Καλή Ψυχική υγεία
Από την Ψυχολόγο του «Θάλπος Αττικής», Μαρία Μακριδάκη
Αφού εξετάσαμε σε προηγούμενο άρθρο το χιούμορ σε σχέση με το πρώτο συστατικό της υγιούς ψυχικής κατάστασης, τη ρύθμιση των συναισθημάτων, τώρα θα δούμε το χιούμορ σε σχέση με το δεύτερο συστατικό της υγιούς ψυχικής κατάστασης, που είναι η ικανότητα αντιμετώπισης του άγχους και η προσαρμογή στην αλλαγή.
Είναι αλήθεια ότι τα υψηλά επίπεδα αγχωτικών καταστάσεων, όπως οι φυσικές καταστροφές, οι συγκρουσιακές σχέσεις, η εργασιακή πίεση και τα οικονομικά προβλήματα, μπορούν να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική μας υγεία. Οι έρευνες δείχνουν ότι η ικανότητα να ανταποκριθούμε με χιούμορ στο στρες, που προκαλούν οι προαναφερθείσες αντιξοότητες, αποτελεί ένα σημαντικό και αποτελεσματικό τρόπο αντιμετώπισης τους. Ίσως μάλιστα το χιούμορ, να έχει εξελιχθεί στους ανθρώπους ειδικά για αυτό το σκοπό.
Το χιούμορ βοηθά στο να επανεκτιμήσουμε μια αγχωτική κατάσταση και να τη δούμε λιγότερο απειλητική. Ως συνέπεια αυτής της επανεκτίμησης, η κατάσταση γίνεται λιγότερο αγχωτική και πιο διαχειρίσιμη και το άτομο είναι λιγότερο πιθανό να βιώσει μια έντονη κατάσταση άγχους. Το χιούμορ φαίνεται πως είναι ο υγιής τρόπος να νιώθουμε μια «απόσταση» μεταξύ του εαυτού μας και του προβλήματος, ένας τρόπος να στεκόμαστε και να κοιτάμε το πρόβλημα από μια άλλη «προοπτική».
Το να πάρουμε μια χιουμοριστική προοπτική σε μια αγχωτική κατάσταση, θα μπορούσε να μας επιτρέψει να τροποποιήσουμε το πλαίσιο αναφοράς μας, αλλάζοντας τις εκτιμήσεις της αρνητικής απειλής, σε θετικές προκλήσεις και αυξάνοντας τα συναισθήματα της κυριαρχίας και του ελέγχου επί της κατάστασης. Η χρήση του χιούμορ στην αντιμετώπιση προβλημάτων, περιλαμβάνει τόσο τη συναισθηματική αυτοπροστασία, όσο και την ενεργή αντιμετώπιση των προβλημάτων.
Αξίζει να αναφερθεί, ότι το χιούμορ επίσης έχει αποδειχτεί ευεργετικό και στην αντιμετώπιση ακραίων και ανεξέλεγκτα αγχωτικών καταστάσεων, όπως είναι η αιχμαλωσία σε πόλεμο και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Η ερευνήτρια Λίντα Χένμαν (2001) πήρε συνεντεύξεις από 60 Αμερικανούς στρατιώτες που ήταν πάνω από 7 χρόνια αιχμάλωτοι πολέμου στο Βιετνάμ. Ήταν σε διαρκή απομόνωση, με πείνα, βασανιστήρια και ξυλοδαρμούς, αλλά αυτά τα άτομα έδειξαν ένα αξιοσημείωτο επίπεδο προσαρμογής. Όταν τους ρώτησε λοιπόν για το πώς κατάφεραν να αντιμετωπίσουν μια τέτοια κακουχία σε καθημερινή βάση, οι περισσότεροι τόνισαν τη σημασία του χιούμορ για τη διατήρηση της ανθεκτικότητάς τους. Με το χιούμορ ανέφεραν ότι κατάφεραν να προκαλέσουν θετικά συναισθήματα, να διατηρήσουν την ομαδική συνοχή και το ηθικό τους. Με το να κάνουν αστεία για τους φρουρούς τους και τις κακουχίες τους, οι αιχμάλωτοι πολέμου μπόρεσαν να αποκτήσουν μια αίσθηση ευθύνης σε μια κατάσταση κατά την οποία δεν είχαν πραγματικό έλεγχο. Μερικοί από τους κρατούμενους, διακινδύνευσαν ακόμα και τα βασανιστήρια για να πουν ένα αστείο μέσα από τους τοίχους, σε έναν άλλο κρατούμενο που χρειαζόταν συναισθηματικό ανέβασμα.
Η σημασία του χιούμορ έχει επίσης τονιστεί από τους επιζώντες των στρατοπέδων συγκέντρωσης. Ο Βίκτορ Φράνσελ (1984) κρατούμενος σε ένα ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης, κατά τη διάρκεια του β ‘ Παγκοσμίου πολέμου, χαρακτήρισε το χιούμορ ως “ένα άλλο από τα όπλα της ψυχής στον αγώνα για αυτοσυντήρηση” (σελ. 63).
Τα άτομα με υψηλή την αίσθηση του χιούμορ, μπορεί να είναι το ίδιο πιθανό να βιώσουν παράγοντες άγχους όπως οικονομικές απώλειες, επαγγελματικές πιέσεις, ανεργία, θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου και χωρισμούς, με τα άτομα με μικρή ή καθόλου αίσθηση του χιούμορ, αλλά η συχνότερη χρήση του χιούμορ, τους επιτρέπει να δουν αυτούς τους παράγοντες άγχους, ως λιγότερο απειλητικούς και να συγκεντρώσουν περισσότερη κοινωνική υποστήριξη.
Βιβλιογραφία
Frankl V. (1984). Man’s Search for Meaning Washington Square Press: New York,
Henman, L. (2001). Humor as a coping mechanism: Lessons from POWs. Humor – International Journal of Humor Research 14(1):83-94
Martin, R & Ford, T.(2018). The Psychology of Humor: An Integrative Approach. 2nd ed. Pub: academic press
PHOTO CREDIT: Aziz Acharki
Διαβάστε το τρίτο άρθρο της σειράς δημοσιεύσεων για τα οφέλη του χιούμορ, “Είναι το χιούμορ πάντα ωφέλιμο;“
https://thalpos.org.gr/nea-typos/nea-arthra/einai-to-hioymor-panta-ofelimo
