Άρθρα και Έρευνες
Από την Ψυχολόγο του «Θάλπος Αττικής», Μαρία Μακριδάκη
Η μάθηση ως τρόπος αφομοίωσης πληροφορίας, μπορεί να γίνει με διαφορετικούς τρόπους. Βέβαια στα πρώτα στάδια έρευνας της, η εντύπωση ήταν ότι το φαινόμενο της μάθησης, είναι ενιαίο και πραγματοποιείται ομοιόμορφα μέσω της σύνδεσης ερεθισμάτων και αντιδράσεων.
Σήμερα ξέρουμε ότι δεν υπάρχει μεταβίβαση ή μεταφορά γνώσης. Ο ίδιος ο εκπαιδευόμενος μπαίνει σε ένα ταξίδι ανακάλυψης, όταν μαθαίνει χρησιμοποιώντας εργαλεία όπως το συναίσθημα, τη θέληση, τη σκέψη ακόμα και το ίδιο του το σώμα, το μυϊκό του σύστημα, τα αισθητηριακά του όργανα.
Πριν δούμε κάποιους από τους τρόπους μάθησης, ας αναφέρουμε πρώτα τα είδη μάθησης. Καταρχήν υπάρχει η μάθηση πληροφοριών, η μάθηση νοητικών δεξιοτήτων, η μάθηση κινητικών δεξιοτήτων, η μάθηση γνωστικών στρατηγικών και η μάθηση στάσεων. (Μαριδάκη-Κασσωτάκη, 2011)
Εστιάζοντας το άρθρο περισσότερο στους συμπεριφορικούς τρόπους μάθησης, να εξηγήσουμε ότι η μάθηση συντελείται με διάφορους τρόπους. Ας δούμε κάποιους από αυτούς. Καταρχήν η μάθηση μπορεί να έρθει μέσω παρατήρησης και μίμησης άλλων. Το ενισχυτικό ή αποτρεπτικό λοιπόν παράδειγμα, βοηθά στην υιοθέτηση ή αντίστοιχα απόρριψη συμπεριφορών και στάσεων. Να σημειώσουμε ότι η μάθηση πέρα από σκόπιμη, μπορεί να έρθει και τυχαία ή συμπωματικά, χωρίς να επιδιώκεται συνειδητά από ένα άτομο.
Η κλασική εξαρτημένη μάθηση, αναφέρεται σε μια διαδικασία μάθησης που έκανε γνωστή ο Παβλόφ. Είναι μια μορφή συνειρμικής μάθησης, που περιλαμβάνει τη συστηματική παρουσίαση ενός ουδέτερου ερεθίσματος (ουδέτερο με την έννοια ότι δεν δημιουργεί μια αντίδραση ή συμπεριφορά στον εκπαιδευόμενο), μαζί με ένα σημαντικό ερέθισμα που προκαλεί ανακλαστική αντίδραση στον εκπαιδευόμενο. Το πρώτο ερέθισμα, το ουδέτερο, το ονομάζουμε εξαρτημένο και το δεύτερο ανεξάρτητο. Τώρα αν αυτά τα δύο διαφορετικά ερεθίσματα, το εξαρτημένο και το ανεξάρτητο, συνδέονται επανειλημμένα και συστηματικά, τότε γίνονται συνειρμικά, με τον εκπαιδευόμενο να παράγει την ίδια απόκριση/αντίδραση και για τα δύο, αλλά και μόνο για το πρώτο εξαρτημένο ερέθισμα πια.
Άλλη μια διαδικασία μάθησης είναι η συντελεστική μάθηση, η οποία είναι μια ενεργητική μορφή μάθησης, με κύριο και πρωταρχικό εκφραστή τον συμπεριφοριστή Σκίνερ. Οι νέες συμπεριφορές, μαθαίνονται ανάλογα με την ενίσχυση που τους παρέχεται. Η ενίσχυση έπεται της πετυχημένης νέας συμπεριφοράς. Η αλλαγή συμπεριφοράς προς την επιθυμητή κατεύθυνση ανταμείβεται. Ενισχυτής θεωρείται κάθε κατάσταση που αυξάνει τη συχνότητα επανάληψης της επιθυμητής συμπεριφοράς. Σημαντικό επίσης είναι οι συνέπειες της συμπεριφοράς, να είναι χρονικά άμεσες για να επιτευχθεί ξεκάθαρη σύνδεση μεταξύ συμπεριφοράς και συνεπειών.
Η ανθρώπινη μάθηση και ο τρόπος απόκτησης της, είναι χωρίς αμφιβολία ένα ενδιαφέρον πεδίο, που δεικνύει την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης εμπειρίας.
Βιβλιογραφία
Μαριδάκη-Κασσωτάκη, Αικ. (2011) Παιδαγωγική Ψυχολογία. Εκδ. Διάδραση.
Skinner, B.F. (2013) Περί Συμπεριφορισμού. Εκδ. Πεδίο
PHOTO CREDIT: Dmitry Ratushny
