Ψυχικές Διαταραχές
Από την Κοινωνική Λειτουργό του «Θάλπος Καλαμάτας» Αρετή Γλέζου
Η Διπολική διαταραχή ή αλλιώς Μανιοκατάθλιψη είναι μια σχετικά κοινή ψυχική ασθένεια. Σύμφωνα με το διαγνωστικό εγχειρίδιο για τις ψυχιατρικές διαταραχές DCM-IV, το βασικό χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης ασθένειας είναι η παρουσία ενός ή περισσοτέρων μανιακών επεισοδίων που συνοδεύονται από την παρουσία ενός ή περισσότερων μείζονων καταθλιπτικών επεισοδίων.
Τόσο τα επεισόδια μανίας όσο και οι περίοδοι κατάθλιψης, μπορούν να διαρκέσουν από λίγες ώρες ή μερικές μέρες μέχρι και για αρκετές εβδομάδες ή ολόκληρους μήνες. Η ένταση και η διάρκεια των συμπτωμάτων διαφέρουν από άτομο σε άτομο και υπάρχει ακόμη και η περίπτωση κάποιος να μη γνωρίζει ότι πάσχει, εάν τα συμπτώματα είναι ήπιας μορφής.
Σύμφωνα με το διαγνωστικό εγχειρίδιο DCM-IV, η Διπολική διαταραχή διακρίνεται σε δυο τύπους: Διπολική διαταραχή I (Bipolar I) και Διπολική διαταραχή II (Bipolar II). Ο πρώτος τύπος χαρακτηρίζεται από την παρουσία ενός ή περισσοτέρων μανιακών επεισοδίων και από ένα ή περισσότερα μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια, ενώ ο δεύτερος χαρακτηρίζεται από την παρουσία ενός ή περισσοτέρων μείζονων καταθλιπτικών επεισοδίων που συνοδεύονται τουλάχιστον από ένα υπομανιακό επεισόδιο.
Τα συμπτώματα επεισοδίου της μανίας είναι τα εξής:
- Διαταραχή της συναισθηματικής διάθεσης, κατά την οποία ο ασθενής μπορεί να γελά ασυναίσθητα και παρορμητικά, χωρίς ιδιαίτερο λόγο, να μιλά στους πάντες ακόμα και σε αγνώστους, να αναζητά ανθρώπους να μιλήσει με επίμονο τρόπο, να εκνευρίζεται, να επιτίθεται ή να θυμώνει εάν δε γίνουν αξιοπρόσεχτες οι επιθυμίες του.
- Διογκωμένη αυτοεκτίμηση, δηλαδή εμφάνιση υπερβολικής αυτοπεποίθησης και έλλειψη αυτοκριτικής που μπορεί να συνδυάζεται με παραληρητικές ιδέες μεγαλείου.
- Ελαττωμένη ανάγκη για ύπνο.
- Πίεση λόγου, όπου ο ασθενής μιλά δυνατά και γρήγορα. Το περιεχόμενο της ομιλίας εμπεριέχει αστεία, λογοπαίγνια, υβρεολόγιο και εχθρικότητα. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιεί θεατρικό στυλ, να χορεύει ή να τραγουδά.
- Φυγή ιδεών και διάσπαση προσοχής. Συνήθως εκδηλώνεται με ταχείες αλλαγές των θεμάτων στην ομιλία ή και με δραστηριότητες οι οποίες προκαλούνται από εξωτερικά ερεθίσματα.
- Αυξημένη δραστηριότητα. Παρουσιάζει κινητική ανησυχία και αυξημένη κοινωνικότητα.
- Συναισθηματική αστάθεια. Είναι δυνατόν να περάσει από μία κατάσταση θυμού ή θλίψης στην ευφορία ή και το αντίστροφο.
- Παραληρητικές ιδέες και ψευδαισθήσεις, εμπλοκή σε δραστηριότητες με πολλές επιπτώσεις, χωρίς κριτική σκέψη και με αίσθημα μεγαλείου και υπέρμετρης εξωπραγματικής αισιοδοξίας.
