Ψυχικές Διαταραχές
από την ψυχολόγο του “Θάλπος Αττικής” Μαρία Μακριδάκη
Φοβάστε στο σκοτάδι; Θυμάστε πως αντιμετωπίζατε το σκοτάδι όταν ήσασταν παιδιά; Θέλετε ακόμα και τώρα να έχετε ένα μικρό φωτάκι αναμμένο τη νύχτα στο υπνοδωμάτιό σας; Ο φόβος για το σκοτάδι είναι ένα από τα πρωτόγονα ένστικτα της ανθρώπινης συμπεριφοράς και μηχανισμός άμυνας. Τι ακριβώς είναι αυτό που φοβόμαστε πολλοί σχετικά με το σκοτάδι ακόμα και στην ενήλικη ζωή μας;
Οι μακρινοί μας πρόγονοι που ζούσαν στις σπηλιές ήξεραν ότι πολλά αρπακτικά ζώα περίμεναν το απόλυτο σκοτάδι της νύχτας για να κάνουν επίθεση στο θήραμά τους οπότε και ο φόβος τους για το σκοτάδι και τη νύχτα εντασσόταν σε αυτό το πλαίσιο. Εφόσον πλέον λοιπόν ο άνθρωπος είναι στην κορυφή της διατροφικής αλυσίδας και μπορεί και ελέγχει της συνθήκες διαβίωσής του τι είναι αυτό που ακόμα τον φοβίζει σχετικά με το σκοτάδι;
Το σκοτάδι σημαίνει αδυναμία να δεις, υπάρχει προσωρινή απώλεια ελέγχου των συνθηκών του περιβάλλοντος σου ακόμα και στο δωμάτιό σου που ξέρεις που βρίσκεται το κάθε τι ακόμα και με κλειστά μάτια. Όταν δε τα βλέπεις νιώθεις τον πρωτόγονο φόβο σου να ενεργοποιείται και ο φόβος επιτείνεται και με τα μηνύματα που λαμβάνουμε από την κοινωνία μας για το τί γίνεται συνήθως σε συνθήκες σκοταδιού, για το πότε δρουν εγκληματίες, για το πότε είσαι πιο ευάλωτος: τη νύχτα όταν όλα είναι σκοτεινά. Έτσι λοιπόν ερεθίσματα του περιβάλλοντος που την ημέρα δεν θα έδινες ιδιαίτερη σημασία στο σκοτάδι αποκτούν άλλο νόημα. Ισχυροποιούνται τα ηχητικά μας ερεθίσματα στο σκοτάδι και έτσι ο παραμικρός θόρυβος πολλές φορές αξιολογείται πολύ διαφορετικά, πχ ένα τρίξιμο στο παράθυρο.
Το σκοτάδι λοιπόν συνδέεται μέσα μας με τον κίνδυνο και το άγνωστο όχι μόνο ως φυσικό ένστικτο και ασυνείδητος φόβος αλλά και ως μάθηση μέσα από το περιβάλλον μας και τα γεγονότα του. Το σκοτάδι επίσης κρύβει σε αρκετούς και έναν υπερφυσικό φόβο. Κάποιοι αποφεύγουν να κοιτάξουν το είδωλο τους στον καθρέφτη σε συνθήκες σκότους. Η ίδια η λέξη σκοτάδι ως αντίθετη του φωτός είναι συνδεδεμένη στον ψυχισμό πολλών με το κακό στην υπερφυσική του διάσταση.
Αυτός ο φόβος ασφαλώς μας ακολουθεί από την παιδική ηλικία, παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας συχνά μας δείχνουν έντονα ότι φοβούνται το σκοτάδι. Πολλές φορές ο φόβος ενός παιδιού ενισχύεται από το πως αντιμετωπίζει και ο γονιός το ίδιο ερέθισμα. Ακόμα και αν το παιδί έχει άγνοια κινδύνου καταλαβαίνει από τη συμπεριφορά των ενηλίκων και το πως αντιδρούν σε κάτι άγνωστο εκτός του ελέγχου τους και αντιδρά και το ίδιο αντίστοιχα.
Ο φόβος για το σκοτάδι ως πρωτόγονη προστασία μπορεί να γίνει πολύ δυσλειτουργικός στην καθημερινότητα μας αν η ένταση του φόβου είναι τέτοια που παρεμβάλλεται στην ποιότητα της ζωής μας. Τότε καλό θα ήταν να αντιμετωπιστεί με τη βοήθεια ειδικού.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Levos, J., & Zacchilli, T. L. (2015). Nyctophobia: From imagined to realistic fears of the dark. Psi Chi Journal of Psychological Research, 20(2), 102–110
Photo by Good Free Photos on Unsplash
