Άρθρα και Έρευνες
Από την Ψυχολόγο του «Θάλπος Καλαμάτας», Εύη Τσικρικού
Ο όρος ομοφοβία είναι αντιδάνειο από την αγγλική λέξη homophobia, η οποία προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις ομός (όμοιος) και φοβία. Πρόκειται για έναν παράλογο φόβο ή μίσος προς την ομοφυλοφιλία, τους μη ετεροφυλόφιλους ανθρώπους ή οτιδήποτε ή οποιοσδήποτε παρεκκλίνει από μια αυστηρά κανονιστική ετερόφυλη προσέγγιση στη σεξουαλικότητα και τη σεξουαλική ταυτότητα.
Αρχικά, η ομοφοβία διαφέρει από τον ομοαρνητισμό, καθώς η δεύτερη λέξη αναφέρεται στις περιπτώσεις όπου κάποιος αντιτίθεται στην ομοφυλοφιλία, δίχως όμως να προβαίνει σε καμία απολύτως αρνητική ενέργεια σε βάρος των ομοφυλόφιλων.
Γιατί όμως κάποιοι άνθρωποι δεν διαφωνούν απλώς αλλά επιτίθενται μεταφορικά και κυριολεκτικά και προβαίνουν σε εκδικητικές ενέργειες σε μία ξεκάθαρα προσωπική επιλογή ενός άλλου ανθρώπου, πολλές φορές αγνώστου;
Η εσωτερικευμένη ομοφοβία (ή εγωδυστονική ομοφοβία) αφορά τα αρνητικά συναισθήματα που τρέφει κάποιος για τον ίδιο του τον εαυτό επειδή είναι ομοφυλόφιλος. Ο συγκεκριμένος όρος έχει δεχτεί επικρίσεις επειδή η ύπαρξη αρνητικής στάσης δεν συνεπάγεται απαραίτητα φοβία· για τον λόγο αυτό, προτιμάται ο όρος «εσωτερικευμένος στιγματισμός». Η εσωτερικευμένη ομοφοβία προκαλεί σοβαρή σύγκρουση με τον σεξουαλικό προσανατολισμό του ατόμου ή αποδοκιμασία του, μπορεί να οδηγήσει σε ακραία απώθηση (καταπίεση) της ομοφυλοφιλικής επιθυμίας και σε κάποιες περιπτώσεις, παρατηρείται μια εσωτερική σύγκρουση, που διαρκεί κάποια περίοδο κατά την οποία οι βαθιά ριζωμένες θρησκευτικές ή κοινωνικές πεποιθήσεις αντιπαρατίθενται με τις ισχυρές ερωτικές και συναισθηματικές επιθυμίες.
Μια άλλη μορφή κοινωνικής ομοφοβίας μπορεί να θεωρηθεί ο φόβος ενός ατόμου μήπως θεωρηθεί γκέι. Η ομοφοβία στους άντρες συνδέεται με την ανασφάλεια τους όσον αφορά τον ανδρισμό τους. Για τον λόγο αυτό, η ομοφοβία είναι τόσο διαδεδομένη στα σπορ και στην υποκουλτούρα των φιλάθλων που θεωρείται στερεοτυπικά πολύ αρρενωπή. Μέσω αυτή της αποστασιοποίησης από τους γκέι, ο ομοφοβικός επιβεβαιώνει τον ρόλο του ως ετεροφυλόφιλου σε μια έτερο-κανονική κοινωνία και καταβάλλει προσπάθεια να αποφύγει να χαρακτηριστεί γκέι και να τύχει της ανάλογης αρνητικής αντιμετώπισης.
Η πολιτισμική ομοφοβία προκαλείται σε μεγάλο βαθμό από τα κοινωνικά πρότυπα που υπαγορεύουν τη “σωστή” σεξουαλικότητα. Παρόλο που οι σεξουαλικές επαφές μεταξύ γυναικών και μεταξύ ανδρών έχουν εμφανιστεί σε όλες τις κοινωνίες καθ΄ όλη την ιστορία, και είναι αποδεκτές σε αρκετούς πολιτισμούς, η γενική αντίληψη καταστέλλει τη σεξουαλικότητα σε οποιαδήποτε μορφή, εκτός από την συνουσία για αναπαραγωγή ή σεξουαλική δραστηριότητα στο πλαίσιο του ετεροφυλικού γάμου. Επομένως, η σεξουαλικότητα του ιδίου φύλου σίγουρα θα φοβίσει ή θα καταδικαστεί.
