Σωματική άσκηση και ψυχική υγεία

από την Ψυχολόγο πρακτικής άσκησης στο Κέντρο Ημέρας Ενηλίκων Μαραθώνα, Ελευθερία-Μαρία Παπαδόγιαννη

 

Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι η σωματική άσκηση μπορεί να είναι ωφέλιμη για ανθρώπους που αντιμετωπίζουν κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα. Μάλιστα, σύμφωνα με την υπάρχουσα βιβλιογραφία η σωματική άσκηση εξασφαλίζει μια σωστή εγκεφαλική λειτουργία.

Παίρνοντας τα πράγματα από την αρχή, πρέπει να αναφέρουμε ότι η καλή φυσική κατάσταση που βασίζεται στη συστηματική σωματική άσκηση, μας βοηθά σε μεγάλο βαθμό στο να αποφεύγουμε σοβαρές ασθένειες, όπως οι καρδιοπάθειες, τα εγκεφαλικά επεισόδια, ο διαβήτης και διάφορες μορφές καρκίνων. Αυτό από μόνο του κάνει πολλούς συνανθρώπους μας να νιώθουν απαλλαγμένοι από τα άγχη που σχετίζονται με τη σωματική υγεία, καθώς η πρασπάθεια για διατήρηση αυτής αποτελεί βασικό στρεσσογόνο παράγοντα.  Συνεπώς η σωματική άσκηση μπορεί να παίξει διττό ρόλο στη μείωση των κίνδυνων για την υγεία μας, τόσο τη βιολογική όσο και τη ψυχική. Σύμφωνα με πολλά επιστημονικά άρθρα, ακόμα και μισή ώρα άθλησης την ημέρα είναι αρκετή για να παραχθούν οι απαραίτητες για το σώμα ενδορφίνες. Οι ενδορφίνες είναι ορμόνες που εκκρίνονται από το ανθρώπινο σώμα, με στόχο  την αντιμετώπιση του πόνου, αλλά και τη μείωση του άγχους και τη βελτίωση της διάθεσης. Αυτό από μόνο του δείχνει τη μεγάλη σημασία, που έχει για τον καθένα από εμάς, να αφιερώνουμε τουλάχιστον 30 λεπτά την ημέρα στο να αθλείται.

Συνεχίζοντας, να αναφέρουμε πως η σωματική άσκηση πολλές φορές βοηθάει στη πρόληψη και αντιμετώπιση ψυχικών διαταραχών. Λειτουργώντας συμπληρωματικά με την  ψυχοθεραπεία, η άθληση μπορεί να προσφέρει ανακούφιση από συμπτώματα ψυχικών διαταραχών, όπως η αγχώδης διαταραχή, η κατάθλιψη, ακόμα και η σχιζοφρένεια. Ένα πολύ σύνηθες σύμπτωμα, κοινό σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις ψυχικής διαταραχής, είναι οι δυσκολίες στον ύπνο. Η άσκηση μειώνει τις αυπνίες, και βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου.

Ένα ακόμα πεδίο ενδιαφέροντος έχει να κάνει με την αυτοεκτίμηση, η οποία για πολλούς συνανθρώπους μας δεν είναι δεδομένη. Για παράδειγμα, όταν βάζουμε ένα στόχο απώλειας βάρους και με τη βοήθεια της σωματικής άσκησης αυτός γίνεται πραγματικότητα , τότε αποκτούμε μια πιο βελτιωμένη εικόνα για τον εαυτό μας.

Κάτι που επιβεβαιώνεται από την εμπειρία σχεδόν όλων όσοι έχουμε πάει γυμναστήριο είναι ότι η σωματική άσκηση μας οδηγεί στο να έρθουμε σε επαφή με άλλους ανθρώπους και κατ’ επέκταση να δημιουργήσουμε νέες φιλίες. Αυτό μπορεί να αποδειχθεί ωφέλιμο σε άτομα που πάσχουν από αγοραφοβία ή από κοινωνική αγχώδης διαταραχή. Είτε ασχολούμαστε με κάποιο ομαδικό άθλημα, είτε ακόμα και αν ακολουθούμε ένα απλό πρόγραμμα γυμναστηρίου, έχουμε την ευκαιρία για κοινωνικοποίηση, μέσω της επαφής με τρίτους και της συμμέτοχης μας σε συζητήσεις μαζί τους.

Επίσης σημαντικό, να αναφερθεί σε αυτό το σημείο, είναι το γεγονός ότι πολλές μελέτες έχουν αποδείξει τις θετικές επιπτώσεις που έχει η άθληση και στη γενικότερη λειτουργία του εγκεφάλου π.χ. μέσω της βελτίωσης της μνήμης και της ικανότητας συγκέντρωσης.

Περνώντας σε ένα διαφορετικό επίπεδο από αυτό των ψυχικών διαταραχών, η γυμναστική έχει αποδειχτεί, πως μπορεί να αντιμετωπίσει προβλήματα όπως ο αλκοολισμός και οι εξαρτήσεις. Για το λόγο αυτό πολλά κέντρα απεξάρτησης και επανένταξης εφαρμόζουν προγράμματα που περιλαμβάνουν τη σωματική άσκηση ως ένα κομμάτι της θεραπείας. Η συστηματική άθληση έχει ως φυσική συνέπεια την αύξηση των επίπεδων ντοπαμίνης στον οργανισμό και κατά συνέπεια μπορεί να βελτιώσει τη διάθεση, να μειώσει την εξάρτηση και να δράσει ευεργετικά για την εγκεφαλική λειτουργία γενικότερα. Ταυτόχρονα διορθώνει προβλήματα που οφείλονται σε αυτή καθ’ αυτή τη χρήση του αλκοόλ. Τέλος βοηθά στη υιοθέτηση θετικών συνηθειών και ενός υγειούς τρόπου ζωής, κάτι που είναι σημαντικό για την επιτυχή πορεία της διαδικασίας της απεξάρτησης και αποκατάστασης.

Τέλος αξίζει να αναφερθούμε και στα οφέλη από τη σωματική άσκηση στον εργασιακό βίο και στην πρόληψη των πολύ συχνών στις μέρες μας φαινομένων εργασιακής κόπωσης. Βασικά συμπτώματα του burn-out ειναι το αυξημένο αγχος, τα χαμηλά επίπεδα αυτοεκτίμησης και η διατάραξη γνωστικών λειτουργειών οπως η μνήμη και η συγκέντρωση. Η άσκηση μπορεί να λειτουργήσει ενισχυτικά για όλα τα παραπάνω. Για πολλούς συνανθρώπους μας η άθληση μπορεί να λειτουργήσει ως μια χρήσιμη και ρεαλιστική εναλλακτική έναντι μιας ενδεχόμενα αναγκαστικής διακοπής της εργασίας λόγω burn-out.

Ανακεφαλαιώνοντας, λοιπόν, να πούμε ότι η συστηματική σωματική άσκηση έχει πολλαπλά οφέλη για όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου και ψυχικής διάθεσης. Στις περιπτώσεις ψυχικών διαταραχών, μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά σε μια ολοκληρωμένη και επιστημονικά άρτια διαδικασία ψυχοθεραπείας με εξαιρετικά θετικά αποτελέσματα για την βελτίωση της ποιότητας ζωής του θεραπευόμενου ατόμου.

Photo by: https://psyxotherapia.com.gr/connection-between-body-and-mental-health/

Το Κέντρο Ημέρας Ενηλίκων Μαραθώνα υλοποιείται στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0 με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – NextGenerationEU.