Άρθρα και Έρευνες
από την Ψυχολόγο του “Θάλπος Αττικής” Μαρία Μακριδάκη
O William James, (1890) ένας από τους πατέρες της Ψυχολογίας, εξηγεί ότι το ανθρώπινο είδος αποτελείται από δέσμες συνηθειών και ότι η συνήθεια καλύπτει ένα πολύ μεγάλο μέρος της ζωής μας.
Η εξέλιξη της ανθρωπότητας έχει καθοριστεί από τις θετικές ή αρνητικές συνέπειες των συνηθειών μας καθώς οι συνήθειες μας δεν επηρεάζουν μόνο εμάς, αλλά και τους γύρω μας. Η συνήθεια είναι όντως σημαντική στη ζωή μας. Μεγάλο μέρος των καθημερινών μας αποφάσεων δεν είναι σκόπιμες επιλογές, αλλά συνήθειες. Τι είναι όμως η συνήθεια; Η συνήθεια είναι ένα πολύ καλά ριζωμένο μοτίβο συμπεριφοράς που έχει μεγαλύτερη δύναμη στη ζωή μας από ότι πιστεύουμε. Όταν κάτι γίνεται συνήθεια μας ορίζει και μας καθορίζει, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι μια συνήθεια όσο βαθιά ριζωμένη και να είναι δεν μπορεί να αλλάξει.
Πολλοί άνθρωποι έρχονται στη θεραπεία πεπεισμένοι ότι η αλλαγή στη συμπεριφορά τους είναι ανέφικτη. Όντως η αλλαγή δεν είναι εύκολη υπόθεση και ούτε μια συνήθεια μπορεί να κοπεί απότομα, βιαστικά ή εξαναγκαστικά. Αυτό που είμαστε μέχρι τώρα σωματικά, συμπεριφορικά, συναισθηματικά, γνωσιακά είναι και αποτέλεσμα των συνηθειών μας και αυτό που μπορεί να γίνουμε μέσα από συνειδητή προσπάθεια και διάθεση για αλλαγή είναι επίσης ένα σύνολο νέων λειτουργικότερων συνηθειών.
Κάποιες από τις πιο αρνητικές συνήθειες που μπορεί να είναι γνώριμες και οικίες σε αρκετούς μπορεί να είναι ιδεοψυναγκαστικής φύσης, καταχρήσεις ή εθισμοί πάσης φύσεως ή τελειομανία αλλά και η έντονη αυτοκριτική. Ακούγονται και είναι έντονα αυτοκαταστροφικές συνήθειες τα παραπάνω παραδείγματα, για αυτό και είναι αναγκαίο να επέλθει αλλαγή σε τέτοιες συνήθειες.
Η αλλαγή όπως προαναφέραμε δεν μπορεί να είναι απότομη. Η αποδοτική σταδιακή αλλαγή προϋποθέτει καταρχήν αυτό-παραδοχή και ομολογία της αρνητικής συνήθειας, αυτό από μόνο του ως πρώτο βήμα είναι πολύ λυτρωτικό. Η αυτοεπίγνωση είναι σημαντικός σύμμαχος στην προσπάθεια της αλλαγής, είναι σημαντικό να ξέρουμε πότε η συνήθεια μας είναι αρνητική για εμάς και να προσπαθούμε συνειδητά να απέχουμε ακόμα και από το έντονο “αυτομαστίγωμα” του εαυτού μας για το ότι έχουμε αρνητικές συνήθειες. Κοιτάμε μπροστά χωρίς βιασύνη αλλά με υπομονή. Οι γρήγορες καταναγκαστικές αλλαγές δεν κρατούν πολύ, η συνειδητή επιλογή μας και η δέσμευση μας προς μια μεθοδική αλλαγή με τη βοήθεια ειδικών είναι απαραίτητη, όπως και η σταδιακή υιοθέτηση και τεστάρισμα νέων λειτουργικών συνηθειών. Τέλος η αυτό-συγχώρεση και η αυτό-συμφιλίωση με τον εαυτό μας θα μας βοηθήσει στην αυτοεκτίμηση μας και στη μείωση των εσωτερικών συγκρούσεων έτσι ώστε οι αρνητικές συνήθειες να μείνουν στο παρελθόν και οι νέες να ριζώσουν.
Βιβλιογραφία
Psychology of Habit Wendy Wood and Dennis Runger ¨Annu. Rev. Psychol. 2016. 67:11.1–11.26
Photo by Omar Flores on Unsplash
