Άρθρα και Έρευνες
Από την Ψυχολόγο του «Θάλπος Αττικής» Μαρία Μακριδάκη
Η άνοια δεν είναι μια μεμονωμένη πάθηση αλλά ένα σύνδρομο, ένα σύνολο συμπτωμάτων και χαρακτηρίζεται από προοδευτική έκπτωση στις διανοητικές και κοινωνικές ικανότητες σε βαθμό που επηρεάζεται η καθημερινή λειτουργικότητα ενός ατόμου.
Κατά το παρελθόν η άνοια ήταν γνωστή ως γεροντική άνοια και τη θεωρούσαν αναπόσπαστο κομμάτι της γήρανσης. Σήμερα ξέρουμε πως τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι, η άνοια δεν αποτελεί φυσιολογικό μέρος της διαδικασίας γήρανσης, αλλά προκαλείται από μία υποκείμενη κατάσταση που επηρεάζει τον εγκέφαλο. Στατιστικά όμως θα συναντήσουμε ανθρώπους με άνοια σε γηραιότερους ανθρώπους. Το 2% του πληθυσμού ηλικίας 65-74 έχει άνοια, ποσοστό που ανεβαίνει στο 19% για τις ηλικίες 75-84 και στο 42% για τους μεγαλύτερους των 85 ετών (alz.org, 2011).
Προκαλείται από νευροεκφυλισμό (προοδευτική και αμετάκλητη επιδείνωση της λειτουργίας του νευρικού συστήματος). Διαταραχές που προκαλούν αυτόν τον νευροεκφυλισμό και την εκδήλωση άνοιας είναι: Η νόσος Alzheimer, η νόσος Parkinson, η νόσος Huntigton, η νόσος των σωματίων Lewy, η νόσος Creutzfeldt-Jakob, η αγγειακή άνοια και η μετωποκροταφική άνοια. Οι νόσοι αυτές, άλλες ευρύτερα γνωστές και άλλες λιγότερο, είναι υπεύθυνες για το σύνολο των συμπτωμάτων που ονομάζουμε άνοια.
Οι γνωσιακές λειτουργίες του εγκεφάλου που επηρεάζονται είναι η μνήμη, ο προσανατολισμός, η συγκέντρωση, η αντίληψη, ο λόγος, η επίλυση προβλημάτων. Καθώς εξελίσσεται η άνοια, μπορεί να υπάρχουν επιπλέον αλλαγές στην προσωπικότητα και μη φυσιολογική συμπεριφορά. Τα συνήθη επιμέρους συμπτώματα που αποτελούν διαταραχές συμπεριφοράς του ατόμου με άνοια είναι οι εκρηκτικές συμπεριφορικές αντιδράσεις, το άγχος και η δυσφορία, η ευμετάβλητη διάθεση, η παθολογική κινητική συμπεριφορά, η απάθεια, η άρση αναστολών, οι διαταραχές ύπνου και όρεξης, οι παραληρητικές ιδέες και οι ψευδαισθήσεις. Επίσης είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι οι άνθρωποι με άνοια μπορεί να χάσουν την ικανότητα τους να διεκπεραιώνουν δραστηριότητες, όπως η ομιλία και η σίτιση.
Κάποια από τα συμπτώματα αυτά είναι συνήθως σε κάποιο βαθμό αντιμετωπίσιμα με τις διαθέσιμες αυτή τη στιγμή φαρμακευτικές ή άλλου τύπου παρεμβάσεις. Οι διαταραχές συμπεριφοράς στην άνοια αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα και επαρκώς επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα ζωής των ανθρώπων που νοσούν αλλά και των οικογενειών τους προκαλώντας ιδιαίτερη ψυχολογική επιβάρυνση στους φροντιστές.
Η παροχή φροντίδας είναι μία πηγή έντονου στρες για την οικογένεια του ανθρώπου με άνοια. Δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι οικογένειες χρονίως πασχόντων έρχονται αντιμέτωπες με πολλά προβλήματα που αφορούν τον τρόπο ζωής τους και τις ισορροπίες μέσα στην οικογένεια. Το συναισθηματικό, σωματικό, κοινωνικό και οικονομικό φορτίο είναι πολλές φορές δυσβάσταχτο.
Είναι σημαντικό λοιπόν, αν προσέξετε τέτοιες εκδηλώσεις στον εαυτό σας ή σε κάποιο αγαπημένο πρόσωπο, να μην τις αγνοήσετε σκεπτόμενοι ότι είναι απλά μέρος της διαδικασίας γήρανσης. Η έγκαιρη διάγνωση και η έγκαιρη θεραπεία μπορεί να επηρεάσει την πορεία της νόσου.
Θα κλείσουμε την αναφορά μας στην Τρίτη Ηλικία στο επόμενο άρθρο το οποίο αναφέρεται στο φόβο του θανάτου στην Τρίτη Ηλικία.
Βιβλιογραφία:
- Alzheimer’s, Disease International. 2011 Alzheimer’s Disease Facts and Figures. 2011; www.alz.org
- Π. Σακκά, Α. Ευθυμίου, Ε. Ντανάση, Ν. Καρπαθίου, Ε. Βαμβακάρη, Τ. Μαστρογιαννάκης, Σ. Παντελίδου, Μ. Λάβδας. Εγχειρίδιο για Επαγγελματίες Υγείας: Βασικές αρχές για την άνοια. Πρόγραμμα «Είμαστε όλοι Πολίτες» Χρηματοδοτικού Μηχανισμού ΕΟΧ, υλοποίηση Ίδρυμα Μποδοσάκη.