Τα συμπτώματα επεισοδίου της κατάθλιψης είναι τα εξής:
- Έλλειψη διάθεσης – αίσθημα θλίψης
- Ανηδονία – μείωση ενδιαφέροντος και δραστηριοτήτων
- Απώλεια ή αύξηση της όρεξης και κατ’ επέκταση μείωση ή αύξηση του βάρους
- Κόπωση ή εξάντληση
- Διαταραχή ύπνου
- Αδυναμία συγκέντρωσης
- Αρνητικές σκέψεις – απόπειρες αυτοκτονίας
- Κοινωνική και επαγγελματική έκπτωση
- Ευερεθιστότητα και ενοχές
- Χρόνιος πόνος χωρίς αιτία.
Η Διπολική διαταραχή προσβάλει με την ίδια συχνότητα άνδρες και γυναίκες όλων των εθνικοτήτων και κοινωνικών ομάδων. Σύμφωνα με έρευνες, η διπολική διαταραχή προσβάλλει περισσότερους από 30 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, και συγκαταλέγεται μεταξύ των 20 νοσημάτων που προκαλούν τη μεγαλύτερη αναπηρία. Έως 2% των ευρωπαίων πολιτών θα εμφανίσουν διπολική διαταραχή κάποια χρονική στιγμή κατά τη διάρκεια της ζωής τους, εκ των οποίων περίπου οι μισοί θα αναπτύξουν διπολική διαταραχή Ι. Ο κίνδυνος εμφάνισης διπολικής διαταραχής είναι υψηλότερος σε νεαρούς ενήλικες με τουλάχιστον τις μισές περιπτώσεις να ξεκινούν πριν την ηλικίατων 25.
Όσοι πάσχουν από Διπολική διαταραχή Ι διατρέχουν σημαντικό κίνδυνο να αναπτύξουν ταυτόχρονα και άλλες διαταραχές, οι οποίες καλούνται «συννοσηρές». Η πρόσφατη έρευνα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας «Πρωτοβουλία Έρευνας για την Παγκόσμια Ψυχική Υγεία» διαπίστωσε ότι τα δύο τρίτα των ανθρώπων με διπολική διαταραχή υπέφεραν επίσης από αγχώδεις διαταραχές και περισσότεροι από το ένα τρίτο αντιμετώπιζαν κάποια διαταραχή χρήσης ουσιών. Παρά τις σοβαρές αυτές επιπτώσεις, το ποσοστό των ατόμων με διπολική διαταραχή που λαμβάνουν θεραπεία είναι μικρότερο του 50%.
Λαμβάνοντας αποτελεσματική θεραπεία οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να αποκτήσουν καλύτερο έλεγχο των συναισθηματικών τους μεταπτώσεων και των συνοδών συμπτωμάτων. Όσον αφορά τη φαρμακευτική αγωγή χρησιμοποιείται μια πληθώρα δραστικών ουσιών, ενώ τα θεραπευτικά σχήματα μπορεί να τροποποιούνται ανάλογα με τη φάση (μανία ή κατάθλιψη), της νόσου. Ιδιαίτερη σημασία στην αντιμετώπιση της διπολικής διαταραχής κατέχουν διάφορα είδη ψυχοθεραπευτικών και ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων. Έχει αποδειχθεί ότι οι μέθοδοι αυτοί σε συνδυασμό με την φαρμακοθεραπεία, βοηθούν στην σταθεροποίηση της διάθεσης, μειώνουν τις υποτροπές της νόσου, περιορίζουν τις νοσηλείες, ενισχύουν την συμμόρφωση στη θεραπεία, στηρίζουν το ρόλο των άλλων μελών της οικογενείας και βελτιώνουν τη λειτουργικότητα του ασθενούς.
Χρήσιμες Πληροφορίες:
Παγκόσμια Ημέρα Διπολικής διαταραχής: 30 Μαρτίου
Ελληνική Διπολική Οργάνωση (ΕΔΟ)
Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ενώσεων Οικογενειών Ατόμων με Ψυχική Ασθένεια (EUFAMI) www.eufami.org
Παγκόσμια Ομοσπονδία για την Ψυχική Υγεία: www.wfmh.org
Πανελλήνιος Σύλλογος Οικογενειών για την Ψυχική Υγεία (ΣΟΨΥ) www.iatronet.gr/sopsi
Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ) www.epipsi.gr
Πρόγραμμα κατά του Στίγματος της Ψυχικής Ασθένειας www.epipsi.gr/openthedoors/default.htm
210-6515600 Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη του ΕΠΙΨΥ
