Άρθρα και Έρευνες
Aπό την Ψυχολόγο του «Θάλπος Αττικής» Μαρία Μακριδάκη
Στα προηγούμενα άρθρα εξετάσαμε την βία στην οικογένεια και την βία στα σχολεία αλλά το κοινωνικό φαινόμενο της βίας δεν περιορίζεται μόνο εκεί. Η βία στον εργασιακό χώρο παίρνει την μορφή του εκφοβισμού, της ηθικής παρενόχλησης, της εργασιακής υπονόμευσης, της εργασιακής ψυχολογικής κακομεταχείρισης. Ο όρος που έχει επικρατήσει για αυτή την συμπεριφορά είναι αγγλικός: Μobbing, από το ρήμα mob που σημαίνει επιτίθεμαι, περικυκλώνω, ενοχλώ.
Στη χώρα μας, το Mobbing άρχισε μόλις πρόσφατα να αποτελεί αντικείμενο έρευνας. Στην Ελλάδα φαίνεται πως το φαινόμενο έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις, αφού οι έρευνες αποκαλύπτουν ότι ένας στους δέκα Έλληνες παραδέχεται συνθήκες εκφοβισμού στο χώρο εργασίας του, ενώ το 5% των εργαζομένων αναφέρουν ακόμα και περιστατικά σωματικής βίας στη δουλειά τους (Κοΐνης & Σαρίδη, 2013).
Το φαινόμενο mobbing δεν περιγράφει τις τυχόν περιστασιακές αντιπαραθέσεις μεταξύ συναδέλφων, όσο και αν ξεφεύγουν από τα καθωσπρέπει όρια. Ούτε έχει να κάνει με τις περιστασιακές και εκτός ορίων εκδηλώσεις και εκτονώσεις θυμού, που μπορούν να οφείλονται σε έναν έντονο και εκρηκτικό χαρακτήρα ενός ιεραρχικά ανώτερου που επιλέγει να διοικεί με αυτό τον τρόπο και άρα γίνονται όλοι δέκτες τις έντονης συμπεριφοράς του. Το Mobbing περιγράφει την συστηματική και στοχευμένη, ύπουλη επιθετικότητα του θύτη προς ένα συγκεκριμένο θύμα.
Η σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα μας ενσταλάζει από μικρή ηλικία τον ανταγωνισμό περισσότερο από την συνεργασία. Όταν λοιπόν ο ανταγωνισμός αυτός στερείτε νομικών και ηθικών κανόνων καλλιεργεί και ενισχύει σε συγκεκριμένα άτομα τα πιο αρνητικά στοιχεία της προσωπικότητάς τους που είναι ο ατομισμός, η εγωκεντρικότητα και γενικά η εξυπηρέτηση των ατομικών τους συμφερόντων με οποιαδήποτε συνέπεια στον περίγυρο τους. Ένας τέτοιος άνθρωπος, όταν αναλάβει μία υψηλή ιεραρχικά θέση, είναι πιθανό να κατευθύνει και να εκτονώσει τη συσσωρευμένη επιθετικότητά του προς το πιο αδύνατο μέλος των υφισταμένων υπαλλήλων του.
Οι επιπτώσεις στα άτομα που έχουν υποστεί το mobbing είναι πολλές. Καταρχήν ο εργαζόμενος μπορεί να εμφανίσει διάφορα ψυχοσωματικά συμπτώματα και ευρύτερη σωματική δυσφορία, παρατηρείται συχνή ή μακροχρόνια απουσία από την εργασία με διάφορες προφάσεις που μπορούν να αφορούν στην υγεία ή σε οικογενειακά θέματα.
Ένα άτομο που έχει υποστεί συστηματικά και για μεγάλο καιρό mobbing εμφανίζει μειωμένη αντοχή στο άγχος και σε αγχωτικές καταστάσεις, είτε αφορούν στο εργασιακό περιβάλλον είτε εκτός αυτού. Επίσης διαταράσσεται ο ύπνος, επηρεάζεται η όρεξη για φαγητό, αλλάζει η συμπεριφορά η οποία μπορεί να εμφανίζει ακόμα και επιθετικά στοιχεία. Αίσθημα μεγάλης κόπωσης όπως και καταχρήσεις και εξαρτήσεις αλκοόλ και φαρμάκων είναι επίσης συνέπειες του φαινομένου mobbing. Γενικά περιγράφεται μια εικόνα που συνάδει με καταθλιπτική συμπτωματολογία.
Καταλαβαίνουμε λοιπόν πόσο σημαντικό είναι το καλό εργασιακό περιβάλλον στην ψυχική υγεία ενός ανθρώπου. Θα πρέπει να τονίσουμε λοιπόν ότι η εργασιακή ικανοποίηση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την προσωπική ανάπτυξη, γιατί η κοινωνική υποστήριξη που λαμβάνει κάποιος από το εργασιακό του περιβάλλον, ενισχύει την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση του (Khoo, 2010).
Οι επιχειρήσεις επομένως, δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, οφείλουν μέσω του εσωτερικού κανονισμού τους να θεσπίσουν όρια και κανόνες επαγγελματικής συμπεριφοράς. Οφείλουν να επιμορφώνουν σχετικά τα στελέχη τους, να ενισχύουν το διάλογο και την καλή επικοινωνία, να προάγουν το σεβασμό της ανθρώπινης αξίας και να διατηρούν τις καλές συνθήκες εργασίας έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα σύστημα επαγρύπνησης και έγκαιρου εντοπισμού ύποπτων συμπεριφορών.
(Κοΐνης & Σαρίδη, 2013)
Στο επόμενο και τελευταίο άρθρο για τη βία θα αναφερθούμε στον συναισθηματικό εκβιασμό που είναι μια μορφή ψυχολογικής βίας.
Βιβλιογραφία
- Κοΐνης, Α., & Σαρίδη, Μ. (2013). Τo mobbing στον εργασιακό χώρο. Επιπτώσεις mobbing στο χώρο της υγείας. Ανασκοπική µελέτη. Ελληνικό Περιοδικό της Νοσηλευτικής Επιστήµης, 6(1), 36-48.
- Khoo, S.B. (2010). Academic mobbing: Hidden health hazard at workplace. Malaysian Family Physician, 5(2), 61-67.
