από την ψυχολόγο του «Θάλπος Αττικής», Μαρία Μακριδάκη
Οι περισσότεροι από εμάς όταν είμασταν παιδιά θαυμάζαμε έναν υπερήρωα. Η ποπ κουλτούρα μας έχει προσφέρει αμέτρητα κόμικς, ταινίες και τηλεοπτικές σειρές με υπερήρωες που φορούν στολές και κάπες και πολεμούν το κακό με τις υπερδυνάμεις τους. Η ταύτιση με τον πρωταγωνιστή μιας τέτοιας ιστορίας ή ακόμα και με τον ανταγωνιστή φαίνεται ότι είναι σημαντική για εμάς για αυτό και η μεγάλη τους δημοφιλία.
Οι ιστορίες τους συχνά δεν είναι μονοδιάστατες αλλά συλλαμβάνουν βασικές αλήθειες για την ανθρώπινη φύση. Παρά τα πολλά στοιχεία επιστημονικής φαντασίας, υπάρχουν συμβολισμοί και ρεαλιστικές στιγμές που αφορούν την πορεία της ζωής μας και τις επιλογές μας. Γι’ αυτό ίσως υπάρχει τέτοια ταύτιση.
Οι υπερήρωες λειτουργούν ως πρότυπα. Καταφέρνουν να αντιμετωπίσουν το παρόν με ηρωικό τρόπο παρά τα τραύματα του παρελθόντος. Οι περισσότεροι έχουν πολύπλοκο και δύσκολο παρελθόν γεμάτο ψυχικό πόνο και προσωπικές απώλειες. Αυτό το παρελθόν τους ακολουθεί, τους διαμορφώνει αλλά δεν φαίνεται να παραιτούνται, να το βάζουν κάτω. Παραδειγματιζόμαστε λοιπόν από αυτούς που φαίνεται να κάνουν τις αδυναμίες τους την αιχμή του βέλους τους. Πολλοί από εμάς έχουμε αντίστοιχα δύσκολα βιώματα και παίρνουμε θάρρος μέσα από τον ήρωα και το πως αναδύεται από τις στάχτες του, ζούμε μέσα από αυτόν την φαντασιακή μας προσωπική ανάδυση.
Πολλοί υπερήρωες είναι μόνοι, απομονωμένοι, έχουν βιώσει χλευασμό και ψυχικό τραύμα, αντί όμως να τα παρατήσουν αποφασίζουν να χρησιμοποιήσουν την ‘υπερδύναμή’ τους για το κοινό καλό. πχ ο Μπάτμαν έχασε ως παιδί με πολύ τραυματικό τρόπο τους γονείς του, βίωσε την απώλεια και την κατάθλιψη αλλά ενεργοποίησε την εσωτερική του δύναμη και διοχέτευσε τον πόνο του στην προστασία της πόλης του από το έγκλημα για να μην ξαναβιώσει άλλο παιδί αντίστοιχη εμπειρία. Υπήρξε λοιπόν μετατραυματική ανάπτυξη.
Ο Σούπερμαν είναι ο ορισμός του διαφορετικού, είναι από άλλο πλανήτη, αλλά επιλέγει να έχει έναν εναλλακτικό εαυτό που προστατεύει αυτόν τον ξένο πλανήτη. Η διαφορετικότητά του που μπορεί να εκληφθεί ως προσωπική αδυναμία είναι την ίδια στιγμή η υπερδύναμη του ήρωα.
Έτσι και εμείς μπορούμε να σκεφτούμε ότι τα προσωπικά μας βιώματα, αυτά που θεωρούμε ως αδυναμίες μας, αυτά που μας διαφοροποιούν, αν τα δούμε διαφορετικά, μπορούν να μας ωθήσουν στην προσωπική υπέρβαση, στην μετατραυματική ανάπτυξη και να αναδυθούμε και εμείς μέσα από τις στάχτες του παρελθόντος, έχοντας την ‘υπερδύναμη’ της θέλησης και της αποφασιστικότητας. Μέσα από τα μαθήματα που μας δίνει η μυθολογία των υπερηρώων, που παρά τα ψυχικά τους τραύματα είναι αξιοθαύμαστοι, μπορεί να καταπολεμηθεί το στίγμα της ψυχικής υγείας.
Βιβλιογραφία
https://www.psychreg.org/psychology-superheroes/
https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-superheroes/201003/what-is-superhero