Οριακή διαταραχή προσωπικότητας: Οσα πρέπει να ξέρετε για την συγκεκριμένη ψυχική διαταραχή

Η οριακή ή μεταιχμιακή διαταραχή προσωπικότητας (borderline personality disorder – BPD) χαρακτηρίζεται από την ασταθή ψυχική διάθεση και συμπεριφορά καθώς και τις ασταθείς διαπροσωπικές σχέσεις.

Αναγνωρίστηκε επίσημα το 1980, όταν καταχωρίσθηκε για πρώτη φορά στο Διαγνωστικό και στατιστικό εγχειρίδιο των ψυχικών διαταραχών (DSM-III) ως διαγνώσιμο νόσημα.
Το DSM χρησιμοποιείται από τους περισσότερους ψυχιάτρους και τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας γενικότερα για τη διάγνωση των ψυχικών νοσημάτων.
Σύμφωνα με το Αμερικανικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας (NIMH), επειδή ορισμένα άτομα που πάσχουν από σοβαρής μορφής ΜΔΠ εκδηλώνουν βραχέα ψυχωσικά επεισόδια, αρχικά οι ειδικοί θεωρούσαν την ΜΔΠ άτυπη (ή μεταιχμιακή) εκδοχή άλλων ψυχικών νοσημάτων.

Οι πάσχοντες με οριακή διαταραχή προσωπικότητας συνήθως:

• Αντιμετωπίζουν δυσκολία ελέγχου των συναισθημάτων και των σκέψεών τους
• Εκδηλώνουν παρορμητική και παράτολμη συμπεριφορά
• Δεν διατηρούν σταθερές σχέσεις με άλλους ανθρώπους

Στα άτομα με οριακή διαταραχή παρατηρούνται υψηλοί δείκτες συνύπαρξης και άλλων διαταραχών, όπως κατάθλιψη, αγχώδης διαταραχή, κατάχρηση ουσιών ή διατροφική διαταραχή, καθώς και υψηλοί δείκτες αυτό-τραυματισμού, τάσεων αυτοκτονίας ή αυτοκτονίας.

Αίτια

Οι έρευνες σχετικά με τα αίτια και τους παράγοντες κινδύνου που εμπλέκονται στην οριακή διαταραχή βρίσκονται ακόμη σε αρχικό στάδιο. Οι επιστήμονες συμφωνούν, σε γενικές γραμμές, πως εμπλέκονται τόσο γενετικοί όσο και περιβαλλοντικοί παράγοντες.

Ενδείξεις και συμπτώματα

Σύμφωνα με την τέταρτη έκδοση του DSM (DSM-IV-TR), για να προκύψει διάγνωση για οριακή διαταραχή προσωπικότητας, το άτομο πρέπει να έχει εκδηλώσει σταθερό μοτίβο συμπεριφοράς που ανταποκρίνεται σε τουλάχιστον πέντε από τα παρακάτω:

• Ακραίες συμπεριφορές –πανικός, κατάθλιψη, οργή, έντονη ταραχή– στο ενδεχόμενο εγκατάλειψης, πραγματικής ή αντιληπτής (δεν λαμβάνεται υπ’ όψιν εάν όντως είναι πραγματική)
• Μοτίβο έντονης και ταραχώδους σχέσης με μέλη της οικογένειας, φίλους και άλλα αγαπημένα πρόσωπα που συχνά ακροβατεί ανάμεσα στην υπερβολική οικειότητα και αγάπη (εξιδανίκευση) και την υπερβολική αντιπάθεια ή το θυμό (υποτίμηση)
• Διαστρεβλωμένη και ασταθής αυτοεικόνα ή αντίληψη του εαυτού, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε απότομες εναλλαγές της συναισθηματικής κατάστασης, της γνώμης, των αξιών, των σχεδίων και των στόχων του ατόμου για το μέλλον (π.χ. σπουδές ή επαγγελματική πορεία)
• Παρορμητικές και συχνά επικίνδυνες συμπεριφορές, όπως επεισόδια καταναλωτικής μανίας, σεξ χωρίς προφύλαξη, κατάχρηση ουσιών, επικίνδυνη οδήγηση και επεισοδιακή υπερφαγία
• Επαναλαμβανόμενες αυτοκτονικές συμπεριφορές (ή απειλές) ή συμπεριφορές αυτό-τραυματισμού, όπως τραυματισμός με κοφτερό αντικείμενο
• Εκρηκτική και εντόνως μεταβλητή διάθεση, με κάθε επεισόδιο να διαρκεί από μερικές ώρες έως μερικές ημέρες
• Χρόνιο αίσθημα κενού και/ή πλήξης
• Απρεπής, έντονος θυμός ή δυσκολία διαχείρισης θυμού
• Παρανοϊκές σκέψεις ή συμπτώματα διάσχισης που σχετίζονται με το στρες, όπως το αίσθημα αποκοπής από τον εαυτό, παρατήρηση του εαυτού εκτός του σώματος ή απώλεια επαφής με την πραγματικότητα

Φαινομενικά κοινότυπα ερεθίσματα ή γεγονότα μπορεί να πυροδοτήσουν τα συμπτώματα της οριακής διαταραχής της προσωπικότητας. Για παράδειγμα, οι πάσχοντες μπορεί να αισθάνονται θυμό ή δυσφορία λόγω πρόσκαιρου αποχωρισμού, λόγω διακοπών, επαγγελματικού ταξιδιού ή ξαφνικής αλλαγής σχεδίων, από κοντινά τους πρόσωπα.
Μελέτες έχουν υποδείξει ότι τα άτομα με ΜΔΠ βλέπουν θυμό σε ένα συναισθηματικά ουδέτερο πρόσωπο και αντιδρούν πιο έντονα σε αρνητικά φορτισμένες λέξεις, σε σύγκριση με άτομα που δεν πάσχουν από τη διαταραχή.