Άρθρα και Έρευνες
Από την Ψυχολόγο του «Θάλπος Αττικής», Μαρία Μακριδάκη
Σε αυτό το άρθρο θα δούμε μια μελέτη που διεξήχθη το 1954 στο Πανεπιστήμιο της Οκλαχόμα από τον Τούρκο ψυχολόγο Muzafer Sherif, ενός εκ των θεμελιωτών της κοινωνικής ψυχολογίας. Είναι ένα πείραμα εκτός των ορίων της ηθικής και της σημερινής ερευνητικής δεοντολογίας. Είναι μια μελέτη σύγκρουσης ομάδων βάσει της οποίας ο Sherif εισήγαγε την «θεωρία της ρεαλιστικής σύγκρουσης».
Το πείραμα του λοιπόν πραγματοποιήθηκε σε μία κατασκήνωση αγοριών 11 και 12 ετών με παρόμοιο οικονομικό και κοινωνικό υπόβαθρο χωρίς προβλήματα συμπεριφοράς. Χώρισαν τυχαία τα αγόρια σε δύο ομάδες, τους αετούς και τους κροταλίες. Οι ομάδες στεγάστηκαν σε ξεχωριστά καταλύματα. Αυτό που ήθελε ο ερευνητής ήταν να δημιουργήσει συνθήκες σύγκρουσης οπότε δημιούργησε συνθήκες έντονου ανταγωνισμού σε μια σειρά από αθλητικά δρώμενα, πυροδοτούσαν το κλίμα μεταξύ των ομάδων συνεχώς με αποτέλεσμα την λεκτική και σωματική βία μεταξύ των παιδιών. Μέσα σε πολύ λίγο χρόνο, αναπτύχθηκε εχθρότητα μεταξύ των δύο ομάδων. Στην επόμενη φάση του πειράματος, δημιουργήθηκαν μια σειρά συλλογικών δραστηριοτήτων και κοινωνικών εκδηλώσεων, σε μια προσπάθεια συμφιλίωσης των δύο ομάδων. Όμως αυτό δεν κατέστη ικανό για να ανατρέψει το κλίμα.
Στο επόμενο στάδιο η σκέψη ήταν ένα κοινό πρόβλημα να φέρει τη συμφιλίωση, έτσι οι διοργανωτές της κατασκήνωσης δημιούργησαν μια βλάβη στο σύστημα ύδρευσης της κατασκήνωσης, φέρνοντας όλα τα παιδιά μπροστά στο πρόβλημα της έλλειψης νερού. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, τα παιδιά αρχίσαν να συσκέπτονται και να οργανώνουν μια λύση από κοινού, για να ξαναφέρουν το νερό πίσω στην κατασκήνωση. Όπως και έκαναν και γιόρτασαν μετά όλοι μαζί την επιτυχία τους.
Μετά από αυτό το πείραμα ο Sherif εξήγησε και υποστήριξε ότι οι ομάδες δημιουργούν με φυσικό τρόπο της δικές τους εσωτερικές υπαρξιακές δομές και τα όρια και αυτές οι δομές και τα όρια, διαφοροποιούν την μία ομάδα από την άλλη. Ανάγοντας τον παραλληλισμό στις χώρες, ο ερευνητής προσπάθησε να βρει τις ρίζες των συγκρούσεων. Ένας υπέρτατος σκοπός ή ένας κοινός εχθρός, φαίνεται ότι είναι ο τρόπος της συγκόλλησης. Αλλά άλλη μια ενδιαφέρουσα διαπίστωση είναι, το πόσο εύκολα και Μακιαβελικά, μπορεί να δημιουργηθεί ρήγμα όταν χρησιμοποιείς το διαίρει και βασίλευε, ως ένα από τα τεχνάσματα της κοινωνικής μηχανικής.
Κάτι άλλο που παρουσιάζει ενδιαφέρον, είναι ότι το συγκεκριμένο πείραμα, έχει συγκριθεί αρκετές φορές με το γνωστό και σύγχρονο του πειράματος μυθιστόρημα «Ο άρχοντας των μυγών» (lord or the flies) του Golding, που αναπτύσσει παρόμοια θεματολογία .
Βιβλιογραφία
Sherif M., (1988) The Robbers Cave Experiment: Intergroup Conflict and Cooperation. Wesleyan University Press.
PHOTO CREDIT: Anna Samoylova