Κάποιοι από τους παράγοντες που επιτείνουν την ομοφοβία είναι, επίσης, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και κοινωνική θέση, η έλλειψη επαφής με ομοφυλόφιλους και η έλλειψη παιδείας. Μάλιστα, παρατηρείται ότι ο ομοφοβικός μπορεί ακόμα να αντιδράσει μισαλλόδοξα σε κάποιο ετερόφυλο άτομο επειδή απλώς υποστηρίζει τους ομοφυλόφιλους.
Οι ομοφοβικοί χρησιμοποιούν αρκετά διαφορετικά και “ορθολογικά” επιχειρήματα κατά της ομοφυλοφιλίας, όπως «δεν είναι φυσιολογικό», «είναι διαστροφή», «είναι ενάντια στο νόμο του Θεού», «ενθαρρύνει άλλες διαστροφές», «γάμος έχει έναν παραδοσιακό, αρχαίο ορισμό μεταξύ ανδρός και γυναικός», «οι ομοφυλόφιλοι επιλέγουν να είναι έτσι» κ.π.λ. Παρόλο που οι επιστήμονες, έχουν αφαιρέσει την ομοφυλοφιλία από την κατηγορία της σεξουαλικής διαστροφής (πλέον παραφιλίας) και από το 1990 δεν θεωρείται ψυχική ασθένεια, παρόλο που οι ίδιοι άνθρωποι δηλώνουν ότι γεννήθηκαν έτσι και δεν το επέλεξαν, και παρόλα τα ισχυρά αντεπιχειρήματα στα παραπάνω λεγόμενα γενικότερα.
Η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα έχει καταφέρει τα τελευταία χρόνια σε αρκετές χώρες, έπειτα από έντονη διεκδίκηση, όχι μόνο να προασπίσει τα δικαιώματα της σε προσωπικό, κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο, αλλά και να διώκεται ποινικά οποιαδήποτε πράξη ομοφοβίας.
Η 17η Μαΐου έχει καθιερωθεί ως διεθνής ημέρα κατά της ομοφοβίας (International Day Against Homophobia, Transphobia and Biphobia). Ο λόγος που επιλέχθηκε η συγκεκριμένη ημερομηνία, οφείλεται στο γεγονός ότι στις 17 Μαΐου 1990, η ομοφυλοφιλία έπαψε να θεωρείται ασθένεια από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Στις 19 Ιανουαρίου 2006 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με συντριπτική πλειοψηφία αναγνώρισε το συμβολισμό της ημέρας αυτής και με ψήφισμά του κάλεσε τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αναλάβουν δράσεις για την εξάλειψη των διακρίσεων λόγω ομοερωτικού προσανατολισμού.
Πηγές:
•Appropriate Therapeutic Responses to Sexual Orientation» (PDF).
•Herek, G M. Cogan, J C. Gillis, J R. Glunt, E K (1998). Correlates of Internalized Homophobia in a Community Sample of Lesbians and Gay Men. 2, 17–26. ISSN 10907173. OCLC 206392016.
•Adams HE, Wright LW, Lohr BA (August 1996). «Is homophobia associated with homosexual arousal?». J Abnorm Psychol 105 (3): 440–5. doi:10.1037/0021-843X.105.3.440. PMID 8772014. Summarized in an American Psychological Association press release, August 1996: “New Study Links Homophobia with Homosexual Arousal”.
•«Homophobia and Hip-Hop». www.pbs.org.
•«Masculinity Challenged, Men Prefer War and SUVs». Live Science.
• PCL., Post Publishing. «Fans’ culture hard to change». www.bangkokpost.com.
•https://www.uh.edu/lgbtq/resources/pdf/homophobia.pdf
•https://left.gr/news/17-maioy-pagkosmia-imera-kata-tis-omofovias
PHOTO CREDIT: Das Sasha
