Άρθρα και Έρευνες
Από την Ψυχολόγο του «Θάλπος Αττικής», Μαρία Μακριδάκη
Το πείραμα στο οποίο θα αναφερθούμε σε αυτό το άρθρο, διεξήχθη το 1977 στο Πανεπιστήμιο του Michigan. Είναι μια μελέτη των Nisbett και DeCamp Wilson η οποία ερευνά και καταδεικνύει το φαινόμενο του φωτοστέφανου και την επιρροή του στα προσωπικά μας συμπεράσματα και κρίσεις. Το φαινόμενο του φωτοστέφανου (haloeffect) είναι ένα είδος γνωστικής προκατάληψης, κατά το οποίο αν συμπαθήσουμε έναν άνθρωπο με την πρώτη ματιά, αν μας αρέσει ο χαρακτήρας του ή η εμφάνιση του, τότε πιστεύουμε ότι θα είναι καλός και σε άλλους τομείς και έτσι μπορούμε να οδηγηθούμε σε μεροληπτικές αποφάσεις.
Ένα μεγάλο παράδειγμα της επίδρασης του φωτοστέφανου, είναι η συνολική μας εντύπωση για τις διασημότητες. Από τη στιγμή που θεωρούμε ένα άτομο ελκυστικό και επιτυχημένο, έχουμε την τάση επίσης να το δούμε και ως ευφυή, ικανό και αστείο. Στο μάρκετινγκ αυτό το φαινόμενο είναι πλήρως αξιοποιήσιμο. Όταν μια διασημότητα υποστηρίζει ένα συγκεκριμένο προϊόν, οι θετικές εκτιμήσεις μας γι’ αυτό το άτομο, μπορεί να γίνουν και οι αντιλήψεις μας για το ίδιο το προϊόν.
Στο πείραμα οι συμμετέχοντες που ήταν φοιτητές του πανεπιστημίου, χωρίστηκαν τυχαία σε δύο ομάδες και τους ζητήθηκε να αξιολογήσουν ένα καθηγητή ψυχολογίας, τον οποίο είδαν να διδάσκει μέσα από μία βιντεοταινία. Η πρώτη ομάδα είδε τον καθηγητή (Βέλγος γαλλόφωνος με έντονη αγγλική προφορά) να παρουσιάζεται ως πλούσιος, σεβόμενος τη νοημοσύνη και τα κίνητρα των φοιτητών του, έχοντας μια ευέλικτη προσέγγισή στη διδασκαλία και να είναι ενθουσιώδης για το θέμα που διδάσκει. Στη δεύτερη ομάδα ο ίδιος καθηγητής παρουσιάζεται ως πιο απόμακρος και κρύος στην προσέγγιση με τους φοιτητές του, δύσπιστος με ένα άκαμπτο διδακτικό στυλ.
Αφού παρακολούθησαν τα βίντεο, ζητήθηκε από τους φοιτητές να αξιολογήσουν τον καθηγητή για τη φυσική εμφάνιση, τον τρόπο που στέκεται και κινείται και την προφορά του (τα οποία παρέμεναν ίδια και στα δύο βίντεο). Οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν κατά πόσο τους άρεσε ο καθηγητής σε ερωτηματολόγιο με κλίμακα 8 σημείων από «εξαιρετικός» μέχρι «εξαιρετικά δυσάρεστος». Οι ερευνητές εξήγησαν στους συμμετέχοντες ότι θα τους ενδιέφερε να μάθουν πόσο πολύ η συμπάθεια τους προς τον καθηγητή επηρέασε την βαθμολόγηση του ερωτηματολογίου.
Παραδόξως, μετά το ερωτηματολόγιο, οι συμμετέχοντες εξέφρασαν αμηχανία και προβληματισμό για τις αντιδράσεις τους, ως προς τις βιντεοταινίες και τα ερωτηματολόγια. Δεν είχαν ιδέα γιατί έδωσαν σε έναν καθηγητή υψηλότερες βαθμολογίες. Οι περισσότεροι είπαν ότι το πόσο τους άρεσε ο λέκτορας από αυτά που είπε, το πως φερόταν, δεν είχε επηρεάσει την αξιολόγησή τους για τα ατομικά χαρακτηριστικά του.
Από τα αποτελέσματα φάνηκε ότι οι συμμετέχοντες, προφανώς αγνοούσαν το φαινόμενο του φωτοστέφανου και τη φύση της επίδρασης του στις αξιολογήσεις τους.
Οι συμμετέχοντες ήταν πεπεισμένοι ότι η κρίση τους για τη φυσική εμφάνιση, τον τρόπο που στέκεται και κινείται και την προφορά του λέκτορα, δεν επηρεάστηκε από το πόσο συμπαθής τους ήταν.
Βιβλιογραφία
http://people.virginia.edu/~tdw/nisbett&wilson.pdf
PHOTO CREDIT: Sommi
