός θυμός των κρατουμένων χρειάζεται να θεραπευτεί ώστε να εξαλειφθεί η σοβαρή εγκληματική συμπεριφορά και εξαιτίας αυτού σε ορισμένες χώρες προτείνονται προγράμματα συγχώρεσης στα σωφρονιστικά ιδρύματα.
Οι περισσότεροι κρατούμενοι, πριν ξεκινήσουν την παραβατική συμπεριφορά και καταλήξουν στην φυλακή έχουν ζήσει, κατά την διάρκεια της παιδικής και εφηβικής τους ηλικίας, σε αντίξοες συνθήκες διαβίωσης, δημιουργώντας τους τραυματικές εμπειρίες. Συνήθως προέρχονταν από οικονομικά και κοινωνικά μειονεκτούσες καταστάσεις στις οποίες επικρατεί βία, κατάχρηση ουσιών, διαταραγμένη οικογενειακή κατάσταση, προβλήματα υγείας και άλλες δυσμενείς εμπειρίες. Δυσανάλογοι σε αριθμό είναι μάλιστα όσοι έχουν υποστεί σοβαρά οικογενειακά συμβάντα, όπως γονικό διαζύγιο, ψύχωση, αλκοολισμό και φυλάκιση, καθώς και σωματική, συναισθηματική ή σεξουαλική κακοποίηση από μέλη της οικογένειας. Πολλοί τρόφιμοι μεγάλωσαν σε ένα περιβάλλον όπου συχνά αντιμετώπιζαν αποκλεισμό από το σχολείο, έλλειψη στέγης, σωματικούς τραυματισμούς και πρόωρο ή τυχαίο θάνατο σημαντικών άλλων ατόμων στην ζωή τους.
Εκτός αυτού, η συντριπτική πλειοψηφία έχει βιώσει τουλάχιστον ένα συμβάν ζωής που πληρεί τη διάγνωση PTSD σε κριτήρια DSM-IV για «τραυματική έκθεση» και σε πολλές περιπτώσεις η φυλάκιση φαίνεται να είναι αποτέλεσμα κλιμάκωσης των αλλαγών στη ζωή του κατά το προηγούμενο έτος. Έτσι, το ψυχικό τραύμα είναι συχνά διαδεδομένο σε αυτά τα άτομα πριν από τη φυλάκισή τους και συχνά βιώνεται κατά τη διάρκεια έκτισης της ποινής τους στη φυλακή.
Οι βαριά συναισθηματικά πληγωμένοι άνθρωποι, πληγώνουν βαθιά άλλους ανθρώπους. Η συγχώρεση – ως αρετή που αποτρέπει κάποιον από το να βλάψει και τον προτρέπει να αγωνιστεί να προσφέρει συμπόνια σε όλους, ακόμη και σε εκείνους που διαπράττουν αδικία – έχει αποδειχθεί ότι αντιστρέφει τις αρνητικές συνέπειες της άδικης μεταχείρισης και αποκαθιστά την αίσθηση της ευημερίας.
Για να καταφέρουν αυτοί οι άνθρωποι να σωφρονιστούν και να γίνουν ενεργά και ικανά μέλη της κοινωνίας όταν αποφυλακιστούν, θα πρέπει ο χρόνος εγκλεισμού να αξιοποιηθεί υπέρ τους και όχι εις βάρος τους. Για να μπορέσουν να αναγνωρίσουν τα λάθη τους και τις αδικίες που διέπραξαν εις βάρος άλλων, χρειάζεται αρχικά να συγχωρήσουν αυτούς που τους αδίκησαν πρώτοι.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
• https://greatergood.berkeley.edu/topic/forgiveness/definition
• https://www.proquest.com/openview/5423471f28a93c219206ad73f247fbea/1?pq-origsite=gscholar&cbl=18750&diss=y
• https://thestringer.com.au/forgiveness-redemption-ways-forward-instead-of-imprisonment-and-reoffending-11217#.YObe_-gzaXK
