Άρθρα και Έρευνες
Από την Ψυχολόγο του «Θάλπος Αττικής», Μαρία Μακριδάκη
Στο παρόν άρθρο θα εξετάσουμε την εθιστική δράση του θυμού. Καταρχήν να τονίσουμε ότι ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό ανθρώπινο συναίσθημα, είναι μια αυτόματη φυσική αντίδραση στον συναισθηματικό πόνο, που πηγάζει από καταστάσεις κατά τις οποίες βιώνουμε αδικία, φόβο, αδυναμία, απόρριψη, απειλή (Novaco, 1995). Ο τρόπος που επιλέγουμε να διαχειριστούμε το θυμό μας όμως, κρίνει το αν είναι λειτουργικός ή μη.
Ο αποτελεσματικότερος τρόπος διαχείρισης του θυμού, είναι η αντιμετώπιση της πηγής του. Η πιο αναποτελεσματική προσέγγιση είναι η καταπίεση ή και η άρνηση του συναισθήματος του θυμού. Ο θυμός αν «αποθηκευτεί», είναι ένα διαβρωτικό συναίσθημα που οδηγεί σε μνησικακία, εχθρότητα αλλά και κατάθλιψη. Πέρα όμως από την τοξικότητα του, ο θυμός έχει και έναν εθιστικό χαρακτήρα.
Ο θυμός φαίνεται ότι προσπερνάει τους ηθικούς και ορθολογικούς φραγμούς, γιατί προέρχεται από ένα αρχέγονο σύστημα το μεταιχμιακό (limbic), το εγκεφαλικό κέντρο των αυτόματων συναισθημάτων του φόβου και της επιθυμίας. Ενεργοποιείται το fight or flight σύστημα του οργανισμού μας με αποτέλεσμα την υπερέκκριση αδρεναλίνης και την εγρήγορση. Ο θυμός, δημιουργεί παρόμοιο εθιστικό «high» με αυτό που δημιουργεί ο κίνδυνος σε δραστηριότητες έντονης συγκίνησης, όπως τα extreme sports, αλλά ακόμα και ο τζόγος και έτσι ενεργοποιούνται οι υποδοχείς της ντοπαμίνης.
Πέρα όμως από το χημικό κομμάτι του εθισμού, υπάρχει και το ψυχολογικό. Ο θυμός μπορεί να ενεργοποιηθεί από συναισθήματα ανασφάλειας και ευαλωτότητας του εγώ, που συναντάμε σε ναρκισσιστικές προσωπικότητες. Η εκτόνωση του θυμού κάνει κάποιον να νιώσει δυνατός, ότι έχει τον απόλυτο έλεγχο της κατάστασης (όταν στην πραγματικότητα ισχύει το ακριβώς αντίθετο) και να ξεπεράσει εκείνη τη στιγμή αυτά τα συναισθήματα. Δυστυχώς τα προϊόντα του θυμού, ενισχύουν τις αρνητικές συνέπειες, καταστρέφοντας τις κοινωνικές σχέσεις και έτσι ο φαύλος κύκλος της ανασφάλειας συνεχίζεται. Ο θυμός όμως γίνεται οικείος, γνώριμος και συστηματική μέθοδος συναισθηματικής αποφυγής. Ειδικά για τους ανθρώπους που μεγαλώνουν σε δύσκολα περιβάλλοντα, η αστάθεια και η αβεβαιότητα του θυμού, γίνονται η νόρμα, η συνήθεια. Και αυτή η συνήθεια του θυμού, χρησιμοποιείται από αυτούς για να αποσπάσουν τον εαυτό τους και να ξεφύγουν από συναισθήματα κενότητας ή φόβου. Η έξαψη, η αδρεναλίνη του θυμού, παράγει μια καταστροφική οικειότητα, που κάποιοι προτιμούν να έχουν στην ζωή τους, παρά να αντιμετωπίσουν την θλίψη και την απώλεια.
Όπως σε όλους τους εθισμούς όμως, οι συνέπειες είναι επικίνδυνες. Μέσα από το θυμό χάνεις δεν κερδίζεις, και όμως τα παραπάνω εξηγούν το γιατί κάποιοι άνθρωποι έχουν κάνει το θυμό, αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής τους.
Βιβλιογραφία
Novaco, R. W. (2000). Anger. In A. E. Kazdin (Ed.), Encyclopedia of psychology (pp. 170-174). Washington, DC: American Psychological Association and Oxford University Press.
https://psychcentral.com/lib/is-anger-an-addiction/
https://www.addictionpro.com/article/when-anger-drug-choice
https://www.psychologytoday.com/us/blog/culture-shrink/201508/angers-allure-are-you-addicted-anger
PHOTO CREDIT: Luz Fuertes
